Güney Afrika'da 63 penguen birden öldü: Balarılarından şüpheleniliyor

Port Elizabeth'in dışındaki Algoa Körfezi'ndeki St. Croix adasında bir penguen kolonisi (AFP)
Port Elizabeth'in dışındaki Algoa Körfezi'ndeki St. Croix adasında bir penguen kolonisi (AFP)
TT

Güney Afrika'da 63 penguen birden öldü: Balarılarından şüpheleniliyor

Port Elizabeth'in dışındaki Algoa Körfezi'ndeki St. Croix adasında bir penguen kolonisi (AFP)
Port Elizabeth'in dışındaki Algoa Körfezi'ndeki St. Croix adasında bir penguen kolonisi (AFP)

Hükümet yetkilileriyle kâr amacı gütmeyen bir kuruluşun birlikte yaptığı ön incelemede, Güney Afrika'nın Cape Town kenti yakınlarındaki bir plajda, nesli tükenmekte olan penguenlerden en az 63 tanesinin balarısı sürüsü tarafından sokulmaları sonucu ölmüş olabileceği ortaya çıktı.
Hükümete bağlı Güney Afrika Ulusal Parkları (SANParks) yaptığı açıklamada Afrika penguenlerinin cesetlerinin cuma sabahı, Cape Town'a yaklaşık 40 kilometre uzaklıktaki Simonstown'daki Boulders Afrika penguenleri kolonisinde bulunduğunu belirtti.
Yetkililer, penguenlerin perşembe öğleden sonrayla cuma sabahı arasında ölmüş olabileceğinden şüpheleniyor.
SANParks ve Cape Town'dan uzman danışmanlar, yetkililer ve veterinerlerle kâr amacı gütmeyen Güney Afrika Kıyı Kuşlarını Koruma Vakfı'ndan (SANCCOB) penguen uzmanları, olası ölüm nedenlerini araştırmaya başladı.
Daha sonra penguen cesetleri hastalık ve toksikoloji testleri için gönderilen biyolojik örneklerle birlikte daha fazla analiz için SANCCOB'a nakledildi.
SANCCOB'un yaptığı otopsi, kuşların hiçbirinde harici fiziksel yaralanma olmadığını ortaya çıkardı. Bununla birlikte, cesetlerin hepsinde birden fazla arı sokması izine rastlandı.
Uzmanlar kuşların öldüğü yerde çok sayıda ölü arının ve Fish Hoek sahilinde vücudunda birden fazla arı sokması izi bulunan başka bir penguen cesedinin bulunduğunu belirtti.
SANParks yetkilileri yaptıkları açıklamada "Dolayısıyla, ön incelemeler penguenlerin bir Cape balarısı sürüsü tarafından sokuldukları için öldüğüne işaret ediyor" dedi.

Yetkililer, arıların penguenleri neden sokmuş olabileceğini ise henüz belirleyemedi.
Batı balarılarının alt türü olan Cape balarıları da aynı ekosistemin bir parçası.
Arıların tehdit altında olduğuna dair resmi bir sınıflandırma bulunmuyor. Bununla birlikte Güney Afrika Ulusal Biyoçeşitlilik Enstitüsü'ne (SANBI) göre gıda kaynaklarının azalması, haşereler, hastalıklar ve tarım ilaçlarıyla böcek ilaçlarının yanlış kullanımından kaynaklanan artan sorunlar balarıları için de risk teşkil ediyor.
Diğer yandan Afrika penguenleri, nesli tükenme riski yüksek ve yüksek tehdit altında bir tür olup Uluslararası Doğayı Koruma Birliği'nin kırmızı listesinde yer almakta.
SANParks'ın deniz biyologu Alison Kock, cumartesi günü yaptığı açıklamada şunları söyledi:
"Bu olağandışı olayı araştırmamıza yardımcı oldukları için başta SANCCOB ve Cape Town Belediyesi olmak üzere doğayı koruma ortaklarımızın hepsine minnettarız. Bugün bölgede daha fazla Afrika pengueni cesedine rastlanmadı. Durumu takip etmeye devam edeceğiz."
Penguen ölümlerini araştıran yetkililer, diğer olası nedenleri elemek için örneklerin hâlâ başka toksisite olasılıkları ve hastalıklar için test edildiğini ekledi.
Independent Türkçe



İlk kez "eceline susamış bir gezegen" keşfedildi

HIP 67522 b, manyetik alan çizgileri boyunca yıldızının yüzeyine doğru enerji dalgası göndererek patlamaları tetikliyor (Danielle Futselaar)
HIP 67522 b, manyetik alan çizgileri boyunca yıldızının yüzeyine doğru enerji dalgası göndererek patlamaları tetikliyor (Danielle Futselaar)
TT

İlk kez "eceline susamış bir gezegen" keşfedildi

HIP 67522 b, manyetik alan çizgileri boyunca yıldızının yüzeyine doğru enerji dalgası göndererek patlamaları tetikliyor (Danielle Futselaar)
HIP 67522 b, manyetik alan çizgileri boyunca yıldızının yüzeyine doğru enerji dalgası göndererek patlamaları tetikliyor (Danielle Futselaar)

Bilim insanları ilk kez "eceline susamış bir gezegen" keşfetti. İlk kez bir gezegenin, yıldızını bu şekilde etkilediği gözlemlendi. 

