"Tuhaf" diken zırhlı dinozor türü keşfedildi

Sert kuyruklu bir ankylosaur olan Gobisaurus'un tasviri (Sydney Mohr)
Sert kuyruklu bir ankylosaur olan Gobisaurus'un tasviri (Sydney Mohr)
TT

"Tuhaf" diken zırhlı dinozor türü keşfedildi

Sert kuyruklu bir ankylosaur olan Gobisaurus'un tasviri (Sydney Mohr)
Sert kuyruklu bir ankylosaur olan Gobisaurus'un tasviri (Sydney Mohr)

Bilim insanları, kaburgalarından çıkıntı yapan "tuhaf" kemikli sivri uçlara sahip yeni bir dinozor türü keşfetti ve bu gelişmenin "evrimdeki önemli bir boşluğu" dolduracağını söyledi.
Birleşik Krallık Ulusal Tarih Müzesi'nden Susannah C.R. Maidment ve diğer araştırmacılara göre Spicomellus afer adı verilen tür, olağanüstü kemikli zırhlarıyla bilinen ankylosaurs adlı dinozor grubunun en eskisi ve türünün Afrika kıtasında keşfedilen ilk örneği.
Nature Ecology and Evolution adlı bilimsel dergide yayımlanan araştırmaya göre yaklaşık 160 milyon yıl önce yaşayan bu dinozorda gözlemlenen dikenli kaburgalar, yaşayan veya soyu tükenmiş başka hiçbir omurgalı türünde görülmeyen "tuhaf" bir özellik.
Bilim insanları çalışmada, "Tür, sırt yüzeyine kaynaşmış dikenli dermal zırhlı bir kaburgaya sahip. Bu soyu tükenmiş veya mevcut omurgalılar arasında emsalsiz bir morfoloji" diye yazdı.
Kuzey yarım küredeki kıtalarda meşhur Stegosaurus gibi zırhlı otçul dinozor fosilleri geniş çapta gün ışığına çıkarılmış olsa bile araştırmacılar Afrika'da ilk kez bu tarz bir türe ait kalıntıların bulunduğunu söyledi.
Bazılarının kemikli levha dizilerinin derisine gömülü olduğu, bazılarının dikenlerinin bu kemikli levhalardan çıktığı, bazılarının da kuyruklarının ucunda büyük kemiksi bir topuzun bulunduğu birçok zırhlı dinozor yıllar içinde gün yüzüne çıkarılmıştı.
Ancak yeni keşfedilen dinozor diğerleri arasından sıyrılıyor.

Paleontologlar, bu ankylosaur'daki koruyucu dikenlerin bilhassa sıradışı olduğunu, hayvanın yanlarında yer alan bu dikenli yapının esasen kaburga kemikleriyle kaynaştığını belirtti.
Bilim insanları araştırmada, kalıntıların parçalarından ince kesitler elde ederek fosilin bölümlerini histolojik olarak analiz etti.
Araştırmacılar, dikenli kısımlardaki kemik yapısının sadece bu döneme ait ankylosaurlar'da görülen bir işaret taşıdığını tespit etti.

Dr. Maidment, "Fosili aldığımızda, muhtemelen bir stegosaur parçası olduğunu düşündük çünkü bu fosili bulduğumuz yerde bir stegosaur bulmuştuk. Fakat bu tür zırhlara sahip stegosaur'lar görmüyoruz" dedi.
Fosil parçalanmış halde olduğu için bilim insanları, bu güçlü yaratığın nasıl göründüğünü ve dikenlerin kemikle nasıl kaynaştığını söylemenin şu anda imkansız olduğunu belirtti.
Araştırmacılar, ileride Fas'ta yapılacak kazılarla, bu ankylosaur türünün dinozorlardaki zırh evriminde sadece tek seferlik bir şey mi yoksa evrimdeki erken dönem bir deney mi olduğu da dahil daha fazla detayın gün yüzüne çıkmasını umuyor.
Independent Türkçe



Nadir balina dişi fosili, İberlerin sırlarını açığa çıkarıyor

Bakır Çağı İberyası'nda bulunan ispermeçet balinası dişi, türünün ilk örneği (PLOS One)
Bakır Çağı İberyası'nda bulunan ispermeçet balinası dişi, türünün ilk örneği (PLOS One)
TT

