Avustralya'nın yeni problemi: Avokado bolluğu

Avustralya'da avokado üretimi son 10 yılda ani bir artış gösterdi (Unsplash)
Avustralya'da avokado üretimi son 10 yılda ani bir artış gösterdi (Unsplash)
TT

Avustralya'nın yeni problemi: Avokado bolluğu

Avustralya'da avokado üretimi son 10 yılda ani bir artış gösterdi (Unsplash)
Avustralya'da avokado üretimi son 10 yılda ani bir artış gösterdi (Unsplash)

Bu hasat mevsiminde Avustralya'nın en sevilen meyvelerinden birinin üretimindeki istikrarlı artış, fiyatlarda keskin bir düşüşe neden oldu.
Bir zamanlar sağlığın ve seçkinliğin sembolü olarak algılanan avokado Avustralya'da artık o kadar bol ki çiftçiler çürüyen ürün sorunuyla baş etmek zorunda kalıyor.
Avustralya'da avokado fiyatları bu yıl içinde meyve başına 2,20 ABD dolarından (yaklaşık 20 TL) sadece 73 sente (yaklaşık 6,5 TL) düştü. 2018'de meyve Avustralyalılara 6,6 dolara (yaklaşık 60 TL) mal oluyordu.
Ülkedeki avokado üretimi çiftçilerin son 10 yılda artan talebi karşılamak için daha fazla ağaç dikmesinin ardından yükselişe geçti. Mahsul Avustralya'da yıl boyunca yetiştiriliyor.
Avocados Australia endüstri grubuna göre ülke halkı şu anda yılda kişi başına 4 kg avokado tüketiyor ve bu rakamın 2022'ye kadar 5 kg'a çıkması bekleniyor.
Kıta geçen yıla kıyasla yüzde 65 daha fazla avokado üretti ve 2026'da muhtemelen 167 bin 315 ton avokado üretecek.
Avocados Australia'nın CEO'su John Tyas, Bloomberg'e şunları söyledi:
"Bu sadece başlangıç. Bazılarının üretime devam etmenin onlar için uygun olup olmayacağını düşündüğü kesin. Bir yılı böyle geçirebilirler fakat durum devam ederse, yalnızca fiyatları kastediyorum, bu sürdürülebilir değil."
Aylarca süren Kovid-19 tecridi nedeniyle artık çiftliklerde süpermarket raflarından daha fazla çürüyen avokado var. Üretimdeki ani artış Avustralya'nın batısında bu yıl rekor bir hasat getirmesi beklenen iyi mevsim koşullarına bağlanıyor.
Ne var ki sıkıntı çeken çiftçiler, mahsullerinin ağaçlarda çürümesine izin vermenin koşullar göz önüne alındığında uygun bir ekonomik karar olduğunu iddia ediyor. Birkaç yetiştirici sürekli gelir kaybı nedeniyle endüstriden ayrılmaya niyetli olduklarını ifade etti.
Avustralya'nın Sunshine Coast bölgesinden bir çiftçi olan Tony Pratt, ABC News'e şöyle konuştu:
"Süpermarkette 1 dolara bir avokado, ister küçük bir aile çiftliği ister kurumsal bir çiftlik olsun tüm çiftliklerin zarar ettiği anlamına gelir."
"Aldığımız siparişleri göndereceğiz ama pazara meyve gönderip karşılığında hiçbir şey almamak olmaz."
Bazı Avustralya avokadolarının yolu Singapur, Malezya ve Hong Kong'daki Asya pazarlarına çıksa da ihracat nispeten düşük.
Ülke 2020-21'de hasadının yalnızca yüzde 4'ünü ihraç etmiş olsa da yetiştiriciler şimdi bu fırsatları araştırıyor. Tyas, fiyatlardaki düşüşün Avustralya'dan ithal edilen ürünleri daha çekici hale getirdiğini savunuyor.
Avustralya istikrarlı bir avokado üreticisi olmasına rağmen geçen yıl yaklaşık 24 bin 310 ton taze ve kuru avokado ithal etmişti.
Şimdi tecrit kısıtlamaları kaldırılırken ve festivaller yaklaşırken uzmanlar iç talebin de artacağını umuyor.
Tyas, düşük maliyet nedeniyle tüketicilerin Noel'de "hiç çekinmemeleri gerektiğini" söyledi.



İlk kez "eceline susamış bir gezegen" keşfedildi

HIP 67522 b, manyetik alan çizgileri boyunca yıldızının yüzeyine doğru enerji dalgası göndererek patlamaları tetikliyor (Danielle Futselaar)
HIP 67522 b, manyetik alan çizgileri boyunca yıldızının yüzeyine doğru enerji dalgası göndererek patlamaları tetikliyor (Danielle Futselaar)
TT

İlk kez "eceline susamış bir gezegen" keşfedildi

HIP 67522 b, manyetik alan çizgileri boyunca yıldızının yüzeyine doğru enerji dalgası göndererek patlamaları tetikliyor (Danielle Futselaar)
HIP 67522 b, manyetik alan çizgileri boyunca yıldızının yüzeyine doğru enerji dalgası göndererek patlamaları tetikliyor (Danielle Futselaar)

Bilim insanları ilk kez "eceline susamış bir gezegen" keşfetti. İlk kez bir gezegenin, yıldızını bu şekilde etkilediği gözlemlendi. 

