عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
TEKNOLOJİ

Neolitik Çağ'dan kalma mezarda esrarengiz taş toplar keşfedildi

Bulunan topların ne için kullanıldığı bilinmiyor (Central Lancashire Üniversitesi)
Bulunan topların ne için kullanıldığı bilinmiyor (Central Lancashire Üniversitesi)
    İstanbul/Şarkul Avsat
TT
TT

Neolitik Çağ'dan kalma mezarda esrarengiz taş toplar keşfedildi

Bulunan topların ne için kullanıldığı bilinmiyor (Central Lancashire Üniversitesi)
Bulunan topların ne için kullanıldığı bilinmiyor (Central Lancashire Üniversitesi)

Arkeologlar, İskoçya'nın kuzeyindeki Sanday Adası'nda Neolitik Çağ'dan (Cilalı Taş Devri) kalma bir mezarda 5 bin 500 yıllık iki esrarengiz cilalı taş top keşfetti.
Sanday Adası'nı da içeren Orkney Adaları başta olmak üzere Birleşik Krallık'ın diğer bölgelerinde ve Norveç'te daha önce yüzlerce bunlara benzer taş top bulunmuştu. Yüzlerce taş toptan bazıları 1860'da İskoçya'da bulunan ünlü Towie topu gibi sarmal desenlerle oyulmuş, bazıları da itinayla cilalanmıştı.
Bazı uzmanlar bu topların insanların kafalarına fırlatıldığını yani silah olarak kullanıldığını düşünüyor.
Sanday Adası'nda ağustosta yapılan kazıları yöneten Birleşik Krallık'taki Central Lancashire Üniversitesi'nden Vicki Cummings'e göreyse çoğu arkeolog, taş topların sanatsal amaçlarla ya da bir kişinin toplumdaki statüsünü göstermek veya önemli bir olayı anmak için yapıldığını düşünüyor.
Cummings biri siyah taştan, diğeri açık renkli kireçtaşından yapılan iki topun, Towie topu gibi oyulmadığını, bunun yerine düzgünce cilalandığını kaydetti:
"İki cilalı top çok daha basit ama hâlâ güzel. Bir taşı cilalamak epey zaman aldığı için bu ikisini yapmak epey uzun sürmüş olmalı."
Bu gizemli nesneler, mezarda insan kalıntılarını birbirinden ayırmak için kullanılan bölmelerin köşesinde bulundu. Bölmelerin duvarlarında ayrıca özellikle çanak çömlek parçaları vardı.
Arkeologlar mezardaki 5 bölmeden ikisinin girişinde yakılmış insan kemikleri ve çakıl taşlarının parçalanmasıyla yapılan bir tür bıçak da keşfetti.
Bu bıçakların et ve kemik kesiminde epey işe yaradığını kaydeden Cummings şöyle konuştu:
"Mezarda bunlardan tonlarca bulduk. Gerçekten şaşırtıcı. Bu keşif, bıçakları yapanların neyin peşinde olduğu sorusunu akıllara getiriyor."
Arkeologların bir sonraki hedefi toplanan verileri analiz ederek Orkney Adaları'nda Neolitik Çağ'da yaşayan halk hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak.
Independent Türkçe, Live Science, Scotsman

Daha fazlasını oku

 
 
YAŞAM

Deepfake videoları tespit etmek giderek zorlaşıyor: Artık gerçekçi kalp atışları var

Kişilerin rızası ve bilgisi dışında üretilen deepfake görüntüler endişe yaratıyor (Reuters)
Kişilerin rızası ve bilgisi dışında üretilen deepfake görüntüler endişe yaratıyor (Reuters)
TT
TT

Deepfake videoları tespit etmek giderek zorlaşıyor: Artık gerçekçi kalp atışları var

Kişilerin rızası ve bilgisi dışında üretilen deepfake görüntüler endişe yaratıyor (Reuters)
Kişilerin rızası ve bilgisi dışında üretilen deepfake görüntüler endişe yaratıyor (Reuters)

Deepfake videoların gelişmiş saptama yöntemlerini yanıltabildiği ve her geçen gün daha gerçekçi hale geldiği tespit edildi. 

