En çok karbonu Çin ve ABD'nin ardından beton salıyor

Beton endüstrisi, havacılığın üç katı karbon emisyonuna sahip (AFP)
Beton endüstrisi, havacılığın üç katı karbon emisyonuna sahip (AFP)
TT

En çok karbonu Çin ve ABD'nin ardından beton salıyor

Beton endüstrisi, havacılığın üç katı karbon emisyonuna sahip (AFP)
Beton endüstrisi, havacılığın üç katı karbon emisyonuna sahip (AFP)

Her yıl yaklaşık 14 milyar metreküp üretilen beton, dünyanın en büyük karbon yayıcılarından biri.
Zira betonun temel bileşeni olan çimento tek başına, küresel karbon emisyonunun yüzde 7'sini oluşturuyor. Bu sayı, dünyanın en büyük iki karbon yayıcısı Çin ve ABD'nin hemen ardından geliyor.
İklim bilimci Valérie Masson-Delmotte AFP'ye yaptığı açıklamada, çimento endüstrisinin Avrupa Birliği veya Hindistan'dan daha fazla karbon salımı yaptığını kaydetti.

Çimento nasıl karbondioksit yayıyor?
Betondaki çakılları ve taşları bir arada tutmaya yarayan çimento, bir fırında kil ve kireçtaşının pişirilmesiyle üretilen klinkerden yapılıyor. Bu süreçte karbondioksit ortaya çıkıyor.
Bir ton çimento üretmek için bin 400 santigrat dereceye kadar olan pişirme işleminde yaklaşık 1 ton karbondioksit yayılıyor.
Bu kimyasal reaksiyon, emisyonun yüzde 70'ine sebep oluyor. Geri kalan yüzde 30'sa fırında kullanılan enerjiden geliyor.

Emisyon nasıl azaltılabilir?
Beton endüstrisi 2050'ye kadar karbon nötr olmayı planlıyor. Küresel Çimento ve Beton Birliği ayrıca ekimde, 2030'a kadar emisyonları yüzde 25 azaltma hedefi belirledi.
Bu, 10 yılda yaklaşık 5 milyar ton karbondioksiti durdurma anlamına geliyor. AFP, haberinde sektörde emisyondan kurtulmanın büyük ölçüde karbon akalama ve depolama gibi henüz pek uygulanmayan teknolojilere bağlı olduğunu yazdı.
Eski betonların dönüştürülmesi ve fırınlarda biyoyakıtların kullanılması da öneriliyor.
Bu konuda bazı girişimler de çalışıyor. ABD merkezli Solidia, karbon yakalayıp bunu beton karışımını kurutmak için kullanmayı planlıyor. Bu, üretimde ihtiyaç duyulan su miktarını da en aza indiriyor.
Kanada'daysa CaronCure, sıvılaştırılmış karbondioksitin betona nasıl enjekte edileceğini ve orada nasıl depolanacağını araştırıyor.

"Yeşil" çimento
Endüstri ayrıca gözünü, geri dönüştürülmüş malzemelerden yapılmış "yeşil" çimentolara dikti. Küresel Çimento ve Beton Birliği'ne göre Birleşik Krallık'ta betonun yüzde 26'sı halihazırda bu şekilde üretiliyor.
Geleneksel üreticiler, makinelerini modernize ederek "yeşil" çimento üretmelerinin zaman alacağını söylüyor.
Ancak yeni üreticiler buna odaklanmış durumda. Fransa'daki Hoffman Green Cement bunlardan biri. Hoffman Green Cement uçucu kül ve yüksek fırın cürufu gibi endüstriyel atıklardan çimento üretiyor.
Şirketin kurucusu Julien Blanchard, "yeşil" çimentonun daha pahalıya satılsa da talebin yüksek olduğunu söyledi.
Independent Türkçe, AFP, Guardian



"Esrarengiz" kehribarda 116 milyon yıllık tsunaminin izleri keşfedildi

Japonya'nın Minamisoma kıyılarına 2011'de tsunami dalgaları vurmuştu (AFP)
Japonya'nın Minamisoma kıyılarına 2011'de tsunami dalgaları vurmuştu (AFP)
TT

"Esrarengiz" kehribarda 116 milyon yıllık tsunaminin izleri keşfedildi

Japonya'nın Minamisoma kıyılarına 2011'de tsunami dalgaları vurmuştu (AFP)
Japonya'nın Minamisoma kıyılarına 2011'de tsunami dalgaları vurmuştu (AFP)

Rachel Clun 

Bilim insanları 116 milyon yıllık bir tsunaminin kanıtını bir kehribar içinde bulduklarını ve bunun muhtemelen bu doğa olayına dair en eski kayıt olduğunu düşünüyor.

