Beynin yapay zeka ve implantlar aracılığıyla iyileştirilebildiği keşfedildi

12 epilepsi hastasıyla yapılan deneyler, akıl hastalıklarının tedavisine yepyeni bir yaklaşım getirdi

Bu yöntem özellikle bazı akıl hastalıklarının beyinde zarar verdiği işlevleri geri getirebilir (Pixabay)
Bu yöntem özellikle bazı akıl hastalıklarının beyinde zarar verdiği işlevleri geri getirebilir (Pixabay)
TT

Beynin yapay zeka ve implantlar aracılığıyla iyileştirilebildiği keşfedildi

Bu yöntem özellikle bazı akıl hastalıklarının beyinde zarar verdiği işlevleri geri getirebilir (Pixabay)
Bu yöntem özellikle bazı akıl hastalıklarının beyinde zarar verdiği işlevleri geri getirebilir (Pixabay)

ABD'li bilim insanları elektriksel uyarım ve yapay zeka aracılığıyla insan beyninin belirli işlevlerinin geliştirilebileceğini ortaya koydu.
Minnesota Üniversitesi Tıp Fakültesi ve Massachusetts Genel Hastanesi'ndeki araştırmacıların işbirliğiyle gerçekleştirilen yeni bir çalışmaya ameliyat olması gereken 12 epilepsi hastası dahil edildi.
Bu ameliyatlarda hastaların sinirsel aktivitelerini kaydetmek için beynin birkaç farklı bölgesine yüzlerce küçük elektrot yerleştirildi. Daha sonra yapay zeka tabanlı algoritmalar aracılığıyla katılımcıların bilişsel kontrol yetenekleri izlendi ve kaydedildi.
Hakemli bilimsel dergi Nature'da yayımlanan makalenin yazarlarından Alik Widge, "Bu sistem beyin aktivitesini okuyabilir, bir hasta zorluk yaşadığında 'kodunu çözebilir' ve beyne küçük bir elektrik uyarısı göndererek zorluğun aşılmasını sağlayabilir" dedi:
"Sık kullandığım benzetme elektrikli bisiklet. Biri pedal çevirirken zorlandığında bisiklet bunu algılar ve güç verir. Bunun eşdeğerini insanın zihinsel işlevi için yaptık."
Deneylerin sonunda beynin "iç kapsül" adı verilen, bilişsel kontrolden sorumlu bölgesinin küçük miktarlarda elektrik enerjisiyle uyarılmasıyla hastaların zihinsel işlevlerinin iyileştirilebildiği görüldü.
Uzmanlara göre bu bölge akıl hastalıklarıyla mücadele eden bireylerin kullanmakta en çok zorlandığı işlevlerden birinden sorumlu: Dikkatin bir düşünce kalıbından veya davranıştan diğerine kaydırılması.
Araştırma, belirli bir akıl hastalığıyla ilişkilendirilen zihinsel işlevin, ilgili beyin bölgesinin elektrikle uyarılmasıyla güvenilir bir şekilde iyileştirilebildiğini gösteren ilk çalışma oldu.
Sistemin örneğin olumsuz bir düşünceye saplanan depresyon hastalarında kullanılabileceğini aktaran Widge, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Bu, akıl hastalıklarının tedavisinde tamamen yeni bir yaklaşım olabilir. Semptomları bastırmaya çalışmak yerine, hastalara kendi zihinlerini kontrol etmelerini sağlayan bir araç verebiliriz."

Independent Türkçe, Futurism, News Medical



Bilim insanlarından küresel ısınma uyarısı: Uyku apnesi vakaları iki katına çıkacak

 (Pexels)
(Pexels)
TT

Bilim insanlarından küresel ısınma uyarısı: Uyku apnesi vakaları iki katına çıkacak

 (Pexels)
(Pexels)

Stuti Mishra Asya İklim Muhabiri 

Yeni bir araştırmaya göre, iklim krizinin yol açtığı daha sıcak geceler, yüzyılın sonuna gelindiğinde uyku apnesini çok daha yaygın ve tehlikeli hale getirebilir.

Araştırmacılar artan sıcaklıkların, dünya çapında yaklaşık 1 milyar kişiyi etkileyen ve kalp hastalığı, demans ve erken ölümle bağlantılı bir uyku bozukluğu olan obstrüktif uyku apnesini (OUA) kötüleştirebileceğini söylüyor.

Flinders Üniversitesi araştırmacılarının yürüttüğü ve hakemli dergi Nature Communications'ta yayımlanan çalışma, iklim değişikliğinin OUA'nın şiddetini ve sağlık üzerindeki etkisini nasıl artırabileceğini modelleyen ilk araştırma.