Nadir balina dişi fosili, İberlerin sırlarını açığa çıkarıyor

Bakır Çağı İberyası'nda bulunan ispermeçet balinası dişi, türünün ilk örneği (PLOS One)
Bakır Çağı İberyası'nda bulunan ispermeçet balinası dişi, türünün ilk örneği (PLOS One)

Vishwam Sankaran Bilim ve Teknoloji Muhabiri 

İspanya'da Bakır Çağı'na ait bir "mega köy"de ortaya çıkarılan nadir bir balina dişi, 4 bin yıl önce Akdeniz bölgesinde yaşayan İber halkının sanatsal yeteneklerine ışık tuttu.

2018'de İspanya'nın güneybatısındaki Valencina arkeolojik kazı alanında bulunan diş, kendi türü içinde geçmişi o döneme dayanıp İberya'da rastlanan ilk fosil oldu.

PLOS One'da yayımlanan araştırmaya göre diş muhtemelen antik bir kıyı şeridinden toplanarak Bakır Çağı zanaatkarları tarafından özenle işlendi.

4 bin 150 ila 5 bin 300 yıl önce bir sahil köyünde yaşayan zanaatkarlar, dişi muhtemelen kişisel süs eşyaları veya sembolik anlam taşıyan eserler yaparken kullanmıştı.

Çalışmanın belirttiğine göre fosil işlendikten sonra, üzerindeki aşınma ve yıpranma izleri ve yüzeyini kaplayan sert kabuktan anlaşıldığı üzere kasten gömüldü.

Bulgular, yaklaşık 40 bin yıl önce başlayan Eski Taş Çağı'ndan beri fildişinin süs eşyaları, müzik aletleri ve heykellerin yapımında kullanımı hakkındaki anlayışımızı derinleştiriyor.

Fildişi çarpıcı görünümü, dayanıklılığı ve sağlamlığıyla antik toplumların ticaret ve sosyokültürel faaliyetlerinin ayrılmaz bir parçası haline gelmişti.

Ancak tarih öncesi çağlarda fildişinin kullanımı hakkında bildiklerimizin çoğu, fil, suaygırı, geyik ve ayılar gibi kara hayvanlarından elde edilen fildişinin incelenmesiyle elde edildi.

Daha önceki araştırmalar, İspanya'nın güneyindeki Eski Taş Çağı ve Bakır Çağı toplumlarında fillerden gelen fildişinin kullanıldığını vurgulasa da deniz memelilerinden elde edilen bu malzemenin önemi hakkında pek bir şey bilinmiyor.

Valencina'da bulunan 17 santimetre uzunluğuna, 7 santimetre genişliğine ve 0,5 kilogram ağırlığa sahip balina dişi, geçmişe eşsiz bir bakış sunuyor.

Fosilin analizi, yetişkin bir ispermeçet balinasından geldiğini ortaya çıkarırken, solucanlar ve sülükayaklılardan kaynaklanan aşınma belirtilerinin yanı sıra köpekbalığı ısırığı şüphesi doğuran izler bulundu. Bu izler, fosilin deniz tabanında bir süre kaldığını gösteriyor.

Araştırmacılar ayrıca dişte doğal yollarla oluşamayacak delikler ve belirgin kesik izleri gibi insan faaliyetine dair belirtiler tespit etti.

Araştırmacılar bu gözlemlere dayanarak balinanın muhtemelen doğal nedenlerle öldüğü, ardından cesedinin deniz tabanına battığı ve dişlerinden birinin kıyıya vurmasıyla antik İberler tarafından bulunup kullanıldığı sonucuna vardı.

Makalede şu ifadelere yer veriliyor:

Henüz bir ispermeçet balinası dişinden geldiği tespit edilen fildişi eser bulunmamasına rağmen son zamanlarda Avrupa'daki arkeolojik bağlamlarda deniz kaynaklı fildişi bulgularının ortaya çıkması, tarih öncesi toplumların deniz kaynaklarını kullanımına yönelik araştırmalara yeni bir odak noktası kazandırıyor.

 Independent Türkçe, independent.co.uk/news