Libya: Trablus’ta ve Bingazi’de halk meydanlarda

24 Aralık’ta yapılması planlanan Cumhurbaşkanlığı ve genel seçimlere üç aydan az bir zaman kala Libya, yaklaşık sekiz aylık göreceli uzlaşının ardından Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) ile Temsilciler Meclisi (TM) arasındaki yeni ihtilaf sebebiyle siyasi ve toplumsal bölünme döngüsüne geri döndü.
UBH, Cenevre'deki Libya Siyasi Diyalog Forumu üyeleri tarafından Şubat ayı başında seçilmesinin ardından, birbiriyle çatışan iki yönetimden hükümeti yürütme görevini sorunsuz bir şekilde alan taraf oldu. Gözlemciler, UBH ve Muhammed el-Menfi liderliğindeki Başkanlık Konseyi'nin Libya kurumlarının bölünmesine son vermede uzun bir yol kat ettiğine inanıyor. Ancak TM ile yaşanan bir anlaşmazlık, 23 Ekim 2020'de imzalanan Cenevre Anlaşması'nı tehdit ederek, muhaliflerin destekçilerini gösteri ve protesto için tekrar sokağa çağırmasına sevk etti. Bu atmosfer, Libya’daki önceki sancılı dönemleri akıllara getirdi.
Başkent Trablus'un merkezindeki Şehitler Meydanı’nda Başbakan Abdulhamid Dibeybe’nin de katılımıyla son iki gün içinde binlerce gösterici toplandı. Göstericiler, TM’nin UBH’den güvenoyunu geri çekme kararını ve daha önce onaylanan bütçeyi reddetmesini kınadılar.
2011'de Muammer Kaddafi rejimini yıkan 17 Şubat Devrimi’nin patlak vermesiyle kitleleri kucaklayan bu meydan, Dibeybe’nin başkanlık kampanyasının başlamasında da benzer görüntülere sahne oldu. İhvan liderlerinin dikkat çekici ve yoğun bir şekilde gösterilerin ön saflarında yer aldığı bir atmosferde Şehitler Meydanı, göstericilerin parlamentonun feshi için attıkları sloganlarla yankılandı.
Buna paralel olarak, dün geç saatlerde Bingazi (Doğu Libya) kentindeki Kiş Meydanı'nda binlerce vatandaş, Temsilciler Meclisi'nin kararlarını ve yakın zamanda çıkarılan seçim yasasını desteklemek için toplandı. Vatandaşlar, seçimlerin belirlenen vakitte yapılması ve Dibeybe hükümetinin süresinin uzatılmaması taleplerini belirten sloganlar attılar. "5+5" Ortak Askeri Komite toplantılarına katılan Libya sorununun iki tarafı, 23 Ekim 2020'de Cenevre'deki Birleşmiş Milletler merkezinde uzun süren görüşmelerin ardından kalıcı ateşkes anlaşmasına imza atmıştı.
Siyasi muhalifler arasındaki artan kutuplaşma ışığında, “Siyasi Diyalog Forumu” üyesi Ümmü’l-Az el-Farisi, “Meşruiyeti yenilemek ve Libya kurumlarını birleştirmekten başka çaremiz yok. Aksi takdirde dizginsiz popülist bir topluma dönüşecek ve kurtuluş ümitlerimizi yerle bir edeceğiz” dedi.
Dün yaptığı basın açıklamasında el-Farisi, doğrudan ve eşzamanlı parlamento ve cumhurbaşkanlığı seçimlerinin zamanında yapılmasının gerekliliği ifade etti. Kutuplaşma durumuna ve ülkeyi tehdit etmeye başlayan silahlı gerilim tehlikesine son vermek için Libya’daki çoğu politikacının bu yaklaşımı benimsediğini belirtti.
Parlamentodaki vekillerin çoğu, kendi cephesine göre görüş ayrılığına düşmüş durumda. Doğu’daki gösterileri destekleyen vekiller Dibeybe’nin aldığı tedbirleri ve kararları sorgulayarak gençlere evlilik ödeneği verilmesi, öğretmen maaşlarının yükseltilmesi gibi projelerini “seçim rüşveti” olarak değerlendirdiler ve bunların Dibeybe’nin seçimler için pazarlık malzemesi olduğunu belirttiler. Ülkenin batısındaki gösterileri destekleyen vekiller ise bu projelerin 7 yıldır atıl olduğunu, bunları hayata geçirebilecek kişinin Başbakan Dibeybe olduğunu ve birkaç ay içinde bunları çözebileceğini aktardılar.
Ancak Meclis Sözcüsü Abdullah Bilhak, “Bazı kimseler, Parlamentonun bütçeyi onaylamamasının hükümetin öğretmen maaşlarını ödemesini engellediğini söylüyorlar. Bugün hükümet, bir bütçe onaylaması olmadan öğretmenlerin maaşlarının zamlı ödenmesine karar verdi. Temsilciler Meclisi'nin vatandaşın gelirini artırmayı amaçlayan bu yasaları çıkarırken istediği en önemli ve en büyük amaç ve hedefe ulaşıldı" dedi.
Libya meselesinin politikacıları ve gözlemcileri, işler her kötüye gittiğinde, yaklaşan seçimlerin ülke genelinde gerektiği gibi yapılmasını veya yapılsa bile seçim sonuçlarının tanınmasını ve teslim edilmesini olumsuz etkileyebilecek “sokak çağrılarının” gerilimi tırmandırmasından endişe duyuyor.
Temsilciler Meclisi Başkanı Akile Salih, yaklaşan cumhurbaşkanlığı seçimlerine aday olma konusundaki tutumunu hakkında Cuma günü basına yaptığı açıklamada, “Adaylık ilanı dönemi geleni kadar cumhurbaşkanlığı adaylığı hususunda bir şey söylemem. Bu dönem gelmeden adaylığa dair bir açıklama yapmam uygun olmaz” dedi.

