Filistin lideri Abbas: İsrail iki devletli çözümü baltalamaya devam ederse önemli kararlar almak zorunda kalırız

Abbas, barış için elini uzatmaya devam edeceğini ancak mevcut durumun sürmesini kabul etmeyeceğini söyledi.

Abbas Filistinlilerin ‘Öz Kurtuluşu … Direniş Bilinci Oluşturmak’ isimli konferansta konuşurken (WAFA)
Abbas Filistinlilerin ‘Öz Kurtuluşu … Direniş Bilinci Oluşturmak’ isimli konferansta konuşurken (WAFA)
TT

Filistin lideri Abbas: İsrail iki devletli çözümü baltalamaya devam ederse önemli kararlar almak zorunda kalırız

Abbas Filistinlilerin ‘Öz Kurtuluşu … Direniş Bilinci Oluşturmak’ isimli konferansta konuşurken (WAFA)
Abbas Filistinlilerin ‘Öz Kurtuluşu … Direniş Bilinci Oluşturmak’ isimli konferansta konuşurken (WAFA)

Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas, İsrail’in iki devletli çözümü baltalamaya devam etmesi halinde önümüzdeki yıl başından itibaren önemli kararlar almaya ve farklı seçenekleri hayata geçirmeye hazırlandıklarını söyledi.
Abbas, Filistin devlet televizyonunda yayınlanan ‘Filistinlilerin Öz Kurtuluşu … Direniş Bilinci Oluşturmak’ adlı konferansta yaptığı konuşmada, “Toprağımızın ve halkımızın işgalinin sonsuza kadar sürmesini, işgal makamlarının uyguladığı apartheid gerçeğini, halkımıza uyguladığı baskıyı ve Filistin topraklarına ve doğal kaynaklarına el koyması, ekonomisini daraltmasını, kimliğine ve Kudüs’ün doğasına ve orada bulunan İslam ile Hristiyanlığın kutsallarına saldırması gibi saldırgan uygulamalarını kabul etmeyeceğiz” ifadelerini kullandı.

