İran Mossad'a darbe vurduğunu açıkladı: İsrail için çalışan bir şebeke üyeleri tutukladı

Ülkenin kuzeybatısındaki silahların ele geçirilmesine ilişkin Devrim Muhafızları ve İstihbarat Bakanlığından eş zamanlı açıklamalar yapıldı

İran televizyonu, dün Mossad'a yapıldığı iddia edilen silah sevkiyatına ve bir hücreye el konulduğu anları yayınlandı
İran televizyonu, dün Mossad'a yapıldığı iddia edilen silah sevkiyatına ve bir hücreye el konulduğu anları yayınlandı
TT

İran Mossad'a darbe vurduğunu açıkladı: İsrail için çalışan bir şebeke üyeleri tutukladı

İran televizyonu, dün Mossad'a yapıldığı iddia edilen silah sevkiyatına ve bir hücreye el konulduğu anları yayınlandı
İran televizyonu, dün Mossad'a yapıldığı iddia edilen silah sevkiyatına ve bir hücreye el konulduğu anları yayınlandı

Dün Mossad'a darbe vurduğunu açıklayan İran Güvenlik Bakanlığı, İsrail için çalışan bir şebeke üyelerini tutukladığını, son zamanlarda protestolar için kullanılması planlanan silah deposuna el koyduğunu duyurdu. Diğer yandan Devrim Muhafızları ise ülkenin kuzeybatısındaki Bükan şehrinde silah ve teçhizata el konduğunu, bir ‘terör hücresinin’ etkisiz hale getirildiğini duyurdu.
Bu açıklamalar, ülkenin güneybatısındaki Arap şehirlerinde nehir sularının yönlendirilmesi projesine karşı yaklaşık iki hafta önce patlak veren ve diğer bölgelere de sıçrayarak siyasi nitelik kazanan protestoların ardından geldi.
Reuters'ın haberine göre yetkililer, ‘silahlı ayrılıkçıları’ sokak protestolarında çatışma çıkarmakla suçluyor. İnsan hakları grupları ise güvenlik güçlerinin protestoculara ateş açtığını söylüyor.
Resmi medya, İstihbarat ve Ulusal Güvenlik Bakanlığından bir yetkilinin “Mossad ajanları, bu ekipmanı suikast düzenlemek ve isyan çıkarmak için kullanmayı amaçlıyordu” ifadelerine yer verdi. İsmini vermek istemeyen yetkili, ele geçirilen tabanca, el bombası, tüfek ve mühimmattan bir kısmının ülkede patlak veren protestolar sırasında çatışmaları kışkırtmak için kullanıldığını belirtti.
Devlete ait Mehr haber ajansının aktardığına göre söz konusu yetkili, “Siyonist oluşum, seçim döneminde birkaç kez sabotaj operasyonları gerçekleştirmeye çalıştı. Ancak beklenen Mehdi'nin askerleri, terör sabotajını önlemek için doğru zamanda müdahale ederek bölgedeki terör ağına ağır bir darbe vurdu” ifadelerine başvurdu.
İran televizyonu, kendi deyimiyle ülkenin batısındaki bir bölgede bir kamyonetin yanında duran adamların gösterildiği görüntülere yer verdi. Bir diğer görüntülerde ise yüzleri gizlenen ancak Kürtlerin yaşadıkları bölgelerde olduğu gibi bol pantolonlar giydiği anlaşılan iki adamın küçük bir arabanın yanında yer aldığı kaydedildi.
İsrailli yetkililer, konuya ilişkin herhangi bir yorumda bulunmadı.
Söz konusu açıklamanın iki saat ardından Devrim Muhafızları’na bağlı ajansların yayınladığı habere göre, ülkenin kuzeybatı sınırlarını, Kürdistan bölgesini ve Türkiye sınırlarını korumakla görevli Hamza Seyyid eş-Şüheda Üssü’nden yapılan açıklamada silahlı 3 kişiden oluşan bir terör hücresinin etkisiz hale getirildiği, bunlardan ikisinin öldüğü, birinin ise yaralandığı belirtildi.
Belirtilen bölgelerin yakınlığı nedeniyle söz konusu iki açıklamanın çelişip çelişmediği henüz belli değil.
Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı İshak Cihangiri’nin Ahvaz'daki krizle ​​ilgili raporunu dinleyen Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, Pazar günü yaptığı açıklamada Huzistan'daki olayların ardında düşman eli olduğunu öne sürmüştü.
Mossad'ın İran güvenlik servislerine sızdığı konusu, geçen Haziran ayında Natanz nükleer tesisinde santrifüjlerin arızalanmasına neden olan patlamanın ardından, cumhurbaşkanlığı seçimlerinde sıcak bir konuydu.
İranlı yetkililer, Tahran'ın batısındaki Kerec’in eteklerinde bir santrifüj fabrikasını hedef alan bir patlamada İsrail'i insansız hava aracının arkasında olmakla suçlamıştı.
Bundan aylar önce ise İran programının askeri ve güvenlik dosyasından sorumlu ve İran Savunma Bakanlığı araştırma birimi sorumlusu Muhsin Fahrizade, Tahran'ın eteklerinde silahlı kişilerce suikasta uğramıştı.
Düzenin Yararını Teşhis Konseyi Sekreteri Muhsin Rızai, cumhurbaşkanlığı seçimlerinde yürüttüğü kampanya sırasında, güvenlik servislerinin ‘güvenlik kirliliğinden’ temizlenmesi çağrısında bulunmuştu.



