Rusya Suriye’nin güneyinde bayrağını asarken, rejim güçleri kontrol noktalarını kaldırdı

Rusya Dera kırsalına bayrağını asıyor (Şarku’l Avsat)
Rusya Dera kırsalına bayrağını asıyor (Şarku’l Avsat)
TT

Rusya Suriye’nin güneyinde bayrağını asarken, rejim güçleri kontrol noktalarını kaldırdı

Rusya Dera kırsalına bayrağını asıyor (Şarku’l Avsat)
Rusya Dera kırsalına bayrağını asıyor (Şarku’l Avsat)

Rusya’nın Suriye’nin güneyindeki Dera kentine bağlı bölgelerde yeni uzlaşı anlaşmalarını uygulamayı tamamlamasıyla eşzamanlı olarak rejim güçleri Dera’nın güneyindeki bazı kontrol noktalarını kaldırdı. Rejim güçleri Şam-Amman Yolu yakınındaki Dera kırsalında bulunan 3 askeri nokta ile Dera el-Beled Mahallesi ve çevresindeki 3 askeri noktayı kaldırdı ve Dera’nın doğu kırsalındaki iki kontrol noktasından çekildi.
Suriye rejim lideri Beşşar Esed’in kardeşi Mahir Esed’in komutasındaki 4. Tümen’e bağlı grupların Dera’nın batı kırsalından Şam’a kadar uzanan bölgeden çekilmesi dikkat çekti. Bu çekilme işlemi, 4. Tümen’e katılan ve çatısı altında yerel gruplar oluşturan Dera’nın batı kırsalı sakinlerini de kapsadı.
Dera24 Ağı isimli internet sitesi, Dera kentinin batı bölgesindeki köy ve beldelerde uzlaşı sürecinin tamamlandığını ve ‘Rusya’nın özellikle bu bölgedeki uzlaşı merkezi binalarına bayraklarını asmakta ısrar ederek dünyaya Ürdün ve İsrail sınırında İran’ın değil, kendisinin bulunduğu mesajını verdiğini’ belirtti. Sitede yer alan haberde ayrıca 4. Tümen unsurları ile İranlı milislerin bu bölgede görülmediği ve Şam’daki 4. Tümen karargahlarına katıldığı, bölge sakinlerinden savaşçıların da katılanlar arasında bulunduğu ancak yerel savaşçıların çoğunluğunun bölgede kalarak karargahlara katılmayı reddettiği bilgisi aktarıldı.
4. Tümen’e bağlı gruplar ve milisler aynı zamanda Dera’nın batı bölgesinden çekilerek Dera’da rejimin kontrol ettiği uzak mahallelerdeki askeri karargahlara katıldı. Söz konusu gruplardan yalnızca küçük bir grup El-Muzeyreb ve El-Yaduda arasındaki bağlantı yolu üzerindeki Er-Rey karargahında kalmaya devam etti. 4. Tümen güçleri ayrıca başkent Şam’ın uzak mahallelerinden de çekildi.
4. Tümen saflarına katılan yerel grupların liderleri, komutası altındaki bu grupları Askeri Güvenlik Servisi bünyesine dahil etmek için çabalıyor. Nitekim Dera Askeri Güvenlik Bölümü Başkanı, Güvenlik Komitesi üyesi ve Suriye’nin güneyinde önde gelen komutanlardan olan Tuğgeneral Ali Luay ile yerel grupların liderleri arasında bu hususta müzakereler yürütülüyor. Yerel gruplar, bu katılım karşısında 2018’de olduğu gibi kendi köylerinde kalmalarına ve burayı terk etmemelerine izin verilmesini istiyor ve bu konuda garanti verilmesini bekliyor.