Abbas, konuşmasının devamında şunları kaydetti:
“İsrail'in Filistin Devleti topraklarındaki işgalinin devamını, Filistin halkımıza karşı ırkçılığını ve etnik temizliğini kesinlikle reddettiğimizi yineliyoruz. Ayrıca Mescid-i Aksa'nın tarihi statüsünü değiştirilmesini, ibadet edenlerin El-Kıyame Kilisesi’ne gitmesine izin verilmemesini, Filistinlilerin Kudüs mahallelerinden kovulmasını ve Filistinli 6 sivil toplum kuruluşunun terör örgütü olarak sınıflandırılmasını reddettiğimizi vurguluyoruz. İki devletli çözüme ve uluslararası meşruiyet kararlarına uygun, Ortadoğu Dörtlüsü’nün (Rusya, ABD, Avrupa Birliği, BM) himayesinde adil ve kapsamlı barışı sağlamak için elimizi uzatmaya devam ediyoruz. İşgalci devlet (İsrail) iki devletli çözümü baltalamayı ve apartheid gerçeğini dayatmayı sürdürürse ve uygulamalarından geri adım atmazsa, bu durum bizi başka seçeneklere yönelmeye ve önümüzdeki yılbaşında düzenlenecek bir sonraki Merkez Konsey toplantısında ele alacağımız önemli kararlar almaya zorlayacaktır.”
Filistin Kurtuluş Örgütüne (FKÖ) bağlı Filistin Merkez Konseyi, Abbas’ın Eylül ayında Birleşmiş Milletlere (BM) hitaben yaptığı konuşmada dile getirdiği girişimin eylem planını oluşturmak amacıyla gelecek yıl ocak ayının ilk haftalarında toplantı yapacak. Abbas bu girişim kapsamında Filistin topraklarındaki işgaline son vermesi için İsrail’e bir yıl süre tanımıştı.
Filistin Merkez Konseyi hem FKÖ’nün hem Filistin yönetiminin otorite kaynağı olması dolayısıyla Filistin’in en yüksek yasama organı olarak kabul ediliyor.
Filistinli yetkililer, söz konusu toplantıda bir dizi seçeneğin masada olacağına işaret ediyor. Bu seçenekler arasında İsrail ile anlaşmaların durdurulması, İsrail’i tanıma kararının askıya alınması, devletin işgal altında olduğunu ve uluslararası meşru kararların çiğnendiğini ilan ederek geçiş sürecini sonlandırma bulunuyor. Merkez Konseyi’nin toplantısında tüm bu seçenekler üzerinde çalışılacak. Toplantının gündeminde ayrıca FKÖ içinde düzenlemelerin yapılması ve boşalan pozisyonların doldurulması meseleleri de konuşulacak.
Filistin yönetimi ilk kez İsrail’e karşı tek taraflı adımlar atma tehdidinde bulunmuyor. Nitekim Ulusal Konsey ve Merkez Konseyi daha önce de benzer tehditlerde bulunmuştu. Ancak bu tehditlerin uygulanması halinde sebep olacağı ağır bedeller nedeniyle şimdiye kadar hayata geçirilmedi. Filistin yönetiminin tek taraflı bir adım atması demek, sahada kontrolü elinde tutan, sınır kapılarını ve dolayısıyla da ihracat ve ithalat hareketini kontrol eden, Filistin yönetimine yakıt ve elektrik satan, yönetim için vergi parasını toplayan, yönetimin içerdeki ve yurt dışındaki üyelerinin hareketini izleyen İsrail ile karşı karşıya gelmesi anlamına gelir.
Filistin lideri Abbas söz konusu bedellere rağmen daha önce Fetih Hareketi Komite toplantıları ile FKÖ toplantılarında gerginliği tırmandırma sinyalleri vermişti.
Abbas, konferanstaki konuşmasını şu sözlerle sürdürdü:
“İki ay önce BM Genel Kurul önünde söylediğimizi yineliyoruz. Toprağımızın ve halkımızın işgalinin sonsuza kadar sürmesini, işgal makamlarının uyguladığı apartheid gerçeğini, halkımıza uyguladığı baskıyı ve Filistin topraklarına ve doğal kaynaklarına el koymasını, ekonomisini daraltmasını, kimliğine ve Kudüs’ün doğasına ve orada bulunan İslam ile Hristiyanlığın kutsallarına saldırması gibi saldırgan uygulamalarını kabul etmeyeceğiz. Aynı şekilde Filistin halkımızın evlatlarının evlerinin yıkılmasını, öldürülmelerini, ailelerine eziyet edilmesini, şehitlerinin cesetlerine el konulmasını ve Gazze Şeridi’ne yönelik haksız ablukayı kabul etmeyeceğiz. Bunlar, yüzleşeceğimiz suçlardır. Halkımızın kararlılığı ve topraklarına bağlılığı sayesinde zafer bizim olacak. Köylerde, şehirlerde ve Filistinlilerin kamplarında yerleşim ve tehcir projelerini engelleme yolunda aralıksız başarılar kaydeden barışçıl halk direniş girişimlerinin tamamını destekleyeceğiz. Tüm dünyaya şunu vurguluyoruz, bu sabırlı ve kararlı halk işgalden kurtulmayı ve başkenti Kudüs olan egemenlik sahibi bağımsız bir devletinin olmasını hak ediyor. Toprakların ve halkın birliğine bağlıyız.  ulusal birlik hükümetinin kurulmasına bağlıyız. Tüm paydaşları uluslararası meşruiyete bağlı kalacak ve Kudüs kenti de dahil olmak üzere tüm Filistin topraklarında genel seçimleri düzenlemek suretiyle demokrasi ilkelerini pekiştirmek için çalışacak bir ulusal birlik hükümetinin kurulmasına bağlıyız. Uluslararası toplumdan, imzalanan anlaşmalara bağlı kalması ve önceki seçimlerde olduğu gibi bu seçimlerin de Doğu Kudüs’te yapılmasına izin vermesi için işgalci hükümete baskı uygulamasını talep ediyoruz.”
BM Genel Sekreteri Antonio Guaterres, İsrail’e ve Filistin’e tek taraflı adımlardan kaçınma çağrısı yaptı. Guaterres Filistin Halkıyla Uluslararası Dayanışma Günü münasebetiyle paylaştığı mesajda, “Doğu Kudüs dahil işgal altındaki Filistin topraklarındaki durum uluslararası barış ve güvenliğe ciddi şekilde meydan okumaya devam ediyor” dedi.
Guaterres, mesajının devamında, “Yerleşim yerlerinin yayılmasının yanı sıra Filistinlilerin haklarının sürekli olarak ihlal edilmesi, iki devletli çözüm ihtimallerini erozyona uğratabilir. 1967 sınırları temelinde, Kudüs'ün her iki devletin başkenti olduğu, her iki halkın meşru ulusal isteklerinin karşılandığı, barış ve güvenlik içinde yan yana yaşayan iki devletli çözüm, asıl hedef olmaya devam ediyor” ifadesini kullandı.
İki tarafı, anlaşmazlığa uluslararası hukuk ve ilgili BM kararlarına dayalı barışçıl bir çözüm bulunma şansını baltalayacak tek taraflı adımlardan kaçınmaya çağıran Guterres, tarafları ayrıca “Gazze'nin kapatılmasına son verilmesi ve işgal altındaki tüm Filistinlilerin yaşam koşullarının iyileştirmesi için yapıcı bir şekilde çalışmaya” davet etti.



