Dolar, euro, won, rupi, leva... Türk Lirası hangi para birimi karşısında ne kadar kaybetti?

Fotoğraf: AFP
Fotoğraf: AFP
TT

Dolar, euro, won, rupi, leva... Türk Lirası hangi para birimi karşısında ne kadar kaybetti?

Fotoğraf: AFP
Fotoğraf: AFP

25 Kasım'da OSTİM'de sanayicilerle bir araya gelen Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Ekonomi Politikalarından Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Faik Öztrak, yaklaşık 45 dakika süren konuşmasında şöyle bir cümle de kullandı:
"Türk Lirası, adını bilmediğimiz bir sürü paraya karşı değer kaybetti. Problem bizde, dışarıda değil. Dışarıda da var ama ağırı bizde."
2020'nin nasıl geçtiğini anlamadan 2021'in sonuna geldik ve pandemi, gerçekten de ardında ağır faturalar bırakarak yoluna devam ediyor. 
Bunlardan biri, tüm dünyada hemen her ürünün fiyatının yükselmesi. Fiyatların yükselmesinin en önemli nedeni ise tüketimi, üretimi ve taşımacılığı durduran pandeminin zayıflamasıyla talebin bir anda patlaması. 
İnsanlar, emlaktan hammaddeye kadar her şeyi talep ettikçe, üreticiler bu talebe yetişemez duruma geldi. 
Dünya Gıda Örgütü'nün verilerine göre sadece küresel gıda fiyatları bile son 10 yılın en yüksek seviyesinde. 
Haliyle bu durumdan Türkiye de etkileniyor. Ancak Türkiye'nin enflasyonunun yüzde 20'ye dayanması yalnızca dışsal faktörlerle bağlantılı değil. 
Her şeyden önce Türkiye'nin ithalatının yüzde 85'ini ara mal ve hammaddeler oluşturuyor. Döviz krizi büyüdükçe ithalata giden para da aynı şiddette büyüyor. 
Bunun yanı sıra yüzde 6,2 ile enflasyonun son 31 yılın en yüksek seviyesine çıktığı ABD bile faiz artırımına hazırlanıyor.
Güney Afrika, Kolombiya, Brezilya, Güney Kore gibi Türkiye ile "benzer sınıftan" sayılan ülkeler de son bir ayda faiz artıran ülkeler arasında. 
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın eylülden bu yana gerçekleşen üç toplantıda 300 baz puan faiz indirmesiyle Dolar/TL de son üç ayda 8 lira 76 kuruştan 12 lira seviyelerine çıktı. 
Türk Lirası'nın değer kaybı, dolar, euro ya da sterlinle sınırlı kalmadı. Hem OECD ülkelerinin hem komşu ülkelerin hem de diğer tüm gelişmekte olan ülkelerin para birimleri karşısında gücü zayıfladı. 

Bulgar levası 4 lira seviyesinde 6 liraya çıktı 
Dövizdeki yükselişin ardından Bulgaristan ve Yunanistan'dan Edirne'ye giriş yapanların sayısı da arttı. 
Edirne Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Recep Zıpkınkurt, geçen hafta yaptığı açıklamada döviz kuru farkı nedeniyle hafta sonu Edirne'ye alışveriş için 12 bin civarında turist geldiğini söyledi.

Üstelik gelenlerin tek alışverişi gıda ve kıyafet de değil. Zıpkınkurt'un açıklamasına göre inşaat malzemesi dahil Edirne'den alıyorlar. 
Gelen turistlerin, "2000 leva bozdurdum, hepsini Türkiye'de harcayacağım", "Türkiye'den alıp Bulgaristan'da satıyorum", "Vaktim olsa her hafta geleceğim alışveriş yapmaya" şeklindeki açıklamaları Türkiye medyasında da hafta boyunca yer etti. 
Yukarıda komşu ülkelerin para birimlerinin yer aldığı tabloda Türk Lirası'nın yalnızca Suriye lirası karşısında değer kazandığı görülüyor. 