Bir kişinin yüzünün ya da vücudunun dijital olarak değiştirilmesiyle oluşturulan deepfake videolar endişe yaratmaya devam ediyor. 

Bu videolar gerçek bir kişinin görüntüsünün yapay zeka kullanılarak değiştirilmesiyle yapılıyor. Aslında bu teknoloji, kullanıcıların yüzünü kediye dönüştüren veya yaşlandıran uygulamalar gibi zararsız amaçlarla da kullanılabiliyor.

Ancak insanların cinsel içerikli videolarını üretmek veya masum insanlara iftira atmak için de kullanılabilmesi ciddi bir sorun teşkil ediyor.

Bu videoların sahte olup olmadığını anlamak için kullanılan gelişmiş yöntemlerden biri kalp atışlarını izlemek. 

Uzaktan fotopletismografi (rPPP) adlı araç, deriden geçen ışıktaki küçük değişiklikleri tespit ederek nabzı ölçüyor. Nabız ölçen pulse oksimetreyle aynı prensiple çalışan bu araç, çevrimiçi doktor randevularının yanı sıra deepfake videoları tespit etmek için de kullanılıyor.

Ancak bulguları hakemli dergi Frontiers in Imaging'de bugün (30 Nisan) yayımlanan çalışmaya göre deepfake görüntülerde artık gerçekçi kalp atışları var.

Bilim insanları çalışmalarına videolardaki nabız hızını otomatik olarak saptayıp analiz eden bir deepfake dedektörü geliştirerek başladı. 

Ardından rPPP tabanlı bu aracın verilerini, EKG kayıtlarıyla karşılaştırarak hassasiyetini ölçtüler. Son derece iyi performans gösteren aracın EKG'yle arasında dakikada sadece iki-üç atımlık fark vardı. 

Ekip aracı deepfake videolar üzerinde test ettiğindeyse rPPP, videoya kalp atışı eklenmese bile son derece gerçekçi bir kalp atışı algıladı. 

Bilim insanları kalp atışlarının videoya kasten eklenebileceği gibi, kullanılan kaynak videodan kendiliğinden geçebileceğini de söylüyor.

Almanya'daki Humboldt Üniversitesi'nden çalışmanın ortak yazarı Peter Eisert "Kaynak video gerçek bir kişiye aitse, bu artık deepfake videoya aktarılabiliyor" diyerek ekliyor: 

Sanırım tüm deepfake dedektörlerinin kaderi bu; deepfake'ler gittikçe daha iyi hale geliyor ve iki yıl önce iyi çalışan bir dedektör bugün tamamen başarısız olmaya başlıyor.

Araştırmacılar yine de sahte videoları saptamanın başka yolları olduğunu düşünüyor. Örneğin sadece nabız hızını ölçmek yerine, yüzdeki kan akışını ayrıntılı olarak takip eden dedektörler geliştirilebilir.

Eisert, "Kalp atarken kan, damarlardan geçerek yüze akıyor ve daha sonra tüm yüz bölgesine dağılıyor. Bu harekette gerçek görüntülerde tespit edebileceğimiz küçük bir gecikme var" diyor.

Ancak bilim insanına göre nihai çözüm deepfake dedektörlerinden ziyade, bir görüntünün üzerinde oynanıp oynanmadığını anlamaya yarayan dijital işaretlere odaklanmaktan geçiyor:

Bir şeyin sahte olup olmadığını tespit etmek yerine bir şeyin değiştirilmediğini kanıtlayan teknolojiye daha fazla odaklanmadığımız sürece, deepfake'lerin saptanmalarını zorlaştıracak kadar iyi olacağını düşünüyorum.

Independent Türkçe, BBC Science Focus, TechXplore, Frontiers in Imaging