İran-Azerbaycan gerilimi sürerken, Tahran İHA’larını test ediyor

Azerbaycan sınırına yakın İran askeri tatbikatları bir parçası (EPA)
Azerbaycan sınırına yakın İran askeri tatbikatları bir parçası (EPA)
TT

İran-Azerbaycan gerilimi sürerken, Tahran İHA’larını test ediyor

Azerbaycan sınırına yakın İran askeri tatbikatları bir parçası (EPA)
Azerbaycan sınırına yakın İran askeri tatbikatları bir parçası (EPA)

İran Hava Kuvvetleri 21 Ekim tarihinde ülke genelinde çeşitli üsleri içeren büyük tatbikatlar başlattı. İran Hava Kuvvetleri Komutanı Hamid Vahidi’ye göre, tatbikat yerel olarak geliştirilen silahların, lazer füzelerinin ve akıllı füze sistemlerinin kullanımına yönelik bir ‘savaşa hazır olma’ testi bağlamında gerçekleştiriliyor.
İran medyası, tatbikatın Samat isimli gelişmiş yerli kamera dahil elektronik harp, gözetleme ve bilgi teknolojisinin operasyonel birimlerini ve keşif ekipmanlarını da gösteren tek bir sistem içinde koordine ederek merkezi komuta ile gerçekleştirildiğini aktardı. Yetkililer, herhangi bir tehdit veya ülke ismi belirtmezken, son haftalarda İran, komşusu Azerbaycan ile sert bir sözlü savaşa girdi. İran, uzun süredir Azerbaycan'ın İsrail ile olan yakın bağlarından duyduğu memnuniyetsizliği dile getiriyor.
Azerbaycan’ın İsrail füze savunma sistemi satın almayı planladığına dair son haberler, İran’da uzun süredir devam eden endişelerini artırdı. İran liderleri ve Devrim Muhafızları Komutanları, Azerbaycan’ın bölgede İsrail etkisine izin verdiğini söyleyerek, Bakü’ye karşı sert ifadelerle bulundu. Azerbaycan ise bu iddiaları reddediyor.
İran ve Azerbaycan Dışişleri Bakanları geçtiğimiz hafta gerilimi azaltma konusunda anlaştılar. Ancak iki tarafın bu hedefe yönelik aktif olarak pratik adımlar attığına dair çok az işaret var.  Azerbaycan’ın Ermenistan ile altı hafta süren yaz savaşında üstünlük kazanmasına yardımcı olan çok sayıda İsrail yapımı insansız hava aracı (İHA) kullandığına inanılıyor. İran özellikle geçtiğimiz Perşembe günü düzenlediği hava tatbikatı sırasında, çok sayıda yerli İHA’nın test edilmesine büyük önem verdiğini açıkladı.
Gerilimin devam ettiği sırada İran ve Azerbaycan askeri olarak Rusya ile bağlarını güçlendirmek için çaba sarf ediyor. İran Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanı Tümgeneral Muhammed Bakıri, Rusya Silahlı Kuvvetleri Başkomutan Yardımcısı Vladimir Lvovich Kasatonov ile ‘iyi anlaşmalar’ yapmak için geçtiğimiz günlerde Saint Petersburg'daydı. İran’ın gelecekte Rus tatbikatlarına katılımının bu Rus-İran yakınlaşmasının bir parçası olduğu söyleniyor.
Moskova hem Tahran hem de Bakü ile iyi ilişkiler içinde kalırken, her iki tarafa karşı ihtiyatlı bir politika izliyor.



Hüseyin Emir Abdullahiyan: Süleymani'nin dostu, İsrail'in düşmanı

Merhum İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, arka planda Kasım Süleymani (AFP)
TT

Hüseyin Emir Abdullahiyan: Süleymani'nin dostu, İsrail'in düşmanı

Merhum İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, arka planda Kasım Süleymani (AFP)

İran'ın kuzeybatısında pazartesi günü meydana gelen helikopter kazasında Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ile birlikte hayatını kaybettiği açıklanan İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, Tahran'ın İsrail ve Batı karşıtı politikalarının ateşli bir savunucusuydu.

Reisi, 60 yaşındaki Abdullahiyan’ı Ağustos 2021'de atadı.

2013'ten 2021'e kadar bu görevi yürüten Muhammed Cevad Zarif'in yerine geçmek gibi zor bir görevi vardı; Zarif, önde gelen aktif bir diplomat, akıcı bir İngilizce konuşan, uluslararası çevrelerde tanınan bir yüz ve İran'ın dış politikasını yöneten deneyimli bir isimdi.

İran devlet televizyonu Emir Abdullahiyan'ı, Tahran tarafından yönetilen ve Lübnan Hizbullah'ı, Filistinli Hamas ile İslami Cihad hareketleri ve Iraklı silahlı gruplar gibi İran'ın ezeli düşmanı İsrail karşıtı grupların yer aldığı "Direniş Ekseni'nden üst düzey bir diplomat" olarak tanıttı.