Süveyda’da istikrarsızlık sürüyor
Dera’nın komşusu Süveyda kentinde güvenlik durumundaki istikrarsızlık sürüyor. Nitekim kentte adam kaçırma ve alıkoyma suçlarının ve sivillerin canlarının hiçe sayıldığı olayların sayıları artıyor. Çoğu sorun ve ihtilafın çözümünde silaha başvuruluyor. Süveyda’daki yetkililerden bugüne kadar soruna herhangi bir çözüm getirilmezken, güvenlik alanındaki istikrarsızlık günden güne büyüyor.
Süveyda24 Ağı Genel Yayın Yönetmeni Rayyan Maruf, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, Suveyda’ya bağlı bir semtte cuma akşamı motosikletli bir grubun ateş açması ve el bombası atması sonucu bir kişinin öldüğünü, 3 kişinin de yaralandığını aktardı.
Süveyda’nın Zehr el-Cebel semtinde kimliği belirsiz silahlı kişiler perşembe akşamı Süveyda kentinden olan Tartus Valisi Safvan bin Ebu Sada’nın aracını takibe aldı. Söz konusu kişiler aracı ve yaklaşık 3 milyon Suriye lirasını çaldı. Gaspın gerçekleştiği sırada Vali Safvan araçta yoktu ve sadece şoför bulunuyordu. Söz konusu kişiler daha sonra kayıplara karıştı.
Şam-Süveyda yolu üzerinde Atil beldesinde de perşembe günü İç Güvenlik Güçleri’ne bağlı sivil polis rütbeli bir subay ve ailesi silahlı kişilerce kovalandı. Subayın silahlı kişilerin emirlerine uymayı reddetmesi üzerine bu kişiler ateş açarak subayı kaçırmaya çalıştı. Subayın iki ayağından yaralandığı bildirildi.
Süveyda’nın El-Mukavvas Mahallesi’nde ikamet eden Eş-Şenabile aşireti mensubu 2 kişi Dera’ya gittikten sonra kayboldu. Kayıpların yakınları, söz konusu iki kişinin hakkında yakalama kararı bulunmadığından Dera’da kaçırılmış olabilecekleri ihtimalini değerlendiriyor.
Aktivistler, bölgedeki hırsızlık, gasp, adam öldürme ve yıldırma olayları ile silahlanmanın artması nedeniyle güvenlik alanında yaşanan istikrarsızlığa işaret ederek, merkezi ve yerel yetkililerin bu yaşananlar karşısında hesap vermediğini kaydetti. Süveyda ile ilgili yerel istatistiklere göre geçen yıldan içinde bulunduğumuz Ekim ayına kadar kentte 40’ın üzerinde suikast eylemi gerçekleşti.



Washington, IKBY’ye stratejik yatırım yaparak dengeyi yeniden sağlamak istiyor

ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, Mayıs 2025'te Washington'da Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) Başbakanı Mesrur Barzani'yi ağırladı. (AP)
ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, Mayıs 2025'te Washington'da Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) Başbakanı Mesrur Barzani'yi ağırladı. (AP)
TT

Washington, IKBY’ye stratejik yatırım yaparak dengeyi yeniden sağlamak istiyor

ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, Mayıs 2025'te Washington'da Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) Başbakanı Mesrur Barzani'yi ağırladı. (AP)
ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, Mayıs 2025'te Washington'da Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) Başbakanı Mesrur Barzani'yi ağırladı. (AP)

Küresel enerji sektöründeki dönüşümler devam ederken, Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) ABD için karmaşık ama stratejik bir yatırım fırsatı oluşturuyor. Bağdat ile Erbil arasında devam eden gerginliklere rağmen, ABD'nin müdahalesi bölgedeki güç dengelerini yeniden şekillendirebilir, ekonomik reformları yönlendirebilir ve istikrarı bozan güçlerle mücadele edebilir. Ancak enerji sektörü uzmanları ve ilgililer, bunun ‘yasal ve güvenlikle ilgili zorlukların hassas bir şekilde yönetilmesine’ bağlı olduğunu belirtiyor.

Bağdat ile Erbil arasındaki durum şu anda ne?

Son haftalarda Bağdat'taki federal hükümet ile IKBY arasındaki gerginlikler arttı. İran'a sadık ve Bağdat'taki iktidar koalisyonu Koordinasyon Çerçevesi’ne yakın gruplar tarafından gerçekleştirildiği yaygın olarak kabul edilen bir dizi insansız hava aracı (İHA) saldırısı, Tavke, Pişhabur, Ayn Sifni, Hor Mala ve Sarsing gibi önemli petrol sahalarını hedef aldı. Bu saldırılar, günlük 200 bin varil üretimde geçici bir duraklamaya neden oldu ve raporlara göre Amerikan şirketlerinin yönettiği varlıklara zarar verdi.

Söz konusu gerilim, operasyonel etkisinin yanı sıra, bu hayati sektörle ilgilenenlere göre ‘IKBY bölgesindeki enerji sektörünün stratejik kırılganlığını’ da ortaya çıkardı.

Bağdat ve Erbil, üretimi ve boru hatları üzerinden nakliyatı aksatan yasal anlaşmazlıklar yaşıyor. Taraflar arasındaki değişken durum, büyük dalgalanmaların yaşandığı bölgede ciddi ekonomik istikrarsızlığa ve büyük gelir kayıplarına neden oldu. Bu durum, anayasal yetki, gelirlerin kontrolü ve egemenlik konusunda derin ve süregelen anlaşmazlıkları ortaya çıkardı.

Bununla birlikte, Bağdat ve Erbil arasında yakın zamanda varılan bir çerçeve anlaşması, bu karmaşıklıkları çözmek için yeni bir yol haritası çiziyor gibi görünüyor.