Dünya'dan yaklaşık 400 ışık yılı uzaktaki HIP 67522 adlı yıldız ve yörüngesindeki iki gezegen uzun zamandır takip ediliyor. Sadece 17 milyon yaşındaki yıldız, 4,5 milyar yaşındaki Güneş'e kıyasla daha büyük ancak daha soğuk. 

Yıldızın HIP 67522 b adlı gezegeni, şaşırtıcı derecede yakın bir yörüngede dönüyor. Ötegezegen yıldızın etrafındaki bir turunu sadece 7 günde tamamlıyor; yani gezegende bir yıl, Dünya zamanıyla sadece bir hafta sürüyor.

Hollanda Radyo Astronomi Enstitüsü'nden Ekaterina Ilin, "Daha önce HIP 67522 gibi bir sistem görmemiştik; gezegen bulunduğunda, yıldızının yörüngesinde 10 günden daha kısa bir sürede döndüğü bilinen en genç gezegendi" diyor.

Ilin ve ekip arkadaşları bu nedenle NASA'nın Geçiş Halindeki Ötegezegen Araştırma Uydusu (Transiting Exoplanet Survey Satellite / TESS) ve Avrupa Uzay Ajansı'nın ötegezegen uydusu CHEOPS'u kullanarak sistemi daha yakından incelemeye karar verdi. 

Araştırmacılar HIP 67522 b'nin yıldızıyla  kurduğu sıkı etkileşim nedeniyle kendi sonunu hazırladığını tespit etti. 

Devasa plazma topları olan yıldızların yüklü parçacıkları, yüzeydeki hareketleriyle güçlü manyetik alanlar yaratıyor. Manyetik alan çizgileri birbirini kesemediğinden, bazen bunlar düğümlenip aniden koparak güneş patlamaları adı verilen radyasyon patlamalarına yol açıyor.

Bilim insanları, Dünya gibi pek çok gezegenin de manyetik alanı olduğu için yıldızına yakın gezegenlerin, yıldızlardaki manyetik alan patlamalarını tetikleyip tetiklemediğini merak ediyordu. 

HIP 67522 sistemini inceleyen ekip, yıldızdaki patlamaların gezegen onun önünden geçerken sıklaştığını saptadı. Araştırmacılar bu nedenle patlamaları gezegenin tetiklediği sonucuna vardı. 

Normalde yıldızların, yörüngelerindeki gezegenlerden etkilenmediği düşünülüyordu. Ancak araştırmacılar HIP 67522'nin yaşı nedeniyle ve güçlü bir manyetik alanı olması durumunda bunun mümkün olduğunu söylüyor.

Bulguları hakemli dergi Nature'da dün (2 Temmuz) yayımlanan çalışmaya göre gezegen yakın yörünge dönüşü sırasında enerji biriktiriyor ve bunun bir kısmını, yıldızın manyetik alan çizgileri boyunca bir kırbaç misali, dalgalar halinde geri gönderiyor. Bu şok dalgası, manyetik alandan yıldızın yüzeyine geçtiğinde muazzam bir patlama yaşanıyor.

Ancak bu güçlü kozmik ışınların büyük bir kısmı uzaya savrulmak yerine gezegene geri dönüyor. Bilim insanları HIP 67522 b'nin bugüne kadar bulunan ilk "eceline susamış gezegen" olduğunu söylüyor. 

Ilin "Gezegen özellikle enerji yüklü patlamaları tetikliyor gibi görünüyor" diyerek ekliyor: 

Gezegenin, yıldızın manyetik alan çizgileri boyunca gönderdiği dalgalar belirli anlarda patlamaları başlatıyor. Ancak patlamaların enerjisi dalgaların enerjisinden çok daha yüksek. Dalgaların oluşmaya hazır patlamaları tetiklediğini düşünüyoruz.

Araştırmacılar halihazırda yaklaşık Jüpiter büyüklüğündeki HIP 67522 b'nin, 100 milyon yıl içinde Neptün'e yakın bir boyuta geleceğini tahmin ediyor.

Bilim insanları sistemi incelemeye devam ederek patlamalarda ne tür enerji salındığını anlamayı umuyor. Ayrıca bu türden benzer sistemlerin var olup olmadığını araştırmak için çalışmalarını genişletmeyi planlıyorlar.

Ilin, "Aklımda milyonlarca soru var çünkü bu tamamen yeni bir fenomen, dolayısıyla ayrıntılar hâlâ net değil" diyor.

Independent Türkçe, Popular Science, Live Science, NASA, Nature