İran, nükleer anlaşma müzakerelerine ‘yakın bir tarihte’ dönme niyetini bildirdi

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın Viyana’daki genel merkezinin önünde dalgalanan İran bayrağı (Reuters)
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın Viyana’daki genel merkezinin önünde dalgalanan İran bayrağı (Reuters)
TT

İran, nükleer anlaşma müzakerelerine ‘yakın bir tarihte’ dönme niyetini bildirdi

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın Viyana’daki genel merkezinin önünde dalgalanan İran bayrağı (Reuters)
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın Viyana’daki genel merkezinin önünde dalgalanan İran bayrağı (Reuters)

İrlanda Dışişleri Bakanı Simon Coveney, 76. Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu çalışmaları için New York’ta bulunan İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan ile dün bir görüşme gerçekleştirdi.
Coveney, İranlı mevkidaşının Viyana’daki nükleer anlaşma müzakerelerine geri dönmek için ‘çok açık bir niyet’ dile getirdiğini bildirdi.
İrlandalı Bakan, görüşmenin ardından gazetecilere yaptığı açıklamada, “Yeni İran hükümeti bu müzakerelere yönelik yaklaşımlarını tamamlarken, bu birkaç hafta boyunca gerçekleşmeyebilir. Ancak kesinlikle müzakerelere geri dönmek için çok açık bir niyet ifade etti” dedi.
Öte yandan, Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, New York’ta İran Dışişleri Bakanı Abdullahiyan ile yaptığı görüşmenin ardından İran’ın Haziran ayında askıya alınan nükleer programıyla ilgili müzakereleri ‘yakın bir tarihte’ yeniden başlatmaya hazır olduğunu bildirdi.
Borrell’in ofisinden görüşmeye ilişkin yapılan açıklamada, “Yüksek Temsilci Borrell, nükleer anlaşma koordinatörü sıfatıyla anlaşmanın yeniden tam olarak uygulanmasına yönelik yürütülen Viyana’daki müzakerelerin yeniden başlamasının büyük önem taşıdığını vurguladı. İran Dışişleri Bakanı Abdullahiyan da, müzakerelerin yakında devamına yönelik isteğini bildirdi” denildi.
Açıklamaya göre Borrell, İran’dan Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) ile tam iş birliği yapmasını isteyerek, İran’ın nükleer programının gidişatından duyduğu endişeyi ifade etti.
BM’deki Batılı liderler, İran’ın nükleer programıyla ilgili müzakerelerin bir an önce yeniden başlatılması amacıyla İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’ye baskı yaptı, ancak net bir taahhüt alamadılar.
Nisan ayından bu yana Viyana’da İran ile 2015 yılında anlaşmayı imzalayan beş büyük ülke, yani Almanya, Çin, Fransa, İngiltere ve Rusya arasında görüşmeler sürüyor.
Müzakereler, eski Başkan Donald Trump’ın Mayıs 2018'de anlaşmadan çekilmesinin ardından ABD’yi anlaşmaya geri döndürmeyi ve İran’ı anlaşmada yer alan tüm uluslararası yükümlülüklerini yerine getirmeye zorlamayı amaçlıyor.
Ancak müzakereler, Haziran ayında yapılan İran cumhurbaşkanlığı seçimlerinden bu yana askıya alındı.
Tahran, 2013’ten beri bu müzakerelerde ülkesini temsil eden Abbas Arakçi’yi görevden alarak, Reisi’ye yakın bir isim olan ve muhafazakar kimliğiyle bilinen diplomat Ali Bakıri’yi getirdi.



Hüseyin Emir Abdullahiyan: Süleymani'nin dostu, İsrail'in düşmanı

Merhum İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, arka planda Kasım Süleymani (AFP)
TT

Hüseyin Emir Abdullahiyan: Süleymani'nin dostu, İsrail'in düşmanı

Merhum İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, arka planda Kasım Süleymani (AFP)

İran'ın kuzeybatısında pazartesi günü meydana gelen helikopter kazasında Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ile birlikte hayatını kaybettiği açıklanan İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, Tahran'ın İsrail ve Batı karşıtı politikalarının ateşli bir savunucusuydu.

Reisi, 60 yaşındaki Abdullahiyan’ı Ağustos 2021'de atadı.

2013'ten 2021'e kadar bu görevi yürüten Muhammed Cevad Zarif'in yerine geçmek gibi zor bir görevi vardı; Zarif, önde gelen aktif bir diplomat, akıcı bir İngilizce konuşan, uluslararası çevrelerde tanınan bir yüz ve İran'ın dış politikasını yöneten deneyimli bir isimdi.

İran devlet televizyonu Emir Abdullahiyan'ı, Tahran tarafından yönetilen ve Lübnan Hizbullah'ı, Filistinli Hamas ile İslami Cihad hareketleri ve Iraklı silahlı gruplar gibi İran'ın ezeli düşmanı İsrail karşıtı grupların yer aldığı "Direniş Ekseni'nden üst düzey bir diplomat" olarak tanıttı.