Dünya'dan yaklaşık 400 ışık yılı uzaktaki HIP 67522 adlı yıldız ve yörüngesindeki iki gezegen uzun zamandır takip ediliyor. Sadece 17 milyon yaşındaki yıldız, 4,5 milyar yaşındaki Güneş'e kıyasla daha büyük ancak daha soğuk. 

Yıldızın HIP 67522 b adlı gezegeni, şaşırtıcı derecede yakın bir yörüngede dönüyor. Ötegezegen yıldızın etrafındaki bir turunu sadece 7 günde tamamlıyor; yani gezegende bir yıl, Dünya zamanıyla sadece bir hafta sürüyor.

Hollanda Radyo Astronomi Enstitüsü'nden Ekaterina Ilin, "Daha önce HIP 67522 gibi bir sistem görmemiştik; gezegen bulunduğunda, yıldızının yörüngesinde 10 günden daha kısa bir sürede döndüğü bilinen en genç gezegendi" diyor.

Ilin ve ekip arkadaşları bu nedenle NASA'nın Geçiş Halindeki Ötegezegen Araştırma Uydusu (Transiting Exoplanet Survey Satellite / TESS) ve Avrupa Uzay Ajansı'nın ötegezegen uydusu CHEOPS'u kullanarak sistemi daha yakından incelemeye karar verdi. 

Araştırmacılar HIP 67522 b'nin yıldızıyla  kurduğu sıkı etkileşim nedeniyle kendi sonunu hazırladığını tespit etti. 

Devasa plazma topları olan yıldızların yüklü parçacıkları, yüzeydeki hareketleriyle güçlü manyetik alanlar yaratıyor. Manyetik alan çizgileri birbirini kesemediğinden, bazen bunlar düğümlenip aniden koparak güneş patlamaları adı verilen radyasyon patlamalarına yol açıyor.

Bilim insanları, Dünya gibi pek çok gezegenin de manyetik alanı olduğu için yıldızına yakın gezegenlerin, yıldızlardaki manyetik alan patlamalarını tetikleyip tetiklemediğini merak ediyordu. 

HIP 67522 sistemini inceleyen ekip, yıldızdaki patlamaların gezegen onun önünden geçerken sıklaştığını saptadı. Araştırmacılar bu nedenle patlamaları gezegenin tetiklediği sonucuna vardı. 

Normalde yıldızların, yörüngelerindeki gezegenlerden etkilenmediği düşünülüyordu. Ancak araştırmacılar HIP 67522'nin yaşı nedeniyle ve güçlü bir manyetik alanı olması durumunda bunun mümkün olduğunu söylüyor.

Bulguları hakemli dergi Nature'da dün (2 Temmuz) yayımlanan çalışmaya göre gezegen yakın yörünge dönüşü sırasında enerji biriktiriyor ve bunun bir kısmını, yıldızın manyetik alan çizgileri boyunca bir kırbaç misali, dalgalar halinde geri gönderiyor. Bu şok dalgası, manyetik alandan yıldızın yüzeyine geçtiğinde muazzam bir patlama yaşanıyor.

Ancak bu güçlü kozmik ışınların büyük bir kısmı uzaya savrulmak yerine gezegene geri dönüyor. Bilim insanları HIP 67522 b'nin bugüne kadar bulunan ilk "eceline susamış gezegen" olduğunu söylüyor. 

Ilin "Gezegen özellikle enerji yüklü patlamaları tetikliyor gibi görünüyor" diyerek ekliyor: 

Gezegenin, yıldızın manyetik alan çizgileri boyunca gönderdiği dalgalar belirli anlarda patlamaları başlatıyor. Ancak patlamaların enerjisi dalgaların enerjisinden çok daha yüksek. Dalgaların oluşmaya hazır patlamaları tetiklediğini düşünüyoruz.

Araştırmacılar halihazırda yaklaşık Jüpiter büyüklüğündeki HIP 67522 b'nin, 100 milyon yıl içinde Neptün'e yakın bir boyuta geleceğini tahmin ediyor.

Bilim insanları sistemi incelemeye devam ederek patlamalarda ne tür enerji salındığını anlamayı umuyor. Ayrıca bu türden benzer sistemlerin var olup olmadığını araştırmak için çalışmalarını genişletmeyi planlıyorlar.

Ilin, "Aklımda milyonlarca soru var çünkü bu tamamen yeni bir fenomen, dolayısıyla ayrıntılar hâlâ net değil" diyor.

Independent Türkçe, Popular Science, Live Science, NASA, Nature