Sarı hat, Mısır ile İsrail arasında gerilim yaratıyor

Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki el-Bureyc'de İsrail ordusu tarafından çizilen sarı hat sınırı (Arşiv – AFP)
Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki el-Bureyc'de İsrail ordusu tarafından çizilen sarı hat sınırı (Arşiv – AFP)
TT

Sarı hat, Mısır ile İsrail arasında gerilim yaratıyor

Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki el-Bureyc'de İsrail ordusu tarafından çizilen sarı hat sınırı (Arşiv – AFP)
Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki el-Bureyc'de İsrail ordusu tarafından çizilen sarı hat sınırı (Arşiv – AFP)

İsrail medyasında, Binyamin Netanyahu hükümetinin Gazze Şeridi’ndeki uygulamaları nedeniyle Mısır ile İsrail arasındaki gerilimin son dönemde arttığına dair haberler yer alırken, Mısırlı üst düzey bir yetkili Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, “Mısır makamları İsrail’in Şarm eş-Şeyh Anlaşması’nı ihlal eden uygulamalarını tespit etti, bunlara ilişkin bir dosya hazırladı ve Washington’ı bilgilendirdi” dedi.

Mısır’da görev yapmış bazı eski askeri yetkililere göre ise Kahire, İsrail’in Gazze Şeridi’ndeki adımlarını, üzerinde uzlaşılan Trump planından kaçınma girişimi ve sarı hat olarak bilinen bölgede kalıcı bir İsrail askeri varlığı tesis etme çabası olarak değerlendiriyor. Bu durumun Mısır’ın ulusal güvenliğini tehdit ettiği ifade ediliyor.

Sarı hat, 10 Ekim’de Şarm eş-Şeyh’te ABD Başkanı Donald Trump’ın katılımıyla imzalanan ve Gazze savaşını sona erdirmeyi amaçlayan barış planı kapsamında, Gazze Şeridi’ni iki bölüme ayıran bir ayrım hattı olarak tanımlanıyor. Buna göre hat, Filistinlilerin kontrolündeki batı bölgesindeki toprakların yüzde 47’sini, İsrail’in kontrolü altındaki Gazze’nin yüzde 53’ünden ayırıyor. Gazze’deki Filistinlilerin neredeyse tamamının, bu hattın batısındaki bölgeye göç etmek zorunda kaldığı belirtiliyor.

xsdf
ABD Başkanı Donald Trump ve İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu arasında Gazze barış planını görüşmek üzere bu ayın sonlarında bir zirve yapılması bekleniyor. (AFP)

İsrail Kanal 14 televizyonunun yayımladığı bir raporda, İsrail ordusunun sarı hat olarak bilinen bölgede faaliyet yürüttüğü ve Gazze Şeridi’nin coğrafi yapısını değiştirdiği öne sürüldü. Kanalın aktardığına göre Kahire, bu durumu ‘bölgesel çıkarlarına yönelik doğrudan bir tehdit’ olarak değerlendiriyor. Raporda, söz konusu faaliyetlerin Mısır’ı öfkelendirdiği ve Kahire’nin, Gazze Şeridi’ni ikiye bölmeye, bölgenin demografik ve coğrafi yapısını değiştirmeye çalıştığı gerekçesiyle İsrail’i ABD’ye şikâyet ettiği belirtildi.

