İran Dışişleri Bakanı Abdullahiyan’dan nükleer anlaşmanın taraflarına tepki

İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan dün İran Ordusu Genel Komutanı Tümgeneral Abdurrahim Musevi ve üst düzey yardımcıları ile bir araya geldi. (İran Dışişleri Bakanlığı)

Batı'nın nükleer anlaşmayı yeniden hayata geçirmeye yönelik düzenlenen Viyana görüşmelerini kullanamamakla suçladığı İran’ın yeni Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, “Zaman kaybetme yaklaşımını kabul etmeyeceğiz” dedi..
Abdullahiyan, göreve geldikten sonra devlet televizyonuna verdiği ilk röportajda, İran Rehberi Ali Hamaney ve Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin nükleer anlaşma ve Viyana'daki müzakerelerine dair tutumunu tekrarladı.
Yaklaşık bir ay önce, Reisi’nin göreve geldiği törende Avrupa Birliği'nin (AB) İran nükleer dosyasından sorumlu müzakerecisi Enrique Mora ile gerçekleştirdiği istişarelere dikkat çeken Abdullahiyan, yetkilinin kendisine “Yeni hükümete yapıcı mesajlar göndermeyen bu edebiyata bir son vermeliler” dediğini aktardığı açıklamasını şöyle sürdürdü:
“Bu edebiyat ile bir ilerleme sağlayıp sağlamadıkları gözden geçirilmeli. Bazen ABD'li yetkilileri basına röportajlar verirken görüyoruz. Yapılan tekliflerin sonsuza kadar masada kalmayacağı yönünde yapıcı olmayan açıklamaların tekrarlandığına şahit oluyoruz. İran halkı çıkarlarına hizmet edecek müzakereleri memnuniyetle karşıladığımızı, müzakere masasından kaçmak istemediğimizi, yeni hükümetin somut kazanımların elde edileceği görüşmelere devam edeceğini şeffaf bir şekilde beyan etmiştik. Karşı taraftan müzakeredeki tutumunu değiştirmesini istedik. Zaman kaybetme yaklaşımını kabul etmeyeceğiz. Müzakerelerin İran halkının lehine, somut sonuçları olmalı. Her şeyin yolunda gideceğini, diğer tarafların müzakerelere faydası olmayan mesajlar ve sözler değil de akıl temelinde katılacağını umuyoruz.”
Abdullahiyan, ayrıca cumartesi günü Bağdat’ta düzenlenen zirvedeki görüşmeleri sırasında Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'dan Paris'i ziyaret etmesi yönünde davet aldığı bilgisini paylaştı.
ABD Başkanı Joe Biden cuma günü İsrail Başbakanı Naftali Bennett'ı ağırladığı sırada yaptığı açıklamada, “İran’ın asla nükleer silah geliştirmemesini” sağlama taahhüdünü vurgulamış, “Diplomasiyi ön planda tutuyoruz. Ancak diplomasi başarısız olursa diğer seçeneklere geçmeye hazırız” uyarısında bulunmuştu.
İran Yüksek Ulusal Güvenlik Konseyi Sekreteri Ali Şemhani ise ‘yasa dışı bir tehdit’ olarak gördüğü bu uyarıyı eleştirerek “Mevcut seçenekler içinde uygun cevabı seçmek İran’ın hakkıdır” demişti. Cumartesi günü ABD Başkanı’nı eleştirerek ‘mevcut Washington yönetiminin selefinden farklı olmadığını’, zira Biden’ın ‘Trump’ın önerdiği şeyin aynısını başka bir şekilde sunduğunu’ söyleyen Hamaney de ABD’nin ‘diplomatik alanda bazen kurnaz bir tilkiye dönüşen vahşi bir kurt olduğunu’ vurgulamıştı.  
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın (UAEA) geçen ayın ortasında yayınladığı son raporlar, İran’ın yüzde 20'ye varan uranyum metali üretimine ek olarak nükleer silahın elde edilebileceği derecelere yakın bir şekilde, yüzde 60 oranında uranyum zenginleştirdiğini bildirmişti. Ardından 2015 tarihli nükleer anlaşmaya imza atan taraflar, Almanya, Fransa ve İngiltere “Yeni adımlar, nükleer silah geliştirmeye yönelik kritik adımları yansıtıyor. İran'ın bu teknolojileri geliştirmek için inandırıcı bir sivil gerekçesi yok” açıklamasında bulunmuşlardı. İran'ın UAEA’nın nükleer tesislere erişimini ciddi şekilde kısıtlaması yönündeki endişelerin iki katına çıktığını vurgulayan taraflar, Viyana'daki müzakereleri hızla yeniden başlatma çağrısında bulunmuştu.
Washington da geçtiğimiz haftalarda Tahran'ı Viyana masasına dönmeye çağıran çok sayıda mesaj göndermiş, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, nükleer anlaşmayı yeniden hayata geçirme yönündeki müzakerelerin ‘sonsuza dek sürmeyeceği’ uyarısında bulunmuştu.
Ali Ekber Velayati’ye yakınlığı ile bilinen Farheekhtegan gazetesi pazartesi günkü haberinde İran müzakere heyetinin yakında geri döneceğini öne sürse de Reisi hükümetinin 20 Haziran'da Viyana'da yapılan altı turun ardından durdurulan müzakereleri yeniden başlatma yönünde acele etmediği anlaşılıyor. Zira Abdullahiyan şu açıklamada bulundu:
“Karşı taraf, planların yapılabilmesi yönünde İran'da yeni hükümetin kuruluşunun iki ya da üç ay süreceğinin farkında. Ancak müzakere konusu, kesinlikle Dışişleri Bakanlığı’nın ve hükümetin gündem konularından biridir.”
Pazartesi günü yaptığı açıklamada hükümetin, Dışişleri Bakanlığı’nın nükleer dosyadaki müzakere görevinin uzatılması veya görüşmelerin başka bir organa devredilmesi konusunda önümüzdeki günlerde karara varacağını vereceğini belirten İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Said Hatibzade üstü kapalı bir şekilde, dış politika ve nükleer kararlarda son sözü söyleyen Hamaney'in emrindeki Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi'ne işaret etti.
Diğer yandan Abdullahiyan, Bağdat'taki zirvede protokolü ihlal etmesi nedeniyle kendisine yöneltilen eleştirilere karşı kendini savunarak “İran'a ve temsilcisine ait olan asıl yerde durdum” dedi.
Reformist Etemad gazetesi pazartesi günkü haberinde, Dışişleri Bakanı ve ekibini zirvedeki fotoğraf çekiminde ‘diplomatik görgü kurallarına ve konferans protokolüne saygısızlık etmekle’ sert bir şekilde eleştirdi. İran Dışişleri Bakanlığı Ortadoğu Bölümü eski Genel Müdürü Kasım Muhibali de Jahane Sanat gazetesindeki yazısında diplomatik protokollere uymamanın olumsuz sonuçları konusunda uyarıda bulundu