Çin’in Ay’dan getirdiği kaya örneklerinin 2 milyar yaşında olduğu ortaya çıktı

Fotoğraf: AA
Fotoğraf: AA
TT

Çin’in Ay’dan getirdiği kaya örneklerinin 2 milyar yaşında olduğu ortaya çıktı

Fotoğraf: AA
Fotoğraf: AA

Çin’e ait “Çang’ı-5” keşif aracının Ay’dan topladığı kaya örneklerinin, 2 milyar yaşında olduğu belirlendi.
BBC’nin haberine göre, Aralık 2020’de Ay’a gönderilen “Çang’ı-5” keşif aracının getirdiği taş ve toprak örneklerinin beklenenden daha genç olduğu bildirildi.
Bilim insanları, Ay’ın Dünya'ya bakan yüzeyindeki Procellarum bölgesinden toplanan, lav akımıyla oluşan bazalt kayalarının 2 milyar yaşında olduğunu açıkladı.
Bilim insanları, geç volkanik aktiviteyi açıklamak için Ay'ın bu bölgesinde ısı sağlayan bir şey olması gerektiğini söylüyor.
Manchester Üniversitesinden Dr. Katherine Joy, "Belki Ay kendi yörüngesinde ileri geri sallanarak gelgit ısınması olarak adlandırdığımız netice ortaya çıktı" dedi.
Joy, Ay'ın Dünya'da gelgit dalgaları oluşturması örneğinde olduğu gibi Dünya'nın çekim gücünün Ay'ı gerip esnetmiş ve bu yolla sürtünme kaynaklı erimeye neden olmuş olabileceğini belirtti.
Çalışmanın ayrıntıları “Science” dergisinde yayınlandı.
Daha önce Apollo astronotları tarafından toplanan kaya örneklerinin 3 milyar yaşın üzerinde olduğu bildirilmişti.
Çin'in Ay'dan taş ve toprak örnekleri toplamak üzere yolladığı "Çang'ı-5" uzay aracı 16 Aralık 2020’de dünyaya dönmüştü.
İniş ve kalkış aksamları, uydu ve örnek modülünden oluşan uzay aracı 24 Kasım 2020'de Uzun Yürüyüş 5-Y roketiyle Hainan eyaletindeki Vınçang Uzay Merkezi'nden fırlatılmıştı.
Çang'ı-5, ABD'nin 1970'lerdeki Apollo ve Sovyetler Birliği'nin Luna görevlerinden bu yana, 40 yılı aşkın zaman sonra Ay'dan Dünya'ya örnek getiren ilk uzay aracı oldu.
2019'da Çang'ı-4 robotik aracını Ay'ın karanlık yüzüne indiren Çin, bunu başarabilen ilk ülke olmuştu.



İlk insanların beslenme sırları, 300 bin yıllık ahşap aletlerle birlikte gün yüzüne çıktı

(Liu ve ekip arkadaşları/Science)
(Liu ve ekip arkadaşları/Science)
TT

İlk insanların beslenme sırları, 300 bin yıllık ahşap aletlerle birlikte gün yüzüne çıktı

(Liu ve ekip arkadaşları/Science)
(Liu ve ekip arkadaşları/Science)

Vishwam Sankaran Bilim ve Teknoloji Muhabiri 

Çin'in güneybatısında keşfedilen 300 bin yıllık nadir ahşap aletler, bölgedeki ilk insanların büyük ölçüde kök ve yumrular gibi yeraltı bitkileriyle beslendiğini gösteriyor.

Hakemli dergi Science'da perşembe günü yayımlanan bulgular, Doğu Asya'daki erken insan atalarının gelişmiş bilişsel becerilerine, yaşantılarına, beslenme biçimlerine ve çevrelerine ışık tutuyor.

Yunnan eyaletinin Jiangchuan bölgesinde yer alan göl kıyısındaki Gantangqing arkeolojik kazı alanında, oksijenden yoksun kil tortularda ahşap aletlerin korunması sayesinde bu nadir buluntu elde edildi.

Araştırmacılar tortularda yaklaşık bin organik kalıntı da buldu.

Ortaya çıkarılan kalıntıları gelişmiş teknikler kullanarak tarihlendiren bilim insanları, aletlerin 250 bin ila 350 bin yıllık olduğunu tespit etti.

Bilim insanları, çeşitli biçim ve işlevlere sahip "son derece nadir" ahşap aletlerin yaklaşık 300 bin yıllık katmanlardan çıkarıldığını söylüyor.

Bugüne kadar bu döneme ait, biri Avrupa'da diğeri Afrika'da olmak üzere ahşap alet içeren sadece iki keşif yapılmıştı.
 

Görsel kaldırıldı.

Gantangqing'deki ahşap aletler (Liu ve ekip arkadaşları/Science)


Yeni keşfedilen çubuklardan ikisi, İtalya'nın Poggetti Vecchi bölgesinde bulunan 171 bin yıllık aletlere benzerlik gösteriyor.

Kanca biçimli benzersiz 4 aletin daha ortaya çıkarıldığını belirten bilim insanları, bunların muhtemelen kökleri kesmek için kullanıldığını söylüyor.

Ayrıca araştırmacıların ahşap aletlerin üzerinde kasıtlı cilalama ve kazıma izleri, kenarlarındaysa toprak kalıntıları saptaması, bunların kök ve yumrular gibi yeraltı bitkilerini kazmak için kullanıldığına işaret ediyor.

Bilim insanları, "Ahşap aletler arasında kazma çubukları ve küçük, eksiksiz, elle tutulan sivri uçlu aletler var" diye yazıyor.

Bilim insanları bu bulgulara dayanarak insanların Doğu Asya'daki atalarının muhtemelen bitki temelli bir beslenme biçimi izlediğinden şüphelenirken, bölgede çam fıstığı, fındık, kivi meyvesi ve su yumrularına dair kanıtlar tespit edildi.

Buna karşılık Avrupa ve Afrika'da saptanan ahşap aletler av aletleri, mızraklar ve mızrak uçlarıydı.

Çalışmanın ortak yazarı arkeolog Bo Li şöyle diyor:

Bu keşif, erken insan adaptasyonuna ilişkin önceki varsayımlara meydan okuyor. Çağdaş Avrupa yerleşimleri (Almanya'daki Schöningen gibi) büyük memelileri avlamaya odaklanırken, Gantangqing subtropik bölgelerde bitki temelli, eşsiz bir hayatta kalma stratejisini ortaya koyuyor.

Dr. Li, "Ahşap aletlerin çeşitliliği ve karmaşıklığı da arkeolojik kayıtlardaki önemli bir boşluğu dolduruyor, çünkü 100 bin yıldan daha eski ahşap aletler Afrika ve Batı Avrasya dışında son derece nadir görülüyor" ifadelerini kullanıyor.

Keşif, ahşap aletleri kullanan erken insanların dünya genelinde çok daha geniş bir alana yayıldığını gösteriyor.

Ayrıca farklı ortamlarda yaşayan tarih öncesi kültürlerin yerel olarak işlerine yarayacak aletler geliştirdiğine de işaret ediyor.


Independent Türkçe, independent.co.uk/news