Rapora göre Kahire, özellikle İsrail Genelkurmay Başkanı Eyal Zamir’in sarı hata ilişkin açıklamalarının ardından Gazze’de yaşananları büyük bir endişeyle izliyor. Zamir’in bu hattı yeni bir savunma ve saldırı hattı olarak nitelemesine dikkat çekilirken, İsrail ordusunun kontrolü altında bulunan bölgede tünel altyapısını tahrip etme ve evleri yıkma gibi faaliyetlerinin, Kahire’de Gazze’de uzun vadeli bir askeri varlık tesis edilmesine yönelik hazırlık olarak yorumlandığı ifade edildi. Bu durumun, Mısır’ı Washington nezdinde acil diplomatik girişimlerde bulunmaya sevk ettiği kaydedildi.

Mısır Askerî İstihbaratı eski Başkan Yardımcısı ve İstihbarat Dairesi eski Başkanı Korgeneral Ahmed Kâmil ise Mısır’ın İsrail’in üzerinde uzlaşılan barış planından kaçınma girişimlerine karşı büyük bir öfke duyduğunu belirtti. Kâmil, İsrail’in sarı hattaki hamlelerinin Gazze’de ve Mısır sınırına yakın bölgelerde kalıcı bir askeri varlık oluşturma niyetine işaret ettiğini, bunun da Mısır’ın ulusal güvenliği açısından ciddi bir tehdit oluşturduğunu vurguladı.

uı
Kaynaklar, Mısır'ın Sisi ve Netanyahu arasında bir zirve düzenlenmesi için şartlar belirlediğini bildiriyor. (İsrail medyası)

Kâmil, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, Mısır’ın tutumunun ulusal güvenliği ilgilendiren bir dizi temel konuda açık, net ve değişmez olduğunu söyledi. Kâmil, bu tutumun, barışın Mısır dış politikasının temel ve stratejik hedefi olması, Kahire’nin İsrail tarafıyla imzalanan anlaşmalara bağlılığı ve İsrail’in iki taraf arasında imzalanan anlaşmalara saygı göstermesi gerekliliğine dayandığını ifade etti.

Kâmil, Mısır’ın İsrail ile gerilimin düşürülmesine yönelik şartlarının, Gazze anlaşmasının ABD Başkanı Donald Trump’ın girişimi doğrultusunda tüm aşamalarıyla uygulanmasını kapsadığını belirtti. Buna göre, herhangi bir engelleme ya da geçersiz gerekçeler olmaksızın ikinci aşamaya derhal geçilmesi, kalıcı ateşkesin tesis edilmesi ve barış sürecine geçilmesi gerektiğini vurguladı. Ayrıca İsrail’in anlaşmayı eksiksiz uygulaması, mutabık kalınan miktarlarda insani yardımların girişine izin vermesi ve Refah Sınır Kapısı’nın iki yönde açılması şartlarını sıraladı.

Kâmil’e göre diğer şartlar arasında, Mısır’ın Gazze Şeridi sakinlerinin zorla ya da gönüllü göçe zorlanmasını kesin olarak reddetmesi, İsrail’in Batı Şeria’da yerleşim kurulmasına ve bölgenin İsrail’e ilhakına yönelik adımlarına karşı çıkılması, İsrail ordusunun Philadelphia Koridoru da dahil olmak üzere Gazze Şeridi’nin tamamından çekilmesi ve 7 Ekim 2023 sınırlarına dönülmesi yer alıyor. Kâmil, mevcut İsrail varlığının, anlaşmanın aşamalarının uygulanmasına bağlı geçici bir durum olduğunu, sarı hat da dahil olmak üzere tüm hatların fiili ve hukuki geçerliliği olmayan, varsayımsal çizgiler olduğunu ifade etti.

Dördüncü şartın ise Netanyahu ve hükümetinin, Arap Barış Girişimi kapsamında yer alan açık Arap taleplerine ne ölçüde yanıt verdiğiyle ilgili olduğunu belirten Kâmil, bunun; işgal altındaki Arap topraklarından çekilme, iki devletli çözüme onay verilmesi ve Filistinlilerin Gazze ya da Batı Şeria’dan zorla yerinden edilmesinin reddedilmesi gibi başlıkları içerdiğini söyledi. Ayrıca İsrail’in iyi komşuluk ve saldırmazlık yönünde iyi niyet göstermesi, nükleer silah tehdidinden arındırılmış bir bölge oluşturulmasına ilişkin uluslararası taleplerle uyumlu adımlar atması ve bu alandaki uluslararası anlaşmalara katılması gerektiğini vurguladı.

d
Hamas mensupları, Uluslararası Kızılhaç Komitesi (ICRC) çalışanlarını, ateşkes anlaşması kapsamında İsrail güçlerinin geri çekildiği ‘sarı hat’ içindeki bir bölgeye götürüyor. (Arşiv – Reuters)

Mısır’ın, ABD ve İsrail’in Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi ile İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu arasında bir görüşme düzenleme girişimlerine, İsrail’in barış ve bölgesel istikrara dair açık ve uygulanabilir bir girişimde bulunmadan yanıt vermeyeceği değerlendiriliyor.