Emir Abdullahiyan atandığı gün yaptığı açıklamada, bu grupların "İran'ın müttefikleri" olduğunu ve "onları güçlendirmenin hükümetin gündeminde olduğunu" söyledi.

Kapsamlı geziler

Ekim 2023'te İsrail ile Hamas arasında Gazze'de savaşın başlamasından beri bölgeye yaptığı ziyaretleri yoğunlaştırdı. Tahran, İsrail'e karşı Filistin hareketini ve savaşın çıkmasına yol açan 7 Ekim 2023 operasyonuna desteğini gizlemedi, ancak aynı zamanda bu operasyonun içinde yer almadığını da vurguladı.

Emir Abdullahiyan, Kasım Süleymani'nin izinden gidiyor gibi görünüyordu (Getty)Emir Abdullahiyan, Kasım Süleymani'nin izinden gidiyor gibi görünüyordu (Getty)

Geçtiğimiz nisan ayında, Tahran'ın Yahudi devletini sorumlu tuttuğu ve Şam'daki İran konsolosluk binasını yerle bir eden hava saldırısına karşılık olarak, İran'ın İsrail'e 300'den fazla insansız hava aracı ve füzeyle gerçekleştirdiği benzeri görülmemiş saldırıyı savundu.

İran'ın tepkisinin "meşru savunma ve uluslararası hukuk çerçevesinde" gerçekleştirildiğini söyledi.

Emir Abdullahiyan daha sonra İsrail'in İran'ın orta kesimindeki İsfahan eyaletine bir misilleme amaçlı saldırı düzenlediğine dair haberleri "çocuk oyuncağı" diyerek küçümsedi.

İzolasyonun Azaltılması

Mesleki kariyeri boyunca Devrim Muhafızları ile olan yakın ilişkileriyle tanınan Emir Abdullahiyan, Devrim Muhafızları'nın dış operasyonlarından sorumlu olan Kudüs Gücü'nün komutanı ve 2020 yılında Irak'ın başkentinde bir ABD saldırısı sonucu öldürülen Tümgeneral Kasım Süleymani'ye yakındı.

Emir Abdullahiyan kariyeri boyunca Devrim Muhafızları'na yakınlığıyla biliniyordu. Abdullahiyan, Devrim Muhafızları'nın dış operasyonlarından sorumlu Kudüs Gücü'nün komutanı olan ve 2020 yılında Irak'ın başkentinde bir ABD saldırısı sonucu öldürülen Tümgeneral Kasım Süleymani'ye yakındı.

Emir Abdullahiyan, üç yıl boyunca İran'ın uluslararası sahnedeki izolasyonunu azaltmak ve ABD yaptırımlarının ülkesinin ekonomisi üzerindeki etkisini azaltmak için çalıştı.

Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı habere göre Çin'in himayesindeki bir anlaşma çerçevesinde Mart 2023'te Suudi Arabistan ile uzlaşmaya varılmasına yol açan süreçte kilit bir figür olmasa da İran'ın Arap komşularıyla ilişkilerin geliştirilmesinde rol oynadı.

1964 yılında Tahran'ın doğusundaki Damgan şehrinde doğan Abdullahiyan, 1991 yılında Tahran Üniversitesi'nde Uluslararası İlişkiler Bölümü'nden mezun oldu.

1997-2001 yılları arasında Irak'ta ve 2007-2010 yılları arasında ise Bahreyn'de görev yaptı.

2011'den bu yana Arap ve Afrika İşlerinden Sorumlu Dışişleri Bakan Yardımcısı olarak görev yaptı. Bu görevinde, Ali Ekber Salihi (Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad'ın ikinci hükümetinde) ve Zarif (Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'nin ilk hükümetinde) gibi iki farklı bakanla çalıştı.

Merhum İran Dışişleri Bakanı, Devrim Muhafızları'na yakınlığıyla biliniyordu (Sosyal paylaşım siteleri) Merhum İran Dışişleri Bakanı, Devrim Muhafızları'na yakınlığıyla biliniyordu (Sosyal paylaşım siteleri)

Ancak 2016 yılında Zarif onu görevden aldı. Bu hareket muhafazakârlar tarafından, Ruhani ve bakanına yönelik büyük eleştiriler yapılmasına neden oldu.

ISNA'ya göre daha sonra Umman Büyükelçiliği görevini reddetti ve 2021 yılında Dışişleri Bakanlığı'na gelmeden önce, Meclis Başkanı'nın uluslararası işlerden sorumlu özel yardımcısı olarak çalışmaya başladı.

Emir Abdullahiyan, uluslararası yaptırımların kaldırılması karşılığında Tahran'ın nükleer faaliyetlerini kısıtlayan 2015 anlaşmasının çökmesinin ardından, Washington'un 2018'de eski Başkan Donald Trump tarafından anlaşmadan çekilmesi sonrasında, İran'ın nükleer programına ilişkin müzakerelerin yeniden başlatılması çabalarına dahil oldu.