İran Devrim Muhafızları: Araştırma merkezinde çıkan yangında iki kişi öldü

İtfaiyeciler batı Tahran'daki bir sanayi tesisinde alevleri söndürmek için çalışıyor (Arşiv-Reuters)
İtfaiyeciler batı Tahran'daki bir sanayi tesisinde alevleri söndürmek için çalışıyor (Arşiv-Reuters)
TT

İran Devrim Muhafızları: Araştırma merkezinde çıkan yangında iki kişi öldü

İtfaiyeciler batı Tahran'daki bir sanayi tesisinde alevleri söndürmek için çalışıyor (Arşiv-Reuters)
İtfaiyeciler batı Tahran'daki bir sanayi tesisinde alevleri söndürmek için çalışıyor (Arşiv-Reuters)

İran Devrim Muhafızları, Tahran’ın batısındaki bir araştırma merkezinde dün (Pazartesi) çıkan yangında iki kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı.
AFP’nin haberine göre İran Devrim Muhafızları’nın internet sitesi Sepah News’de yer alan haberde Devrim Muhafızları üyesi Murtaza Kerimi ve Hüseyin İbadi’nin yangında hayatını kaybettiği belirtildi. Yapılan açıklamada ölen kişilerin rütbeleri hakkında bilgi verilmedi.
Devrim Muhafızları, Pazar günü Batı Tahran’daki 'Kendi Kendine Yeterlilik Araştırma Merkezi'nde yangın çıktığını ve üç kişinin yaralandığını açıklamıştı.
İran Devrim Muhafızları’na bağlı Tasnim ve Fars haber ajansları yangının çıktığı araştırma merkezinin ne için kullanıldığını açıklamadı. Yangında yaralanan üç kişi hastaneye kaldırıldı. Devim Muhafızları tarafından yapılan ilk açıklamada yangının nedeni, çıktığı yer veya tesis hakkında ek bilgi verilmedi.
Kaynaklar, yangının itfaiye ekipleri tarafından kontrol altına alındığını açıklarken, Tahran’ın batısında Devrim Muhafızları’na ait çok sayıda askeri tesisin bulunduğu biliniyor.
Haziran ayında başkentin batısında bulunan Kerec’teki bir tesiste patlama yaşanmıştı. Yetkililer, İran Atom Enerjisi Kurumu’na ait bir binaya yapılan drone saldırısını ilk başta reddederken, yapılan açıklamalarda bir saldırının meydana gelmediği, herhangi bir can veya mal kaybı yaşanmadığı belirtildi.
Ancak Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın (UAEA) söz konusu tesisteki ekipmanların bir kısmının hasar gördüğünü açıklaması ve İsrail medyasından alıntı yapan New York Times’ın, İran Santrifüj Teknoloji Şirketi’nin (Tesa) hedef alındığı haberi İran’ın saldırıyı kabullenmesine neden oldu.
New York Times, tesise yapılan saldırıyı İsrail’in 2009 yılının Ağustos ayında Lübnan’daki Hizbullah’a ait bir füze üretim tesisine yapılan drone saldırısına benzetti.
İran’daki askeri tesisler son iki yıldır patlamalara ve yangınlara maruz kalıyor. İran bazı olaylarda İsrail’in sorumlu olduğunu belirten açıklamalarda bulundu. Geçtiğimiz yılın Haziran ayında yetkililer Parçin bölgesindeki bir gaz deposunda şiddetli bir patlama meydana geldiğini açıkladı. Ancak uydu görüntüleri, Parçin’in 24 kilometre kuzeyinde bulunan Hacir ormanında bir patlama yaşandığını gösterdi. Kaynaklar patlamanın balistik füze geliştirme ve depolama için önemli bir yer olduğuna inanılan ve yer altında bulunan bir tesiste kaynaklandığını açıkladı.



Mücteba Hamaney gerçekten babasının yerine mi hazırlanıyor?

Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
TT

Mücteba Hamaney gerçekten babasının yerine mi hazırlanıyor?

Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin ölümüyle birlikte ülkenin yönetimine dair sorular ortaya atılırken en çok zikredilen isimlerden biri de Yüce Lider'in oğlu Mücteba Hamaney oldu. 

Hiçbir resmi rolü bulunmasa da ülkenin en etkili figürlerinden biri gibi görülen Hamaney, pek çok İranlı için gizemini koruyor. Zira kendisi ne kamuoyunda sıklıkla görülüyor ne de konuşma yapıyor. 

ABD'nin Wall Street Journal (WSJ) gazetesi, 85 yaşındaki Ayetullah Ali Hamaney'in 54 yaşındaki oğlunu mercek altına aldı.

Mücteba Hamaney'in, kendi kişisel gücü olmadığı ve itaatkar bir tavır gösterdiği söylenen Reisi'nin döneminde istihbarat ve güvenlik yapılarındaki nüfuzunu artırdığını bildirdi. 

