Samanyolu Galaksisi'nin dışında gizlenen bir karadelik bulundu

Bu sanatçı çiziminde, Güneş'in ve etrafında dönen 5 Güneş kütleli yıldızın 11 katı büyüklüğündeki kompakt bir karadelik gösteriliyor (ESO / M. Kornmesser)
Bu sanatçı çiziminde, Güneş'in ve etrafında dönen 5 Güneş kütleli yıldızın 11 katı büyüklüğündeki kompakt bir karadelik gösteriliyor (ESO / M. Kornmesser)
TT

Samanyolu Galaksisi'nin dışında gizlenen bir karadelik bulundu

Bu sanatçı çiziminde, Güneş'in ve etrafında dönen 5 Güneş kütleli yıldızın 11 katı büyüklüğündeki kompakt bir karadelik gösteriliyor (ESO / M. Kornmesser)
Bu sanatçı çiziminde, Güneş'in ve etrafında dönen 5 Güneş kütleli yıldızın 11 katı büyüklüğündeki kompakt bir karadelik gösteriliyor (ESO / M. Kornmesser)

Galaksimizin hemen dışında saklanan bir kara delik bulan bilim insanları, bunun bulunmayı bekleyen nice karadelikten ilki olabileceğini söyledi.
Bilim insanları küçük karadeliğin yakındaki bir yıldızın hareketini etkileme şekline bakılarak keşfedildiğini belirtti.
The Independent'ın haberine göre, keşfin ardındaki bilim insanları, aynı tekniğin Samanyolumuzda ve başka galaksilerde saklanan diğer gizli karadelikleri bulmakta kilit bir rol oynayabileceğini ifade etti.
Birleşik Krallık'taki Liverpool John Moores Üniversitesi Astrofizik Araştırma Enstitüsü'nden araştırmayı yöneten Sara Saracino, "Sherlock Holmes'ün bir suç çetesini attıkları yanlış adımları takip ederek yakalaması gibi, biz de bir elimizde büyüteçle bu kümedeki her bir yıldıza bakarak, onları doğrudan görmesek de karadeliklerin varlığına dair bazı kanıtlar bulmaya çalışıyoruz" dedi.

"Burada gösterilen sonuç, aranan suçlulardan sadece birini temsil ediyor fakat birini bulduğunuzda, farklı kümelerdeki diğer pek çok kara deliği de keşfetme yolunda epey ilerlemiş olursunuz."
Yeni keşfedilen karadeliğin geride bıraktığı ipucu, karadeliğin yakınında bulunan ve Güneş'imizin yaklaşık 5 katı büyüklüğündeki bir yıldızın hareketini etkiliyormuş gibi görünme şekliydi.
Buna benzer küçük karadelikler, maddeyi emdikleri sırada ortaya çıkan X-ışınlarına veya başka karadeliklerle çarpıştıklarında oluşan kütleçekimsel dalgalara bakılarak daha önce de bulunmuştu. Fakat çoğu karadelik ikisini de yapmıyor ve bu yüzden de evrenin her yerinde saklı haldeler.
Almanya'daki Göttingen Üniversitesi'nden ekibin üyesi olan Stefan Dreizler, "Karadeliklerin büyük çoğunluğu sadece dinamik olarak ortaya çıkarılabilir" dedi.

"Bir yıldızla sistem oluşturduklarında, yıldızın hareketini hemen göze çarpmayan ama tespit edilebilir bir şekilde etkilerler. Biz de böylece gelişmiş aygıtlarla onları bulabiliriz."
Bilim insanları, bu tarz daha fazla karadelik bularak daha genç ve küçük olanları, daha büyük ve daha olgun olan kardeşleriyle karşılaştırabilmeyi umuyor. Bu, karadeliklerin zamanla nasıl gelişip büyüdüğünü göstermeyi sağlayabilir.
Avrupa Güney Gözlemevi'nin Çok Büyük Teleskopu'yla yapılan gözlemlerden elde edilen bulguları açıklayan bir makale, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society adlı bilimsel dergide yayımlanmak üzere kabul edildi.



