İsfahan’da binlerce kişi su kıtlığını protesto etti

İran’ın en büyük şehirlerinden olan İsfahan'da binlerce kişi, dün tarihi kentte yaşanan su kıtlığı ve Zayende Irmağı’nın su seviyesinin düşmesini protesto etmek için toplandı. Bölgedeki çiftçiler, geçtiğimiz haftadan bu yana Zayende Irmağı’nın su yönünün değiştirilmesi nedeniyle kuruduğunu öne sürerek protestolara katıldı.
Dün gerçekleşen gösteri İran devlet televizyonu tarafından canlı verildi. Gösterinin yapıldığı yerden konuşan İranlı bir muhabir, “İsfahan’ın doğu ve batısından gelen çiftçiler ve binlerce insan Zayende Irmağı’nın akışı için toplanarak su akışının yeniden sağlanmasını talep ediyor” dedi. İran medyasına göre göstericiler, “Irmağın suyu 20 yıldır yağmalanıyor”, “ Zayende yeniden ihya edilmeli”, “İsfahan’ın doğusu terk edildi”, “Suyumuz rehin” gibi sloganlar attı.
Nekou Abad Barajı kapılarının açıldığı çeşitli aşamalardaki kısa dönemler dışında, Zayende Irmağı’nın suyu yaklaşık 20 yıl önce kesildi. Bölge sakinleri nehrin, Yezd eyaletine yönlendirilmesi nedeniyle kuruduğunu öne sürerek rejimi suçladı. Fars haber ajansı, 23 Ekim’de göstericilerin Yezd vilayetine içme suyu taşımaya yönelik alt yapıyı imha ettiğini bildirdi. Yetkililer, İran'ın en büyük üçüncü kenti olan ve UNESCO Dünya Mirası listesinde yer alan yaklaşık iki milyon nüfuslu İsfahan'da halkın protestolarını kışkırtan sorunların çözümü için çalışma sözü verdi.
Analistler, İsfahan çelik fabrikasının çiftçilerin ihtiyaç duyduğundan beş kat daha fazla su tükettiğini söyledi. İran Cumhurbaşkanı Yardımcısı Muhammed Muhbir dün devlet televizyonuna, tarım ve enerji bakanlarına sorunu çözmeleri talimatını verdiğini söyleyerek, hükümetin konuyu ciddi bir şekilde takip ettiğine vurgu yaptı. Enerji Bakanı Ali Ekber ise, ekinlere su sağlayamadıkları için çiftçilerden özür dileyerek, önümüzdeki aylarda bu sorunu giderebileceklerini umduklarını kaydetti. Bakan, sanayi ve tarım bakanlıklarının, bazı çiftçilerin uğradığı zararın boyutlarını azaltmak için Enerji Bakanlığı ile birlikte çalışmak üzere görevlendirildiğine dikkati çekti.
Geçtiğimiz Ağustos ayında göreve başlayan Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, bu ayın 11'inde İran'ın orta illerindeki (İsfahan, Yezd, Semman) su sorunlarının çözülmesi için çalışma sözü verdi. Reisi, bu konuyu incelemek, Zayende Irmağı’na yeniden hayat vermek ve ülkenin orta bölgelerinde toprak sorunlarını çözmek için bir komite ve bir çalışma grubu oluşturulacağına atıfta bulundu. Dün gösteri alanından yayın yapan muhabir ise, yıllardır bu önemli nehrin sorunlarının çözülemediğini vurguladı.
İranlı yetkililer daha önce yaz aylarında ülkenin, özellikle yağış eksikliğinden dolayı şiddetli bir kuraklıktan mustarip olduğundan şikayet etti. İran Dini Lideri Ali Hamaney geçtiğimiz Çarşamba günü, su sorunun ulusal bir sorun olduğuna dikkati çekerek, bu sorunun yakın bir gelecekte dünyanın en önemli sorunu haline geleceğini söyledi.
Öte yandan, ülkenin güneybatısında yer alan petrol zengini ve Irak sınırındaki Ahvaz valiliği, geçtiğimiz Temmuz ayında su krizi sebebiyle protestolara tanık oldu. Resmi basında yer alan haberlere göre, gösteriler sırasında 4 kişi hayatını kaybetti. Hamaney o dönem, insanların endişelerini dile getirdikleri için suçlanamayacaklarını ifade ederek, su krizinin küçük bir sorun olmadığını vurguladı.

İran anayasası, İran cumhurbaşkanının herhangi bir nedenle iki ay süreyle yetkilerini kullanamaması durumunda, İran cumhurbaşkanlığının görevlerini geçici bir komitenin üstlenmesini öngörüyor.

131. maddeye göre başkanın ölümü, yokluğu, iki ayı aşan hastalık veya görev süresinin dolması ve yeni cumhurbaşkanının seçilmemesi halinde, cumhurbaşkanının görevlerini bir komisyon üstlenecek.

İran Cumhurbaşkanı Yardımcısı, Rehber'in onayıyla, Meclis Başkanı ve Yargı Başkanının da yer aldığı bir komiteye başkanlık ediyor. Cumhurbaşkanı Yardımcısı, 50 gün içinde başkanlık seçimlerini düzenlemekle yükümlü olacak.

131. maddeye göre Rehber, cumhurbaşkanı yardımcısının yetkilerini gerektiği gibi kullanamaması halinde cumhurbaşkanının tüm yetkilerini doğrudan şahsen üstlenebilir veya yeni bir yetkili atayabilir.

İran Anayasası'nın 113. Maddesine göre İran Cumhurbaşkanı'nın, Rehber'den sonra ülkede en yüksek yetkili olduğunu ve Rehber ile ilgili konular hariç, Anayasa'nın uygulanmasından ve yürütme organını (hükümeti) yönetmekten sorumludur.

Bu, İran'ın başbakanlık görevini devralmak üzere geçici bir komite kurma durumu ile üçüncü kez karşı karşıya kalmasıdır.

İlki, İran devriminin ilkelerine ihanet ettiği gerekçesiyle Rehber Humeyni tarafından görevden alınan eski Cumhurbaşkanı Ebu'l Hasan Beni Sadr’ın görevden alınmasının ardından gerçekleşti. Beni Sadr 1979 devriminden sonra İran'ın ilk seçilmiş cumhurbaşkanıydı. Paris'te sürgünde iken Ekim 2021'de öldüğünde 88 yaşındaydı. Komitenin çalışmaları 22 Haziran 1980'den aynı yılın 2 Ağustos'una kadar yaklaşık iki ay sürdü.

İkincisi, 30 Ağustos 1981 tarihinde İran Başbakanı Muhammed Ali Recai'nin suikasta uğramasının ardından kurulmuştur. Komisyon, Başbakanlık binasının bombalanmasından birkaç saat sonra çalışmalarına başladı ve 9 Ekim 1981 tarihine kadar devam etmiştir.

İsfahan’da binlerce kişi su kıtlığını protesto etti