Gelişmekte olan ülke para birimlerinin tamamı karşısında değer kaybetti
Gelişmişlik kriterlerine uyma süreci devam eden ülkelerin hisse senedi piyasasını takip eden MSCI Gelişmekte Olan Piyasalar Endeksi, 27 ülkeyi kapsıyor. 
Dünya piyasalarının yüzde 10'unu temsil eden bu endeksin "gelişmekte olan" kabul ettiği ülkeler arasında Türkiye, Brezilya, Rusya, Güney Kora, Hindistan da bulunuyor. 
Türk Lirası'nın bu ülkelerin para birimleri karşısındaki performanslarına bakmak istersek: 



OECD ülkelerinin para birimleri arasında en çok Kanada Doları'na karşı kaybedildi
Türkiye'nin kurucu üyeleri arasında olduğu Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD), 1962'de 20 ülke ile başladığı yola, bugün 38 ülke ile devam ediyor. 
Küresel gayrisafi hasılanın yüzde 60'ından fazlasını oluşturan bu ülkelerin oluşturduğu bu örgütün birinci amacı ise "Ekonomik büyüme, mali istikrar, ticaret ve yatırım, teknoloji, yenilik, girişimcilik ve kalkınma alanlarında işbirliği yoluyla refahın sağlanması ve yoksullukla mücadele konularında hükümetlere yardımcı olmak". 
Euro Bölgesine ait ülkelerin de ağırlıkta olduğu OECD ülkeleri para birimleri ve Türk Lirası ilişkisi ise şöyle: 



Independent Türkçe



Ukrayna, parasını euroya endekslemeye hazırlanıyor

AB üyelik müzakereleri, Ukrayna'nın para birimi hamlesinde önemli rol oynuyor (Reuters)
AB üyelik müzakereleri, Ukrayna'nın para birimi hamlesinde önemli rol oynuyor (Reuters)
TT

Ukrayna, parasını euroya endekslemeye hazırlanıyor

AB üyelik müzakereleri, Ukrayna'nın para birimi hamlesinde önemli rol oynuyor (Reuters)
AB üyelik müzakereleri, Ukrayna'nın para birimi hamlesinde önemli rol oynuyor (Reuters)

Ukrayna, para birimi grivnayı ABD doları yerine euroya endekslemeyi planlıyor.

Ukrayna Merkez Bankası Başkanı Andriy Pışnıy, Reuters’a yaptığı açıklamada, Ukrayna Grivnası için Amerikan doları yerine euronun referans alınmasına yönelik çalışma başlattıklarını belirtti.

Pışnıy, bu adımın potansiyel Avrupa Birliği (AB) üyeliği, küresel ticarette yaşanan sorunlar ve piyasalardaki dalgalanmalarla ilişkili olduğunu belirtti.

Geçişin “karmaşık ve kapsamlı bir hazırlık gerektirdiğini” söyleyen Merkez Bankası başkanı, AB’nin Ukrayna’nın savunma kapasitesine desteğinin de değerlendirme sürecinde önemli rol oynadığını ifade etti.

ABD Başkanı Donald Trump, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir’le maden anlaşmasıyla ilgili sorun yaşadıktan sonra Kiev’e askeri desteği bir süreliğine askıya almıştı. Daha sonra uzun müzakerelerin ardından 1 Mayıs’ta taraflar arasında nadir toprak elementlerinin kullanımını da kapsayan "ekonomik ortaklık" anlaşmasının imzalandığı duyurulmuştu.

Anlaşma uyarınca ABD, bugüne kadarki askeri ve finansal desteği karşılığında Ukrayna'nın doğal kaynaklarına erişebilecek.

AB de Rusya işgaline karşı Ukrayna’nın güvenliğine desteği artırma taahhüdü vermişti.

Avrupa finans devi Societe Generale'den Phoenix Kalen, Ukrayna'nın değişen dünya düzeninde jeopolitik, güvenlik ve ticaret bağlarını yeniden oluşturmaya çalıştığı yorumunu yapıyor:

Ukrayna'nın kaderi kesinlikle Avrupa'ya ve Avrupa savunmasına bağlı. Bu açıdan bakıldığında, tüm ekonomik ve siyasi hedefler halen büyük ölçüde euroya bağlı olacak. Böyle bir değişimi düşünmeleri birçok açıdan mantıklı.

Avrupa Birliği (AB), Ukrayna ve Moldova’yla tam üyelik müzakerelerine Haziran 2024’te başlamıştı. Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, bu yıl şubatta yaptığı açıklamada, Ukrayna'nın siyasi ve yargı sistemindeki reformları mevcut hızda sürdürmesi halinde 2030’a kadar AB'ye katılabileceğini söylemişti.

Moldova da AB’ye katılım müzakerelerinin parçası olarak, 2 Ocak'ta Moldova Leyi için referans para birimini dolardan euroya çevirmişti.

Independent Türkçe, Reuters, Politico