Bu anlaşmazlığın özünde, IKBY'nin kaynaklarını bağımsız olarak kullanma ve petrol ve gaz sözleşmeleri imzalama hakkına sahip olup olmadığına dair anayasal bir ihtilaf yatıyor.

bghyjukı
Irak'ın Duhok vilayetinde meydana gelen İHA saldırısının ardından bir güvenlik görevlisi petrol sahasının önünden geçiyor. (Reuters)

15 Şubat 2022'de Irak Federal Yüksek Mahkemesi, IKBY hükümeti tarafından çıkarılan 2007 tarihli petrol ve gaz yasasının anayasaya aykırı olduğuna karar verdi. Bu karar, IKBY’nin petrol ihracatını yönetme ve uluslararası şirketlerle sözleşmeler imzalama yetkisini fiilen geçersiz kıldı ve Bağdat'a bu sözleşmeleri iptal etme ve petrol kaynaklarını kontrol etme hakkı verdi. Ancak Bağdat Ticaret Mahkemesi 2025 yılının başlarında bu kararı iptal etti ve uluslararası petrol şirketlerinin sözleşmelerini yeniden tanıdı, böylece bu şirketlerin varlığı ve faaliyetleri yasal ve uygulanabilir hale geldi.

IKBY'nin kaynakları

IKBY’nin rezervleri 45 milyar varilden fazla petrol ve henüz tam olarak kullanılmamış büyük miktarda doğal gaz olarak tahmin ediliyor. 2025 yılında Amerikan şirketleri ile IKBY arasında imzalanan gaz anlaşmaları, projelerin ömrü boyunca toplam 110 milyar dolarlık gelir elde edilebileceğini gösteriyor. Bu projeler, ülkede devam eden elektrik krizini hafifletmek için yeterli gaz arzını sağlamada önemli bir rol oynuyor.

Iraklı ekonomistlerin tahminlerine göre, IKBY ve Irak'ın geri kalanının ihtiyaçları karşılandıktan sonra, gaz fazlası, özellikle Rusya-Ukrayna savaşının devam ettiği bir ortamda, Rus enerji kaynaklarından uzaklaşmaya çalışan Avrupa pazarlarına ihraç edilebilir.

Resmi verilere göre IKBY'deki enerji sektörü, farklı düzeylerde jeopolitik karmaşıklık ve genişleme hazırlığı ile olgunlaşmış sahalar ve yüksek potansiyele sahip umut vaat eden bloklardan oluşan çeşitli bir karışım sunabilir. Petrol ve gaz sahalarının değerlendirilmesi, keşfi ve üretimi devam ederken, araştırmalar bu sahaların mineral bileşimleri ve üretim özellikleri açısından farklılıklar gösterdiğini ortaya koyuyor.

Bazı keşfedilen sahalar yüksek kükürtlü doğal gaz içeriyor ve bu da korozyon, sağlık ve çevre riskleri gibi zorluklar yaratıyor. Uzmanlara göre, diğer sahalar ise daha düşük kükürt oranlarına sahip daha yüksek kaliteli gaz sağlıyor.

Halen erken geliştirme aşamasında olan umut vaat eden sahalardan ikisi, kullanılmamış kaynakların hacmi ve kalitesi açısından güçlü göstergeler sergileyen Topkhana ve Kurdemir sahalarıdır.

sdfrgthy
Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nin (IKBY) Süleymaniye vilayetindeki Kormor Gaz Sahası (Reuters)

Bu projeler, benzer fırsatlardan yararlanmak isteyen birçok Amerikan şirketinin büyük ilgisini çekiyor. ABD Başkanı Donald Trump yönetimi, bu petrol ve gaz zengini sahaların hem IKBY hem de Irak için stratejik varlıklar olduğunu ve enerji bağımsızlığını güçlendirmeye katkıda bulunduğunu göz önünde bulundurarak, bu projelere ilgi ve destek gösteriyor.

Amerikan yatırımının etkisi

Uzmanlar, açık bir yasal ortam ve bilinen bir vergi sistemi altında istikrarlı petrol ve gaz üretiminin ekonomik piyasaların ve siyasi yapıların istikrarına yol açtığı konusunda hemfikir. Amerikan sermayesinin rolü, hidrokarbon kaynaklarının sağlanmasıyla sınırlı kalmayıp, boru hatlarının modernizasyonu, elektrik üretimi, dijital izleme sistemleri ve işgücünün becerilerinin geliştirilmesi gibi katlanarak artan etkilerle de devam ediyor.

Ancak jeopolitik boyut, Amerikan stratejik yatırımının Irak'taki İran ve Türkiye etkisini dengelemeye katkıda bulunmasıdır. Bu, Irak'ın bölgesel rolünü belirleyen ana faktör olarak yaygın bir şekilde kabul edilmektedir.

Washington, ekonomik diplomasiyi kullanarak ve ekonomik iş birliğini pekiştirerek bölünmeye açık bir bölgede istikrarı sağlayabilir. Geniş bir uzman kitlesi, ‘Amerikan-Kürt modelinin başarısının, IKBY bölgesi ve Irak'ın tamamında inşaat, lojistik hizmetler ve teknoloji gibi diğer sektörlere daha fazla yatırım yapılmasını teşvik eden bir pilot model oluşturduğunu’ vurguluyor.