Emir Abdullahiyan atandığı gün yaptığı açıklamada, bu grupların "İran'ın müttefikleri" olduğunu ve "onları güçlendirmenin hükümetin gündeminde olduğunu" söyledi.

Kapsamlı geziler

Ekim 2023'te İsrail ile Hamas arasında Gazze'de savaşın başlamasından beri bölgeye yaptığı ziyaretleri yoğunlaştırdı. Tahran, İsrail'e karşı Filistin hareketini ve savaşın çıkmasına yol açan 7 Ekim 2023 operasyonuna desteğini gizlemedi, ancak aynı zamanda bu operasyonun içinde yer almadığını da vurguladı.

Emir Abdullahiyan, Kasım Süleymani'nin izinden gidiyor gibi görünüyordu (Getty)Emir Abdullahiyan, Kasım Süleymani'nin izinden gidiyor gibi görünüyordu (Getty)

Geçtiğimiz nisan ayında, Tahran'ın Yahudi devletini sorumlu tuttuğu ve Şam'daki İran konsolosluk binasını yerle bir eden hava saldırısına karşılık olarak, İran'ın İsrail'e 300'den fazla insansız hava aracı ve füzeyle gerçekleştirdiği benzeri görülmemiş saldırıyı savundu.

İran'ın tepkisinin "meşru savunma ve uluslararası hukuk çerçevesinde" gerçekleştirildiğini söyledi.

Emir Abdullahiyan daha sonra İsrail'in İran'ın orta kesimindeki İsfahan eyaletine bir misilleme amaçlı saldırı düzenlediğine dair haberleri "çocuk oyuncağı" diyerek küçümsedi.

İzolasyonun Azaltılması

Mesleki kariyeri boyunca Devrim Muhafızları ile olan yakın ilişkileriyle tanınan Emir Abdullahiyan, Devrim Muhafızları'nın dış operasyonlarından sorumlu olan Kudüs Gücü'nün komutanı ve 2020 yılında Irak'ın başkentinde bir ABD saldırısı sonucu öldürülen Tümgeneral Kasım Süleymani'ye yakındı.

Emir Abdullahiyan kariyeri boyunca Devrim Muhafızları'na yakınlığıyla biliniyordu. Abdullahiyan, Devrim Muhafızları'nın dış operasyonlarından sorumlu Kudüs Gücü'nün komutanı olan ve 2020 yılında Irak'ın başkentinde bir ABD saldırısı sonucu öldürülen Tümgeneral Kasım Süleymani'ye yakındı.

Emir Abdullahiyan, üç yıl boyunca İran'ın uluslararası sahnedeki izolasyonunu azaltmak ve ABD yaptırımlarının ülkesinin ekonomisi üzerindeki etkisini azaltmak için çalıştı.

Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı habere göre Çin'in himayesindeki bir anlaşma çerçevesinde Mart 2023'te Suudi Arabistan ile uzlaşmaya varılmasına yol açan süreçte kilit bir figür olmasa da İran'ın Arap komşularıyla ilişkilerin geliştirilmesinde rol oynadı.

1964 yılında Tahran'ın doğusundaki Damgan şehrinde doğan Abdullahiyan, 1991 yılında Tahran Üniversitesi'nde Uluslararası İlişkiler Bölümü'nden mezun oldu.

1997-2001 yılları arasında Irak'ta ve 2007-2010 yılları arasında ise Bahreyn'de görev yaptı.

2011'den bu yana Arap ve Afrika İşlerinden Sorumlu Dışişleri Bakan Yardımcısı olarak görev yaptı. Bu görevinde, Ali Ekber Salihi (Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad'ın ikinci hükümetinde) ve Zarif (Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'nin ilk hükümetinde) gibi iki farklı bakanla çalıştı.

Merhum İran Dışişleri Bakanı, Devrim Muhafızları'na yakınlığıyla biliniyordu (Sosyal paylaşım siteleri) Merhum İran Dışişleri Bakanı, Devrim Muhafızları'na yakınlığıyla biliniyordu (Sosyal paylaşım siteleri)

Ancak 2016 yılında Zarif onu görevden aldı. Bu hareket muhafazakârlar tarafından, Ruhani ve bakanına yönelik büyük eleştiriler yapılmasına neden oldu.

ISNA'ya göre daha sonra Umman Büyükelçiliği görevini reddetti ve 2021 yılında Dışişleri Bakanlığı'na gelmeden önce, Meclis Başkanı'nın uluslararası işlerden sorumlu özel yardımcısı olarak çalışmaya başladı.

Emir Abdullahiyan, uluslararası yaptırımların kaldırılması karşılığında Tahran'ın nükleer faaliyetlerini kısıtlayan 2015 anlaşmasının çökmesinin ardından, Washington'un 2018'de eski Başkan Donald Trump tarafından anlaşmadan çekilmesi sonrasında, İran'ın nükleer programına ilişkin müzakerelerin yeniden başlatılması çabalarına dahil oldu.