Reisi'nin yokluğunun ardından İran

Reisi'nin ardından İran, iktidarın muhalefete "Allah ile savaştığı" temelinde bir darbe indirmesini sağlamak için Humeyni ideolojisini yoğunlaştırmaya yönelecek (AFP)
Reisi'nin ardından İran, iktidarın muhalefete "Allah ile savaştığı" temelinde bir darbe indirmesini sağlamak için Humeyni ideolojisini yoğunlaştırmaya yönelecek (AFP)
TT

Reisi'nin yokluğunun ardından İran

Reisi'nin ardından İran, iktidarın muhalefete "Allah ile savaştığı" temelinde bir darbe indirmesini sağlamak için Humeyni ideolojisini yoğunlaştırmaya yönelecek (AFP)
Reisi'nin ardından İran, iktidarın muhalefete "Allah ile savaştığı" temelinde bir darbe indirmesini sağlamak için Humeyni ideolojisini yoğunlaştırmaya yönelecek (AFP)

Velid Fares

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin, Dışişleri Bakanı ile birlikte helikopter kazasında hayatını kaybettiğini duyuran açıklamanın mürekkebi kurumadan, ölümünden kimin sorumlu olduğuna dair anlatılar başladı. Helikopterin zorunlu inişi gerçekten teknik nedenlerden mi kaynaklanıyordu, yoksa birisi motora sabotaj mı yapmıştı?

Haberlerin çoğu, teknik bir arızanın bir felakete dönüşen bu zorunlu inişe yol açtığı sonucuna varıyor. Ancak pek çok soru hâlâ soruluyor ve bunlar arasında şunlar da var; bu helikopter nasıl düştü, Cumhurbaşkanına eşlik eden iki helikopterden ikisi de neden zorunlu iniş alanına bakmadan yolculuklarına devam ettiler? Bazıları, kötü hava koşullarına rağmen kışın bile bu koridorun sürekli uçak ve helikopterler tarafından kullanıldığını söylüyorlar. Dolayısıyla ya bu olay benzersiz ya da olayların seyrini bu yöne iten yıkıcı bir el var.

Nihai raporların sonuçları ne olursa olsun, bu durum, İran rejimi içindeki kanatlar arasındaki güç tartışması çerçevesine giriyor. Bu kanatların ilki ölen Cumhurbaşkanı’nın devlet başkanı konumundayken başını çektiği kanattır. Kaynaklara göre Reisi, başkanlığını yaptığı devlet kurumlarının daha yetkili olması için çalışıyordu. Diğer kanat ise Dini Lider'in kanadı ve yüksek Humeyni otoritesi onun elinde. Yeni cumhurbaşkanlığı seçiminin tarihi yaklaşırken kanatlar arasındaki mücadele yoğunlaşmıştı ve Hamaney'in ölümüyle yerine geçecek yeni ismin bulunması için çalışmalar yapılıyordu. Bilgiler, Humeyni Otoritesinin başındaki ismin, yerine oğlu Mücteba Hamaney'i önerdiğini söylüyor. Ancak diğer kaynaklar, Reisi'nin Veliyyi Fakih’in halefi olmaya hazırlandığını, bunun da iki kanat arasında çatışmaya yol açtığını söylüyorlar.

Anlaşmazlık konularından biri de 2014'ten bu yana Batı'dan, özellikle de ABD'den aktarılan ve on milyarlarca dolar olduğu tahmin edilen paranın kontrolü. Bu büyük meblağlar doğal olarak hükümet, bürokrasi, güvenlik kurumları, bankalar ve sahayı kontrol eden milisler arasında büyük çatışmalara yol açıyor. Cumhurbaşkanlığı ve Genel Rehberlik makamları arasındaki çatışma, bir yandan rejimin gücünü güvence altına alan bu fonlar üzerindeki kontrolün niteliği, diğer yandan da rejimin dört Arap ülkesinde ve Filistin topraklarındaki Humeynici ve müttefik milislerle olan organik bağıyla ilgili derin farklılıkların bir sonucu olabilir.

Peki, Reisi’nin sahneden ayrılmasından sonra şimdi ne olacak?

En yakın ihtimal, kurumlardaki ve devletteki destekçilerinin zayıflatılması ve yerine Rehber’i çevreleyen dar çevrenin parçası olacak, yeni bir cumhurbaşkanının getirilmesidir. Böylece cumhurbaşkanlığı makamı yakın gelecekte Dini Lider’in halefi için hazırlanmış olacak. Bu durumda, İran'daki bu dramatik değişimlerin iç, bölgesel ve uluslararası arenadaki sonuçları nelerdir?

