Nazanin Zaghari-Ratcliffe'nin eşi: İngiltere İran’a karşı daha kararlı adımlar atmalı

Richard Ratcliffe ve kızı Gabrielle Londra'daki İran büyükelçiliği önünde protesto gösterisi düzenledi (Arşiv-Reuters)
Richard Ratcliffe ve kızı Gabrielle Londra'daki İran büyükelçiliği önünde protesto gösterisi düzenledi (Arşiv-Reuters)
TT

Nazanin Zaghari-Ratcliffe'nin eşi: İngiltere İran’a karşı daha kararlı adımlar atmalı

Richard Ratcliffe ve kızı Gabrielle Londra'daki İran büyükelçiliği önünde protesto gösterisi düzenledi (Arşiv-Reuters)
Richard Ratcliffe ve kızı Gabrielle Londra'daki İran büyükelçiliği önünde protesto gösterisi düzenledi (Arşiv-Reuters)

İran asıllı İngiliz vatandaşı Nazanin Zaghari-Ratcliffe'nin eşi, dün İngiliz hükümetini 2 bin gündür İran’da tutuklu bulunan karısının serbest bırakılması için daha kararlı adımlar atmaya çağırdı.
Richard Ratcliffe ve 7 yaşındaki kızı Gabrielle, Uluslararası Af Örgütü tarafından Londra'nın merkezindeki Parlamento Meydanı bahçesinde İran'da tutuklu bulunan Batılılar için düzenlenen halka açık bir gösteriye katıldı.
Konuyla ilgili AFP’ye konuşan Richard, “Zor bir aşama ama aynı zamanda unutulmuş hissetmediğimiz bir an” dedi. Richard’ın söz konusu açıklamaları, İngiltere’nin yeni Dışişleri Bakanı Liz Truss’un bu hafta İranlı mevkidaşı Hüseyin Emir Abdullahiyan ile yaptığı görüşmenin ardından geldi. İran’a seslenen ve adam kaçırmanın işe yaramadığını söyleyen Richard, İngiliz hükümetini, bu tür hadiseleri yasal prosedürler ve bireysel cezalar kullanarak bir tür ‘organize suç’ olarak ele almaya davet etti.
Thomson Reuters Vakfı için çalışan 43 yaşındaki Nazenin Zaghari-Ratcliffe, Nisan 2016’da Tahran’daki ailesini ziyaret ettiği sırada tutuklandı. Kızıyla birlikte ailesini ziyarete gittiği İran’da tutuklanan Zaghari-Ratcliffe, 5 yıl hapis cezasına çarptırıldı.
Nazanin, İran rejimini devirmek için komplo kurmakla itham edildiği tüm suçlamaları reddediyor.
Yeni tip koronavirüs salgını sebebiyle Mart 2020’de geçici olarak serbest bırakılan Nazenin, daha sonra Tahran’da ev hapsine alındı. 7 Mart 2021’den beri ise elektronik kelepçe takmıyor.
İngiltere Dışişleri Bakanı konuyla ilgili yaptığı açıklamada, Nazanin’in ailesinden acımasızca ayrılışı ve maruz kaldığı ‘korkunç şeyi’ kınayarak, bu konuda İranlı mevkidaşına baskı yaptığını söyledi. “Dönmesini sağlamak için yorulmadan çalışıyoruz” diyen Truss, Nazanin Zaghari-Ratcliffe’nin İngiltere’ye dönene kadar baskı yapmaya devam edeceklerini vurguladı.
Öte yandan İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Said Hatipzade, kendi deyimiyle Londra'nın gerçekte kullandığı tonu yansıtmayan ve medyanın ‘manşetlerine’ çıkmayı amaçlayan ‘sert tweetlerine’ cevap verdi. Açıklamaların mahkeme kararının yerini almayacağını söyleyen Sözcü, Abdullahiyan’ın da açıkça belirttiği gibi İngiltere’nin yaklaşımını değiştirmesi gerektiğini kaydetti.



Mücteba Hamaney gerçekten babasının yerine mi hazırlanıyor?

Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
TT

Mücteba Hamaney gerçekten babasının yerine mi hazırlanıyor?

Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin ölümüyle birlikte ülkenin yönetimine dair sorular ortaya atılırken en çok zikredilen isimlerden biri de Yüce Lider'in oğlu Mücteba Hamaney oldu. 

Hiçbir resmi rolü bulunmasa da ülkenin en etkili figürlerinden biri gibi görülen Hamaney, pek çok İranlı için gizemini koruyor. Zira kendisi ne kamuoyunda sıklıkla görülüyor ne de konuşma yapıyor. 

ABD'nin Wall Street Journal (WSJ) gazetesi, 85 yaşındaki Ayetullah Ali Hamaney'in 54 yaşındaki oğlunu mercek altına aldı.

Mücteba Hamaney'in, kendi kişisel gücü olmadığı ve itaatkar bir tavır gösterdiği söylenen Reisi'nin döneminde istihbarat ve güvenlik yapılarındaki nüfuzunu artırdığını bildirdi. 