Japonya'nın kuzeyindeki Hokkaido Adası'nda derin deniz tortularını inceleyen araştırmacılar Aya Kubota, Yusuke Takeda, Keewook Yi, Shin-ichi Sano ve Yasuhiro Iba, erken Kretase dönemine ait tortularda 114 ila 116 milyon yıl öncesine tarihlenen "olağanüstü zengin kehribar konsantrasyonları" keşfetti.

Nature'ın Scientific Reports'unda yayımlanan bulgulara ilişkin raporda araştırmacılar, kehribarın bir veya daha fazla tsunami tarafından okyanusa sürüklenerek havayla çok az temas etmiş olabileceğini öne sürüyor.

Fosilleşmiş ağaç reçinesi olan kehribar, nispeten hızlı kuruyan bir madde. Araştırmacılar, kehribarın havaya maruz kaldığında genellikle bir hafta gibi kısa bir sürede katılaştığını söylüyor.

Ancak araştırmacıların incelediği tortularda, "belirgin şekilde deforme olmuş" kehribar birikintileri bulundu. Bazıları reçinenin akan su tarafından değiştirildiğini gösteren, alev yapıları denen bir şekilde deforme olmuşken, diğerleri yumuşak reçinenin "akarak deniz tabanına kıvamlı bir şekilde yayıldığına" işaret eden düz kehribar şeritlere sahipti.
 

Araştırmacılar, eski okyanus tortularını inceleyerek tsunamiye dair olası kanıtlar buldu (Aya Kubota/Yusuke Takeda/Keewook Yi/Shin-ichi Sano/Yasuhiro Iba)Araştırmacılar, eski okyanus tortularını inceleyerek tsunamiye dair olası kanıtlar buldu (Aya Kubota/Yusuke Takeda/Keewook Yi/Shin-ichi Sano/Yasuhiro Iba)

Araştırmacılar, "Bu esrarengiz kehribarın derin deniz ortamında bulunmasının en muhtemel nedeni, büyük çaplı tsunamiler" diyor.

Bu reçine deformasyonlarının su altında meydana gelmesi, ormandan pelajik deniz tabanına doğrudan taşındıklarını ima ediyor. Karadan okyanusa bu kadar hızlı ve doğrudan bir taşıma, bir tsunamiyle tetiklenmiş olabilir.

Araştırmacılar, antik tortulardaki diğer kanıtların da bu teoriyi desteklediğini belirtiyor. Bunlar arasında, karadan gelen büyük miktarda bitki kalıntıları ve büyük dalgaların sürüklediği odun parçaları da vardı ve bunların çok az çürüme izi taşıması, açık okyanusa "hızla taşındıklarına" işaret ediyor.

Makalede, "Kiltaşındaki kütüklerin varlığı, çok sayıda odunun bulanık akıntılarla taşınmak yerine kopup sürüklenerek pelajik deniz tabanına battığını gösteriyor" ifadeleri kullanılıyor.

Bilim insanları açık okyanuslardaki diğer tortuların, büyük ölçekli eski tsunamiler veya benzer olaylar hakkında daha fazla kanıt sağlayabileceğini öne sürüyor.

Araştırmacılar, Holosen döneminden, yani yaklaşık 4 bin 200 yıl öncesinden daha eski bir tarihten kalma tsunami tortularının normalde tespit edilmediğini ve bunun da kısmen, yol açtıkları geniş çaplı yıkımdan geriye net belirtilerin kalmamasından kaynaklandığını söylüyor.

Independent Türkçe,independent.co.uk/news