İsrail medyasının aktardığına göre ABD, Sisi, Netanyahu ve Trump’ın katılımıyla Washington’da üçlü bir zirve düzenlemeyi denedi. Ancak bu girişim, Mısır’ın şartları nedeniyle İsrail açısından ‘kabul edilemez’ bulundu. Aynı raporlarda, Kahire’nin, Trump’ın bu ay sonunda Florida’da Netanyahu ile yapacağı görüşmede İsrail’e yönelik baskı yaparak Gazze’deki adımlarını sınırlaması yönünde rol oynayacağını beklediği kaydedildi.

Mısırlı strateji uzmanı Tümgeneral Semir Ferec, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, Trump-Netanyahu zirvesinin sonuçlarına büyük önem atfedildiğini ve Trump’ın, adını taşıyan Gazze Barış Planı’nın uygulanması konusunda Netanyahu üzerinde kesinlikle baskı kuracağını söyledi.

Ferec, Mısır’ın pozisyonunun, Trump-Netanyahu zirvesinin sonuçlarına bağlı olarak değerlendirileceğini, ancak aynı zamanda İsrail’in sarı hat ya da Gazze’nin herhangi bir bölgesinde kalıcı askeri varlık tesis etmesini asla kabul etmeyeceğinin açık ve net olduğunu vurguladı. Ferec’e göre Mısır, Netanyahu hükümetinin tüm hareketlerinin, İsrail ordusunun Gazze’nin tamamından çekilmesini öngören barış planını engellemeye yönelik girişimler olduğunun farkında.

 


Irak hükümeti, Hizbullah ve Husileri terör örgütleri listesine dahil etmekten sorumlu yetkilileri görevden aldı

Irak Bakanlar Kurulu toplantısından (INA)
Irak Bakanlar Kurulu toplantısından (INA)
TT

Irak hükümeti, Hizbullah ve Husileri terör örgütleri listesine dahil etmekten sorumlu yetkilileri görevden aldı

Irak Bakanlar Kurulu toplantısından (INA)
Irak Bakanlar Kurulu toplantısından (INA)

Irak hükümeti dün yaptığı açıklamada, yaklaşık iki hafta önce Yemen’deki Husiler ile Lübnan’daki Hizbullah’ı ‘terör örgütü’ olarak sınıflandıran bir kararın yayımlanmasına ilişkin olarak bazı yetkililerin görevden alınmasını içeren yaptırımların onaylandığını duyurdu.

Irak Bakanlar Kurulu, resmî gazetede yayımlanmasının ardından özellikle hükümeti oluşturan ve söz konusu gruplara yakınlığıyla bilinen siyasi çevreler arasında geniş tartışmalara yol açan kararla ilgili kurulan soruşturma komisyonunun tavsiyelerini kabul etti.

Söz konusu sınıflandırmanın, iki grubun mal varlıklarının dondurulmasını da içermesi üzerine hükümet, kararın ‘yanlışlıkla’ yayımlandığını belirtmişti. Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani, karardaki hataya ilişkin acil soruşturma başlatılması, sorumluların tespit edilmesi ve ihmali bulunanların hesap vermesi talimatını vermişti.

Hükümetin dün yayımladığı açıklamada, Bakanlar Kurulu’nun, Irak Resmi Gazetesi’nin 17 Kasım 2025 tarihli 4848 sayısında yer alan ve Teröristlerin Mallarının Dondurulması Komisyonu’nun 2025/61 sayılı kararına ilişkin soruşturma komisyonu tavsiyelerini onayladığı belirtildi. Tavsiyeler kapsamında, ilgili bazı yetkililerin görevden alınması ve bazılarının ise başka görevlere atanması gibi idari yaptırımların yer aldığı kaydedildi.

Diğer yandan Irak Ulusal Güvenlik Servisi dün yaptığı açıklamada, komşu bir ülkeden geldiği belirtilen ve DEAŞ terör örgütü bünyesindeki ‘en tehlikeli bomba uzmanlarından biri’ olarak tanımlanan bir kişinin yakalandığını duyurdu.