Batılı teknoloji devleri, Çin üretimi yapay zekaya yöneliyor

Çin'de geliştirilen DeepSeek, Batı'da "veri casusluğu" endişesi yaratmıştı (Reuters)
Çin'de geliştirilen DeepSeek, Batı'da "veri casusluğu" endişesi yaratmıştı (Reuters)
TT

Batılı teknoloji devleri, Çin üretimi yapay zekaya yöneliyor

Çin'de geliştirilen DeepSeek, Batı'da "veri casusluğu" endişesi yaratmıştı (Reuters)
Çin'de geliştirilen DeepSeek, Batı'da "veri casusluğu" endişesi yaratmıştı (Reuters)

Batılı ülkelerdeki büyük firmalar, Çin üretimi yapay zeka modellerini kullanmaya yöneliyor.

Wall Street Journal’ın (WSJ) analizinde, Amazon Web Services, Microsoft ve Google gibi Amerikan devlerinin, müşterilerine DeepSeek’i bir seçenek olarak sunmaya başladığını yazıyor.

Bu durumun, ABD hükümetinin veri güvenliği nedeniyle Çinli DeepSeek firmasının bazı uygulamalarını devlet cihazlarında yasaklamasına rağmen gerçekleştiğine işaret ediliyor.

Analiz firması Sensor Tower’ın verilerine göre, ABD’li OpenAI firmasının ürettiği ChatGPT en popüler yapay zeka destekli sohbet botu olma özelliğini koruyor. Küresel çapta uygulamanın 910 milyon kez indirildiği belirtiliyor. Çinli mühendislerin tasarladığı DeepSeek ise 125 milyon kez indirildi.

Harvard Üniversitesi’nin haziranda yayımladığı bir çalışmada, Çin’in yapay zekada öne çıkmasını sağlayan iki temel unsurun veri zenginliği ve insan sermayesi olduğu belirtilmişti.

WSJ’nin analizine göre de Amerikan şirketleri daha çok “yapay genel zeka” (AGI) gibi devrimsel ilerlemelere yoğunlaşırken, Çinli firmalar pratik uygulamalarla günlük sorunları çözmeye odaklanıyor. Çinli şirketler aynı zamanda modellerini açık kaynak olarak sunuyor. Bu sayede kullanıcılar modelleri kendi ihtiyaçlarına göre uyarlayabiliyor.

Alibaba’nın “Qwen” adlı açık kaynak modelinin dünya genelinde 100 binden fazla türevi geliştirildi. Haberde, Japonya Ekonomi Bakanlığı için özel yazılımlar geliştiren Tokyo merkezli Abeja şirketinin Google ve Meta yerine Qwen’i tercih ettiğine dikkat çekiliyor.

DeepSeek, diğer yapay zeka şirketlerine kıyasla düşük maliyetle ve az sayıda çip kullanarak geliştirdiği açık kaynaklı yeni modeli DeepSeek-R1'i, 20 Ocak'ta piyasaya sürmüştü. ABD’li şirketlerle yarışan modelleri daha ucuza geliştirip sattığını öne süren DeepSeek, Nvidia'dan Microsoft'a kadar teknoloji devlerinin yüzlerce milyar dolar değer kaybetmesine neden olmuştu.

Batılı ülkeler, DeepSeek’in siber güvenliği ihlal ettiğini ve verilerin Pekin yönetimiyle paylaşılmasını sağladığını öne sürmüş, firmaysa iddiaları yalanlamıştı.

Güney Afrika’daki Witwatersrand Üniversitesi, DeepSeek’in diğer yapay zeka modellerine göre daha iyi veri güvenliği sağladığını savunuyor. Üniversite yetkililerinden Tarık Surtee, “Açık kaynaklı olması ve çevrimdışı kullanılabilmesi, verilerimizi koruyor” diyor.

Independent Türkçe, Wall Street Journal, RT