Flinders Üniversitesi FHMRI Uyku Sağlığı'ndan çalışmanın başyazarı Dr. Bastien Lechat, "Bu çalışma, ortam sıcaklıklarının OUA'nın şiddetini etkileyip etkilemediğini araştırarak iklim gibi çevresel faktörlerin sağlığı nasıl etkileyebileceğini anlamamıza katkı sağlıyor" diyor.

Araştırmacılar uyku sırasında solunum düzensizliklerini izleyen bir yatak altı sensörü aracılığıyla, 29 ülkeden en az 116 bin kişiden elde edilen 58 milyondan fazla gece uykusu verisini kaydetti.

Birkaç yılda toplanan veriler, küresel iklim modellerinden elde edilen saatlik iklim verileriyle eşleştirilerek farklı ısınma senaryoları altında OUA şiddetindeki değişikliklerinin simülasyonu oluşturuldu.

Dr. Lechat, "Genel olarak ortam sıcaklığıyla OUA şiddeti arasındaki ilişkinin büyüklüğü bizi şaşırttı" diyor.

Yüksek sıcaklıklar, kişinin belirli bir gece OUA yaşama olasılığının yüzde 45 artmasıyla ilişkiliydi.

Görsel kaldırıldı.Grafik, çeşitli uluslararası kuruluşlar tarafından ölçülen, endüstri çağından itibaren küresel ortalama sıcaklık artışını gösteriyor (WMO)


Çalışma, OUA şiddetindeki sıcaklıkla ilişkili artışın, Avustralya veya ABD'ye kıyasla Avrupa ülkelerinde bilhassa belirgin olduğunu ortaya koydu. Araştırmacılar bunun, klimaya erişimdeki farklılıklardan kaynaklanabileceğini öne sürüyor.

Araştırmacılar engelliliğe ayarlanmış yaşam yılı (disability-adjusted life years / DALY) kullanarak iklimin şiddetlendirdiği uyku apnesinin sağlık ve ekonomi üzerindeki yükünü tahmin etti. Sadece 2023'te, sıcaklık artışının araştırmadaki 29 ülkede yaklaşık 800 bin sağlıklı yaşam yılının kaybıyla bağlantılı olduğunu saptadılar.

Dr. Lechat, "Bu rakam, bipolar bozukluk, Parkinson hastalığı veya kronik böbrek hastalıkları gibi diğer tıbbi durumlardakine yakın" ifadelerini kullanıyor.

Toplam ekonomik kayıp yaklaşık 98 milyar dolar olarak tahmin edilirken bunun 68 milyar doları sağlığın bozulmasından, 30 milyar dolarıysa işyerindeki verimlilik düşüşünden kaynaklanıyor.

Kıdemli araştırmacı Profesör Danny Eckert, veriler çoğunlukla soğutma ve sağlık hizmetlerine erişimi daha iyi olan yüksek gelirli bölgelerdeki bireylerden elde edildiğinden, örneklemin düşük gelirli ülkelerde OUA'nın gerçek dünyadaki yükünü yeterince yansıtmayabileceğini söylüyor.

Profesör Eckert "Bu, tahminlerimizi yanıltarak sağlık ve ekonomi üzerindeki gerçek maliyetin düşük tahmin edilmesine yol açmış olabilir" diyor.

Sadece Avustralya'da, OUA dahil uykuyla ilgili sağlık sorunlarının maliyeti daha önce yılda 66 milyar Avustralya doları (yaklaşık 1 trilyon 700 milyar TL) olarak tahmin edilmişti.

Ekip halihazırda soğutmaya erişimin veya davranışsal değişikliklerin, ısınan hava koşullarında uyku apnesinin şiddetini nasıl azaltabileceği gibi olası müdahaleleri araştırmayı planlıyor.

Profesör Eckert, "İleride, ortam sıcaklığının uyku apnesinin şiddetine etkisini azaltacak stratejiler araştıran ve altta yatan fizyolojik mekanizmaları inceleyen müdahale çalışmaları tasarlamak istiyoruz" diye belirtiyor.

Çalışma, daha güçlü küresel iklim eylemleri olmadan uyku apnesinin yükünün muhtemelen keskin bir şekilde artacağı ve bunun da halk sağlığı sorunlarını şiddetlendirerek ekonomileri zorlayacağı uyarısında bulunuyor.


Independent Türkçe, independent.co.uk/climate-change