Irak Ulusal Güvenlik Servisi, Irak Haber Ajansı’na (INA) yaptığı açıklamada, 10 aydan uzun süren takip ve hassas izleme faaliyetlerini içeren nitelikli bir istihbarat operasyonu sonucunda, komşu ülkelerden birinden dönüşünün ardından DEAŞ’ın üst düzey isimlerinden birinin gözaltına alındığını bildirdi. Açıklamada, yakalanan kişinin yüksek derecede tehlikeli unsurlar arasında yer aldığı, adının terör örgütü lider kadrolarına ait listelerde bulunduğu ve 2004 yılından itibaren Bağdat’ta El Kaide unsurları içinde faaliyet göstermeye başladığı belirtildi. Ebu İlya lakabını kullanan şüphelinin, patlayıcı düzeneklerin hazırlanmasında uzmanlaştığı, beş kişiden oluşan bir hücreye liderlik ederek saldırıların gerçekleştirilmesinde rol aldığı kaydedildi.

Soruşturmalarda, söz konusu kişinin patlayıcıların cep telefonlarıyla irtibatlandırılması ve hazırlanmasından sorumlu olduğu, Bağdat’ta faaliyet gösterdiği dönem boyunca 100’den fazla patlayıcı düzeneği teslim ettiği ve başkentin farklı bölgelerini hedef alan terör eylemlerinin doğrudan uygulanmasına katkı sağladığı tespit edildi.


Eski rejimin kalıntıları Yeni Suriye’nin inşasını zorlaştırıyor

Şair ve aktivist Enver Fevzat, pazar günü Suveyda ilinin doğusundaki Busan köyünde evinin önünde öldürüldü (SANA)
Şair ve aktivist Enver Fevzat, pazar günü Suveyda ilinin doğusundaki Busan köyünde evinin önünde öldürüldü (SANA)
TT

Eski rejimin kalıntıları Yeni Suriye’nin inşasını zorlaştırıyor

Şair ve aktivist Enver Fevzat, pazar günü Suveyda ilinin doğusundaki Busan köyünde evinin önünde öldürüldü (SANA)
Şair ve aktivist Enver Fevzat, pazar günü Suveyda ilinin doğusundaki Busan köyünde evinin önünde öldürüldü (SANA)

Suriye’deki yeni yönetim, büyük şehirlerin kalabalık sokakları ile kırılgan, yoksul kırsal kesimler ve Suriye genelindeki yaygın yıkım arasında, önceki dönemin karmaşıklığından kaynaklanan muazzam zorluklarla karşı karşıya.

Beşşar Esed rejiminin düşüşünü günlerce kutlayan mahallelerin göz alıcı görüntüsünün ardında, daha az gürültülü ve daha karmaşık başka bir mücadele sürüyor. Bir güvenlik kaynağına göre bu mücadelede DEaŞ ve göçmenler (yabancı savaşçılar) en önemli zorlukları oluşturuyor.

Ancak bazıları DEAŞ’ı ve genel olarak aşırılığı güvenlik yaklaşımıyla çözülebilecek ‘teknik bir sorun’ olarak görürken, diğerleri ‘asıl sorunun, eğitim veya aile sistemi ya da herhangi bir örgütlü yaşam biçimi olmaksızın, birkaç yıldır normal sosyal bağlamın dışında gelişen devasa bir insan kitlesini absorbe edecek planlar yapmakta yattığını’ düşünüyor.

Zorluk, yıkıma uğrayan bölgeleri yeniden inşa etmek ve geçim kaynakları yaratmak, özellikle de siyasi ve sosyal kimliklerin radikal grupların mirasıyla iç içe geçmiş olduğu ve bu yüzden potansiyel çatışmalar için verimli bir zemin oluşturan İdlib gibi kırsal bölgelerde yatıyor.

ABD, Irak'tan çekilmeden önce Sünni aşiretlerinden oluşan ve el-Kaide'ye karşı savaşan Sahva Silahlı Güçleri deneyimi, radikalizmden etkilenenleri siyasi ve güvenlik yapılarına dönüştürerek Suriye için olası bir model sunarken, militarizasyondan siyasete ve hizipçilikten devletçiliğe geçiş, yeni Suriye'nin karşı karşıya olduğu en büyük zorluk olmaya devam ediyor.