İran Yüce Liderliği için Reisi'nin hazırlandığının düşünüldüğü ancak helikopterin düşmesiyle birlikte bu konudaki soru işaretlerinin arttığı aktarıldı. 

WSJ'nin konuştuğu uzmanlara göre Mücteba Hamaney'in, babasının yerine geçme ihtimali düşük ve spot ışıklarının altından kaçınarak daha da güç kazanması bekleniyor.

Alman Uluslararası Politika ve Güvenlik Politikaları Enstitüsü'nde çalışan İran uzmanı Hamidreza Azizi şöyle düşünüyor:

Son 20 yıldır işler, Mücteba ve etrafındaki şebekenin kontrolünde. Şimdi Hamaney için asıl mesele, Reisi'yle aynı özelliklere sahip birini bulmak. Böylece Mücteba toplumun gözünün önünde olmadan gücünü koruyup artırabilir.

Mücteba Hamaney'in haziran sonunda düzenlenmesi planlanan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde de önemli bir rol oynaması bekleniyor. 

İran'ın geçici cumhurbaşkanı Muhammed Muhbir'in de Mücteba Hamaney'e sadık bir isim olduğuna işaret ediliyor. 68 yaşındaki Muhbir seçimlere kadar tüm meselelerde belirleyici olacak üç kişilik bir konseyin parçası.

Yüce Lider'e bağlı, milyar dolarlık yatırım fonu Setad'ın başkanlığını neredeyse 15 yıl boyunca yürüttü. 

Haberde 1969'da Meşhad'da doğan Mücteba Hamaney'in geçmişine de değinildi. Yüce Lider'in sitesine göre, Şah Rıza Pehlevi döneminde evlerine düzenlenen baskınlardan birinde babasının dövüldüğünü gördü. 

1979'de devrimden sonra Tahran'a taşınan ailenin babası hızla yükselirken oğlu da 1980-1988'de Irak'la yürütülen savaşta cepheye gitti. 

Daha sonra Devrim Muhafızları'nda önemli görevlere gelecek kişilerle burada tanışan Mücteba'nın nüfuzu özellikle 2000'lerin ortalarında geniş çaplı olarak konuşulmaya başladı. 

Değişimciler, 2005 ve 2009'da Mahmud Ahmedinecad'ın kendilerine karşı kazandığı zaferlerin Mücteba Hamaney tarafından ayarlandığını öne sürdü.

ABD, 2019'da Devrim Muhafızları ve Besic milisleriyle "babasının istikrarı bozan bölgesel hırslarını ve ülke içindeki baskıya dair hedeflerini ilerletmeye" çalıştığı gerekçesiyle onu yaptırım listesine aldı. 

2022'de Mehsa Emini'nin gözaltında ölmesinin ardından ülke çapında patlak veren gösterilerde nefret objesi oldu. Ev hapsinde tutulan eski cumhurbaşkanı adayı Mir Hüseyin Musevi, Yüce Lider'e seslenerek o pozisyona oğlunu hazırladığı haberlerini yalanlamasını istedi. Ancak yanıt gelmedi. 

Ali Hamaney hakkında kitap yazan ABD ve İran yurttaşı Mehdi Khalaji bütün bunlara rağmen söylentilere karşı çıkıyor:

Mücteba'nın yeni Yüce Lider olma arzusuna dair fikirler tamamıyla bir mit. Tarihsel deneyime dayanarak Hamaney'in ne kendi oğlunu ne de başkasını işaret edeceğini sanmıyorum.

İslam Cumhuriyeti'ni kuran Ruhullah Humeyni ve yerine geçen Ali Hamaney'in Yüce Liderlik pozisyonunun babadan oğula geçmesine karşı çıkmasını İslam'a aykırı görmesi de Khalaji'nin tahminlerini güçlendiriyor. 

Mücteba Hamaney'in yönetim deneyimi ve dini yeterliliği de bu göreve uygun görülmüyor.

Tennessee Üniversitesi'nden Saeid Golkar şöyle diyor:

Önemli kararların alındığı yerlerde onlarca yıldır tecrübe edinen Mücteba Hamaney'in rejimdeki bağlantıları eşsiz. Ancak onun atanması monarşiyi geri getirerek Hamaney'in mirasını lekeler.

Bazı uzmanlar da Ahmed Humeyni'nin Mücteba Hamaney'den de güçlü görüldüğünü ancak babasının 1989'da ölmesiyle birlikte işlerin değiştiğini bildiriyor. Hamaney ve dönemin cumhurbaşkanı Ekber Haşimi Rafsancani'yle sorunlar yaşayan Ahmed Humeyni, 1995'te henüz 45 yaşındayken hayatını yitirmişti. Kalp krizinin ölüme neden olduğu bildirilmişti.

Independent Türkçe, WSJ, BBC Türkçe