İsrail, Gazze’de internete erişim sağlayan kafeye düzenlediği saldırıda 230 kilogramlık bombalar kullandı.

Guardian’ın haberinde, İsrail ordusunun pazartesi günü düzenlediği saldırıda Amerikan yapımı MK-82 bombalarından kullandığı yazılıyor. Bu bombalar büyük bir krater oluşturuyor ve şarapnelin geniş bir alana yayılmasına yol açıyor.

El Beka adlı kafeye yapılan saldırıda en az 41 Filistinli öldürülmüş, 75 kişi yaralanmıştı. Hayatını kaybedenler arasında 4, 12 ve 14 yaşlarındaki çocuklar da vardı.

Gazetenin bombanın parçalarına dair elde ettiği fotoğrafları inceleyen uzmanlar, sivillerin böyle bir mühimmatla kasten vurulmasının savaş suçu teşkil edebileceğine dikkat çekiyor.

Kopenhag Üniversitesi'nde uluslararası hukuk alanında çalışan Marc Schack şunları söylüyor:

Bu tür bir mühimmatın kullanımını gerekçelendirmek neredeyse imkansız. Eğer 20, 30, 40 ya da daha fazla sivil kayıptan bahsediyorsanız, bu genellikle çok büyük öneme sahip bir hedef olmalıdır. Afganistan ve Irak'taki koalisyon güçleri açısından çok üst düzey bir hedef için kabul edilen rakam 30'dan az sivilin öldürülmesiydi, o zaman da istisnai koşullar söz konusuydu.

Diğer yandan saldırının ardından İsrail Savunma Kuvvetleri’nden (IDF) yapılan açıklamada “asla sivillerin hedef alınmadığı” ileri sürüldü. Ayrıca saldırıdan önce sivil kaybın azaltılması için adımlar atıldığı savunuldu. Analistler, İsrail ordusunun drone’larla kafe etrafındaki sivilleri görmesine rağmen saldırı düzenlediğini söylüyor.

Filistinli bir aile tarafından 40 yıl önce kurulan kafe, hızlı internet bağlantısıyla öğrenciler, gazeteciler ve uzaktan çalışanların sık uğradığı bir mekandı.

İsrail ordusu Gazze’yi her gün bombalarken bölgede ateşkes sağlanması için yürütülen çalışmalar da hızlandı.

İsrail medyasındaki haberlerde, Başbakan Binyamin Netanyahu’nun 7 Temmuz’da yapacağı ABD ziyareti öncesinde ateşkes anlaşmasının imzalanmasının hedeflendiği yazılıyor.

Ayrıca ABD Başkanı Donald Trump’ın İsrail tarafından kabul edildiğini savunduğu 60 günlük ateşkes teklifine Hamas’ın da sıcak baktığı ileri sürülüyor. Anlaşmaya dair detaylar resmi kanallardan paylaşılmadı. Ancak haberlerde Hamas’tan kalan 50 rehinenin tamamını serbest bırakmasının isteneceği aktarılıyor.

Hamas’ın buna yanıtını cuma akşamına kadar arabuluculara sunması bekleniyor. Filistinli örgütün, Gazze’ye yardım girişine izin verilmesi ve İsrail ordusunun bölgedeki işgalini sonlandırması taleplerinden geri adım atmayacağı belirtiliyor. Anlaşma kapsamında IDF’nin Gazze’deki bazı bölgelerden çekilebileceği savunuluyor.

Independent Türkçe, Guardian, Times of Israel, Haaretz

Libya: Trablus’ta ve Bingazi’de halk meydanlarda

Ulusal Birlik Hükümeti ve Temsilciler Meclisi arasındaki yeni kriz sonrası Hükümet yanlıları Trablus’ta Meclis destekçileri ise Bingazi’de gösteriler yaptı