İran Yüce Liderliği için Reisi'nin hazırlandığının düşünüldüğü ancak helikopterin düşmesiyle birlikte bu konudaki soru işaretlerinin arttığı aktarıldı. 

WSJ'nin konuştuğu uzmanlara göre Mücteba Hamaney'in, babasının yerine geçme ihtimali düşük ve spot ışıklarının altından kaçınarak daha da güç kazanması bekleniyor.

Alman Uluslararası Politika ve Güvenlik Politikaları Enstitüsü'nde çalışan İran uzmanı Hamidreza Azizi şöyle düşünüyor:

Son 20 yıldır işler, Mücteba ve etrafındaki şebekenin kontrolünde. Şimdi Hamaney için asıl mesele, Reisi'yle aynı özelliklere sahip birini bulmak. Böylece Mücteba toplumun gözünün önünde olmadan gücünü koruyup artırabilir.

Mücteba Hamaney'in haziran sonunda düzenlenmesi planlanan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde de önemli bir rol oynaması bekleniyor. 

İran'ın geçici cumhurbaşkanı Muhammed Muhbir'in de Mücteba Hamaney'e sadık bir isim olduğuna işaret ediliyor. 68 yaşındaki Muhbir seçimlere kadar tüm meselelerde belirleyici olacak üç kişilik bir konseyin parçası.

Yüce Lider'e bağlı, milyar dolarlık yatırım fonu Setad'ın başkanlığını neredeyse 15 yıl boyunca yürüttü. 

Haberde 1969'da Meşhad'da doğan Mücteba Hamaney'in geçmişine de değinildi. Yüce Lider'in sitesine göre, Şah Rıza Pehlevi döneminde evlerine düzenlenen baskınlardan birinde babasının dövüldüğünü gördü. 

1979'de devrimden sonra Tahran'a taşınan ailenin babası hızla yükselirken oğlu da 1980-1988'de Irak'la yürütülen savaşta cepheye gitti. 

Daha sonra Devrim Muhafızları'nda önemli görevlere gelecek kişilerle burada tanışan Mücteba'nın nüfuzu özellikle 2000'lerin ortalarında geniş çaplı olarak konuşulmaya başladı. 

Değişimciler, 2005 ve 2009'da Mahmud Ahmedinecad'ın kendilerine karşı kazandığı zaferlerin Mücteba Hamaney tarafından ayarlandığını öne sürdü.

ABD, 2019'da Devrim Muhafızları ve Besic milisleriyle "babasının istikrarı bozan bölgesel hırslarını ve ülke içindeki baskıya dair hedeflerini ilerletmeye" çalıştığı gerekçesiyle onu yaptırım listesine aldı. 

2022'de Mehsa Emini'nin gözaltında ölmesinin ardından ülke çapında patlak veren gösterilerde nefret objesi oldu. Ev hapsinde tutulan eski cumhurbaşkanı adayı Mir Hüseyin Musevi, Yüce Lider'e seslenerek o pozisyona oğlunu hazırladığı haberlerini yalanlamasını istedi. Ancak yanıt gelmedi. 

Ali Hamaney hakkında kitap yazan ABD ve İran yurttaşı Mehdi Khalaji bütün bunlara rağmen söylentilere karşı çıkıyor:

Mücteba'nın yeni Yüce Lider olma arzusuna dair fikirler tamamıyla bir mit. Tarihsel deneyime dayanarak Hamaney'in ne kendi oğlunu ne de başkasını işaret edeceğini sanmıyorum.

İslam Cumhuriyeti'ni kuran Ruhullah Humeyni ve yerine geçen Ali Hamaney'in Yüce Liderlik pozisyonunun babadan oğula geçmesine karşı çıkmasını İslam'a aykırı görmesi de Khalaji'nin tahminlerini güçlendiriyor. 

Mücteba Hamaney'in yönetim deneyimi ve dini yeterliliği de bu göreve uygun görülmüyor.

Tennessee Üniversitesi'nden Saeid Golkar şöyle diyor:

Önemli kararların alındığı yerlerde onlarca yıldır tecrübe edinen Mücteba Hamaney'in rejimdeki bağlantıları eşsiz. Ancak onun atanması monarşiyi geri getirerek Hamaney'in mirasını lekeler.

Bazı uzmanlar da Ahmed Humeyni'nin Mücteba Hamaney'den de güçlü görüldüğünü ancak babasının 1989'da ölmesiyle birlikte işlerin değiştiğini bildiriyor. Hamaney ve dönemin cumhurbaşkanı Ekber Haşimi Rafsancani'yle sorunlar yaşayan Ahmed Humeyni, 1995'te henüz 45 yaşındayken hayatını yitirmişti. Kalp krizinin ölüme neden olduğu bildirilmişti.

Independent Türkçe, WSJ, BBC Türkçe