13. Cuma kötüye işarettir hurafesi nasıl ortaya çıktı

Bu efsane o kadar yerleşmiştir ki, tarihin mantıksız korkusunu ve 13 sayısının korkusunu anlatan bilimsel bir isim vardır (Reuters)
Bu efsane o kadar yerleşmiştir ki, tarihin mantıksız korkusunu ve 13 sayısının korkusunu anlatan bilimsel bir isim vardır (Reuters)
TT

13. Cuma kötüye işarettir hurafesi nasıl ortaya çıktı

Bu efsane o kadar yerleşmiştir ki, tarihin mantıksız korkusunu ve 13 sayısının korkusunu anlatan bilimsel bir isim vardır (Reuters)
Bu efsane o kadar yerleşmiştir ki, tarihin mantıksız korkusunu ve 13 sayısının korkusunu anlatan bilimsel bir isim vardır (Reuters)

Batı kültüründe kötü talihin 13'üncü Cuma ile ilişkilendirilenler kadar yaygın olan birkaç batıl inanç daha var. Batıl inançlı insanlar nedenini tam olarak açıklayamasalar bile örneğin kara bir kediyle karşılaşmak, bir aynanın kırılması gibi durumlar kötüye yorumlanacak ve talihsizlik getirebilecek bir gün fikri derinden kökleşmiştir.
CNN’in haberine göre bu batıl inanç o kadar kökleşmiştir ki, mantıksız tarih korkusu diye tanımlanan bilimsel bir isim dahi verilmiştir.
13. Cuma nadir görülen bir fenomen gibi görünse de, Gregoryen takviminde herhangi bir ayın 13'ünün Cuma gününe denk gelme olasılığı haftanın diğer günlerinden daha fazla.
Öte yandan bu evrensel bir batıl inanç da değildir. Örneğin Yunanistan’da ve İspanyolca konuşulan ülkelerde 13. Salı kötü şans olarak kabul edilirken, İtalya'da birçok kişi 17.Cuma'nın kötü şans getirdiğine inanır.

Efsanenin doğuşu
Çeşitli kültürlerde zaman içinde gelişen birçok batıl inanç gibi, Cuma ve 13. günün kesin kökenlerini belirlemek zordur. Ancak bildiğimiz şey, hem Cuma hem de 13 sayısının tarih boyunca bazı kültürlerde uğursuz kabul edildiğidir. Charles Panati, The Extraordinary Origins of Everyday Objects (Günlük Adetlerin Olağanüstü Kökenleri) adlı kitabında, kötü şans kavramının kökenini, kötülük tanrısı Loki'nin Valhalla'da bir ziyafete girerek mevcut tanrı sayısını 13'e çıkardığı İskandinav mitolojisine kadar dayandırıyor. Loki’nin aldattığı kör tanrı Hodar, ışık, neşe ve iyilik tanrısı kardeşi Balder'i bir okla vurur ve anında öldürür.
Banati, batıl inançların İskandinavya'dan güneye Avrupa'ya yayıldığını ve Hıristiyanlık döneminin başlamasıyla birlikte Akdeniz boyunca3 sağlam bir şekilde yerleştiğini açıklıyor. Bu rahatsız edici rakamlar, İsa Mesih ve havarilerinin Kutsal Perşembe günü katıldıkları Son Akşam Yemeği hikayesiyle güçleniyor. Zira İsa’ya ihanet eden havari Yahuda İşkariyot o13. ve havariydi.
Hristiyan geleneğinde, kötü Cuma kavramı, İsa’nın ihanet gününün çok ötesine de uzanıyor. Çünkü Cuma günü Adem ve Havva'nın Yasak Ağaçtan meyve yediği gün olduğu söylenir. Hatta buna ek olarak Kabil’in kardeşi Habil'i öldürdüğü gün, Süleyman'ın tapınağının yıkıldığı gün ve Nuh'un gemisinin tufandan kurtulduğu gün. Bununla birlikte Steve Rudd'ın The Penguin's Guide to the Penguin of Britain and Ireland kitabında açıkladığına göre, 13. Cuma'nın talihsizlikle ilişkilendirilmesi ancak 19. Yüzyıla dayanıyor, Cuma ve 13 sayısının birleşimi ise 1907'de bir Viktorya icadı. Ayrıca Thomas W. Lawson'ın borsayı kasten çökertmek için o zamanlar bu tür mitleri sömüren bir komisyoncunun hikayesinin üzerine yazdığı “Friday the Thirteenth” 13. Cuma  adlı bir romanı da var. Dan Brown'un 2003 yılında yayınlanan romanı Da Vinci Şifresi, bu batıl inancın 13 Ekim 1307 Cuma günü yüzlerce Tapınak Şövalyesi üyesinin tutuklanmasıyla ortaya çıktığına dair yanlış iddianın yayılmasına da yardımcı oldu.

