Tunus Cumhurbaşkanı Said’in Devrim Günü’nü sorgulaması tartışmaya neden oldu

Tunus Cumhurbaşkanı Kays Said, Devrim Günü’nün 14 Ocak değil 17 Aralık olması gerektiğini savundu.

Tunuslu vatandaşlar geçen pazar günü başkent Tunus’ta Cumhurbaşkanı Said’e karşı protesto gösterisi düzenledi. (EPA)
Tunuslu vatandaşlar geçen pazar günü başkent Tunus’ta Cumhurbaşkanı Said’e karşı protesto gösterisi düzenledi. (EPA)
TT

Tunus Cumhurbaşkanı Said’in Devrim Günü’nü sorgulaması tartışmaya neden oldu

Tunuslu vatandaşlar geçen pazar günü başkent Tunus’ta Cumhurbaşkanı Said’e karşı protesto gösterisi düzenledi. (EPA)
Tunuslu vatandaşlar geçen pazar günü başkent Tunus’ta Cumhurbaşkanı Said’e karşı protesto gösterisi düzenledi. (EPA)

Tunus’ta Cumhurbaşkanlığı’nın kartları karıştırmaya ve ‘devrimci’ olarak nitelenen partiler ve insan hakları örgütlerinin yolunu kesmeye yönelik girişimlerine ilişkin tartışma ürüyor. Tunus Cumhurbaşkanı Kays Said’in eski Cumhurbaşkanı Zeynel Abidin bin Ali’nin yönetimini deviren 14 Ocak 2011 devrimini sorgulaması, ülkede tepkilere neden oldu.
Tartışma, Kays Said’in Tunus’taki Devrim Günü’nün 14 Ocak 2011 değil, 17 Aralık 2010 olduğunu ifade etmesi sonrasında yaşandı. 14 Ocak 2011 tarihinin devrimin zaferi değil, ‘ölüm’ tarihi olduğunu vurgulayan Cumhurbaşkanı Said geçen perşembe günü Bakanlar Kurulu başkanlığı sırasında yaptığı açıklamada, 14 Ocak tarihinin eski hükümet sisteminin devam etmesi, yağmalamanın sürmesi ve Tunus’un ‘iki rejime’ sahip olması için gerçekleştiğini söyledi.
Said, her yıl 14 Ocak’ta kutlanan Devrim Günü’nü sorgulayarak gerçek Devrim Günü’nün 17 Aralık 2010 olduğunu vurguladı. Kays Said, Eski Cumhurbaşkanı Bin Ali rejimine karşı devrimin başladığı tarihe ve belki de Tunusluların ‘Halk, rejimin düşmesini istiyor’ sloganı attığı aynı ayın 24’üne atıfta bulundu.
Gözlemciler, Kays Said’in daha önce de devrimin yıl dönümünü Sidi Bu Zeyd kenti sakinleriyle kutlarken bu tarihi sorguladığına dikkat çektiler. Gözlemcilere göre Said, söz konusu dönemde devrimin 17 Aralık 2010’da Sidi Bu Zeyd’de başladığına ve 14 Ocak 2011’in ise devrimin ‘ölüm tarihi’ olduğunu söylemişti. Bu ifadenin birçok siyasi eleştirinin konusu olduğunu vurguladı. Cumhurbaşkanı perşembe günü Bakanlar Kurulu başkanlığı sırasında, Tunusluların taleplerine cevap verebilmek amacıyla söz konusu reformlar için bir zaman çizelgesi oluşturmaya çalışarak siyasi sistemde reformlar yapma yönelimini ortaya koymuştu. Kays Said ayrıca anayasa değişikliğine ilişkin referandum düzenleme planının geliştirildiğini de bildirdi.
Said seçim kampanyası sırasında açıkladığı siyasi program çerçevesinde her bölgede özel şirketler kurarak yağmalanan fonları geri almak amacıyla cezai bir uzlaşma yasası çıkarmanın gerekli olduğunu vurguladı.
Tunus Cumhurbaşkanı, söz konusu programı uygularken bir yandan Tunusluların zihniyetini değiştirmeye, diğer yandan da suçları ve seçim suiistimallerini inceleme sürelerini kısaltmaya güveniyor. Ayrıca Cumhurbaşkanı Said, yargının bağımsız olduğunu, üzerinde hiçbir yetkisinin bulunmadığını ve bu ihlaller hakkında karar vermenin yargının görevi olduğunu ifade etti.
Diğer yandan Terörle Mücadele Adliye Kutbu Cumhuriyet Savcılığı, 17 Aralık’ta Tunus mahkemelerine saldırı düzenleme çağrılarının ardından güvenlik ve adli soruşturma başlatıldığını duyurdu.



Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
TT

Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)

Eski Başbakan Haydar el-İbadi Irak'ta ‘seçim sisteminin reforme edilmesi’ çağrısında bulunurken, Koordinasyon Çerçevesi’nin Mukteda es-Sadr'ın Kasım 2025'te yapılması planlanan seçimleri boykot etme kararına karşı tavır alması bekleniyor.