İran içinde, yoğun halk tepkisinden ve Tahran ile diğer şehirlerde gerçekleşen kutlamalardan, Reisi'nin ölümünün, muhalefetin bir bütün olarak rejimin varlığını reddetmesi, bir otorite boşluğu veya en azından otoritenin kanatları arasında bir çekişme olduğu temelinde otoriteye karşı yeniden protesto çağrısı yapması için yeni bir kapı açabilir. Bu elbette rejimi, uluslararası kamuoyunu sahayı kesin olarak kontrol ettiğine ikna etmek için büyük bir baskıda bulunmaya itecektir.

Bölgesel düzeyde bazı hükümetler, Tahran’daki yeni hükümet ve yönetim ile ilişkilere hazırlık olarak Hamaney'in otoritesini yeniden tanıdı. Bunların arasında devletlerin içişlerine karışmama anlaşması imzalayan ülkelerin yanı sıra, durumu izleyen ve yeni rejimin istikrarlı bir yönde gelişimini görene kadar harekete geçmeyecek Arap Körfez ülkeleri de var.

Uluslararası düzeyde, bazı Avrupa hükümetlerinin, İran liderliğine Avrupa, AB ve Tahran arasındaki mevcut anlaşmalara saygı duyulacağı konusunda güvence vermek amacıyla, Dini Lider’e sempatilerini ifade etmekte hızlı davrandıklarını gördük. Bu, İran'da en yüksek ve derin Avrupa çıkarlarına sahip olanlar için normaldir ve şu ana kadar rejimi değiştirmeye çalışan tüm İran muhalefetlerinden daha güçlüdür.

ABD'ye gelince, Dışişleri Bakanlığı, İran hükümetinin koşullarındaki değişikliğe rağmen kendisi ile diplomatik ilişkiler kurmadan, İran yönetimine sakin bir dille başsağlığı diledi. Çünkü yönetim Kongre'de her iki partiden de cumhurbaşkanı kim olursa olsun bu rejimle ilişki kurmak istemeyen bir çoğunluğun bulunduğunu çok iyi biliyor. Başkanlık seçimi kampanyası sırasında muhalefetin yönetime yönelik eleştirilerini yoğunlaştırdığı ve muhalefetin ABD yönetimini, terörist olarak gördüğü bir rejimi tanımaktan sorumlu tuttuğu biliniyor.

Dolayısıyla Biden yönetimi İran rejimini diplomatik olarak tanırken, popülist Cumhuriyetçi tabandan duyduğu korku nedeni ile kendisi ile ilişki kurmama ilkesini sürdürecek. Çünkü Cumhuriyetçiler önemli eyaletlerde çoğunluğu elde etmiş gibi görünüyor, bu da seçim sonuçlarını etkileyebilir.

Bunun gelecekteki en önemli sonuçları ne olacak?

İran rejiminin, önümüzdeki Kasım ayındaki ABD seçimleri öncesi Ortadoğu'da bir tür güç gösterisine hazırlık amacıyla kendi kurumlarını etrafında toplaması, onları koruması ve geliştirmeye çalışması mantıklı. Bu da demek oluyor ki, yaz başından kasım ortasına kadar Biden yönetiminin ya da diğerlerinin seçimler nedeniyle Ortadoğu'daki herhangi büyük hareketlenmeye karşılık veremeyeceği hassas bir dönem yaşanacak. Tahran bunu anladı ve eğer isterse aynı aşamayı bölgedeki bazı hedeflerini hayata geçirmek için de kullanmaya hazırlanıyor.

Reisi'den sonra İran, iktidarın Humeyni’nin deyimi ile "Allah ile savaşan" muhalefete bir darbe indirmesini sağlamak için Humeyni ideolojisini yoğunlaştırma yoluna gidecek. Ancak İsrail-İran çatışması çerçevesindeki yeni durum, bir yanda İsrail ve bölgesel müttefikleri, diğer yanda İran rejimi arasında tansiyonu yükseltmeyi, aynı zamanda rejim içinde yeni halk ayaklanmalarının başlamasını kolaylaştıracak bir iç bölünmenin yaşanmasını ümit eden İran muhalefetinin işine yarayabilir.

Fakat ABD'nin tutumu değişmediği sürece, mevcut aşamada bu rejimi değiştirmek zor olsa da seçim tarihi yaklaştıkça değişim fırsatları doğabilir. Her halükârda, Humeyni rejiminin temel direklerinden biri ve 1980'lerdeki binlerce idamın sorumlusu olan birinin yokluğu, İran'daki kurban aileleri için umut verici bir haber, rejime reform veya değişim yönünde baskı yapmak için motive edici bir faktördür.

*Bu makale Şarku’l Avsat tarafından Independent Arabia’dan çevrilmiştir.