 


Nolan'ın yeni filminde şok ayrılık

Oppenheimer'da da Christopher Nolan'la çalışan 54 yaşındaki Matt Damon, Odysseia uyarlamasında Odysseus karakterine hayat veriyor (Universal)
Oppenheimer'da da Christopher Nolan'la çalışan 54 yaşındaki Matt Damon, Odysseia uyarlamasında Odysseus karakterine hayat veriyor (Universal)
TT

Nolan'ın yeni filminde şok ayrılık

Oppenheimer'da da Christopher Nolan'la çalışan 54 yaşındaki Matt Damon, Odysseia uyarlamasında Odysseus karakterine hayat veriyor (Universal)
Oppenheimer'da da Christopher Nolan'la çalışan 54 yaşındaki Matt Damon, Odysseia uyarlamasında Odysseus karakterine hayat veriyor (Universal)

Ödül rekortmeni Japon dizisi Shōgun ve savaş filmi Çatışma'yla (Warfare) tanınan Cosmo Jarvis, yönetmenliğini Christopher Nolan'ın üstlendiği The Odyssey'nin oyuncu kadrosundan son anda ayrıldı.

Daha önce Jarvis'in, Matt Damon, Tom Holland, Zendaya, Robert Pattinson ve Anne Hathaway gibi ünlü isimlerle birlikte filmde yer alacağı bildirilmişti. Ancak 35 yaşındaki Jarvis'in çekim takvimi uyuşmazlığı nedeniyle projeden ayrılmak zorunda kaldığı ortaya çıktı.

Britanyalı aktör şu sıralar, Sovyet liderinin gençlik yıllarını konu alan Young Stalin adlı biyografik filmde başrol oynamaya hazırlanıyor.

Jarvis'in, Nolan'ın epik filmindeki rolü ise Yaratık (Alien) serisinin 2012 tarihli halkası Prometheus ve 2018 yapımı aksiyon Upgrade'le tanınan Logan Marshall-Green'e verildi. Ancak canlandıracağı karaktere dair ayrıntılar hâlâ gizli tutuluyor.

17 Temmuz 2026'da IMAX formatında vizyona girmesi planlanan The Odyssey'nin çekimleri Fas, İtalya, İrlanda ve İskoçya'da sürüyor. Homeros'un klasik destanından uyarlanan film, İthaka Kralı Odysseus'un, Truva Savaşı'ndan sonra eve dönüş yolculuğunu konu alıyor.

Filme dair kısa bir tanıtım videosu bazı sinema salonlarında gösterilmeye başlanmış olsa geçen günlerde TikTok ve X platformlarına sızdırıldı.

Üst düzey oyuncu kadrosuyla öne çıkan filmde ayrıca Lupita Nyong'o, Jon Bernthal, Elliot Page, Mia Goth, Himesh Patel, Benny Safdie, Samantha Morton ve John Leguizamo gibi birçok yıldız yer alıyor. The Old Guard serisinin Oscarlı yıldızı Charlize Theron'un, Odysseus'un mürettebatını hayvana dönüştüren büyücü Kirke rolünü üstleneceği de doğrulandı.

Independent Türkçe, Deadline, The Playlist