El-İbadi liderliğindeki Zafer Koalisyonu, seçim sisteminin ‘yolsuzluk’ suçu işleyen kişilerin seçime katılmasını engellemesi gerektiğini bildirdi. Koalisyon tarafından bugün yapılan basın açıklamasında, “Ülkenin karşı karşıya olduğu zorluklar, özellikle de bu tarihi anda, sistemin siyasi tabanını genişletmeyi, herkesi dahil etmeyi ve seçim sürecini yolsuzluğa bulaşmış kişilerden ve manipülatörlerden korumayı gerektiriyor” denildi.

Koalisyon, ‘herhangi bir devletin çöküşünün üstesinden gelmenin, halkın çıkarlarını ve devletin varlığını koruyarak iç siyasi ve sosyal birlikle başarılabileceğini’ vurguladı. Açıklamada, “Ulusal bir reform vizyonu temelinde aday olmamak, çıkarlar nedeniyle başkalarının seçimlere katılmasına izin vermemekten temelde farklıdır” ifadesi yer aldı.

Koordinasyon Çerçevesi’nin ana bileşenlerinden biri olan el-İbadi'nin koalisyonu, Sadr'ın benzer bir açıklama yapmasından bir gün sonra seçimleri boykot ettiğini duyurdu.

 Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)

Koordinasyon Çerçevesi'nin pozisyonu

Koordinasyon Çerçevesi, Sadr ve el-İbadi'nin kararları ve bunların bir sonraki parlamentoda Şii temsiliyeti üzerindeki etkileri konusunda hemen bir görüş bildirmedi. Bilgi sahibi kaynaklar, “Sadr ve el-İbadi'nin kararlarını ele alma konusunda Şii meclisi içinde anlaşmazlıklar var” dedi.

Şarku’l Avsat'a konuşan kaynaklar şu ifadeleri kullandı: “Bedir Örgütü lideri Hadi el-Amiri ve Hikmet Hareketi lideri Ammar el-Hekim'in başını çektiği bazı Şii liderlerin durumu kontrol altına alma çabaları var. Yaşananlara uyum sağlamak için uzlaşmacı bir çözüm arayışının yanı sıra Sadr'a seçimlere katılması ve boykotu tersine çevirmesi için davette bulunma ve Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu'nu birkaç günlüğüne adaylık kapısını yeniden açmaya davet etme olasılığı da var… Koordinasyon Çerçevesi içinde farklı görüşler var, ancak Kanun Devleti Koalisyonu lideri Nuri el-Maliki'nin tutumunun Sadr'ı boykotu kırmaya ve seçimlere katılacağını açıklamaya davet etme eğiliminde olduğu dikkat çekiyor.”

Sadr, Kasım ayında yapılması planlanan parlamento seçimlerini boykot etme kararından dönmek için zorlu koşullar öne sürdü.

Sadr X platformundaki hesabı üzerinden yaptığı paylaşımda, “Yolsuzluk var olduğu sürece hiçbir seçime katılmayacağım. Doğruluk ancak kontrolsüz silahların teslim edilmesi, milislerin dağıtılması ve ordunun güçlendirilmesiyle tesis edilecektir” ifadelerini kullandı.

Yerel platformlarda, Sadr Hareketi liderleri ile aralarında Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin de bulunduğu Şii liderler arasında seçimlere katılma amacıyla temaslar kurulduğuna dair sızıntılar dolaşıyor.

Şarku’l Avsat'a konuşan siyasi bir kaynak, ‘Sadr Hareketi ile geri dönme olasılıkları konusunda şu ana kadar görüşmelerin durmadığını’ söyledi.

Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)

Seçimlerin meşruiyeti

Son dönemde izlenen çeşitli göstergelere göre seçimlerin meşruiyetine ilişkin endişeler bulunuyor. Boykotun kırılgan bir bölgesel ve uluslararası ortamda diğer kesimler tarafından da tekrarlanması, özellikle silah taşıyan ya da geçmişte silah taşımış olanlar başta olmak üzere pek çok Şii gücün, İran'ın hedef alınmasının ardından ABD ve İsrail tarafından hedef alınabilecekleri korkusunu taşımaya devam ettikleri bir dönemde, siyasi sistemin meşruiyetini etkileyebilir.

Aynı bağlamda araştırmacı Seyf es-Saadi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte şu ifadeleri kullandı: “Irak'taki siyasi sınıf, boykot eden çoğunluğun seçimlere katılma güvenini yeniden tesis edecek olgun bir seçim sistemi sunamadı. Bunun nedeni, seçim yasasının her seçim döneminde, oy veren halkın gerekçeleri dikkate alınmaksızın, büyük geleneksel partilerin ölçülerine uyacak şekilde değiştirilmesidir… Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr ve iki eski başbakan Haydar el-İbadi ve Mustafa el-Kazımi'nin boykotu, seçimlere giden sürecin ciddiyetinin bir göstergesidir.”

Ancak es-Saadi, ‘seçim bölgesi sistemi, Sainte Lague sistemi ve benimsenen yüzde ile her seçimde sorunlara neden olan sonuç hızlandırma cihazlarına ilişkin doğru istatistiklere dayanan olgun bir yasanın çıkarılması yoluyla Irak'taki seçim sisteminde reform yapılabileceğini’ düşünüyor.