İran’da evcil hayvanları yasaklayan yasa tasarısı tartışma yarattı

Tahran’daki İran Kedi Müzesi’nde bir ziyaretçi kediyle oynuyor (AP)
Tahran’daki İran Kedi Müzesi’nde bir ziyaretçi kediyle oynuyor (AP)
TT

İran’da evcil hayvanları yasaklayan yasa tasarısı tartışma yarattı

Tahran’daki İran Kedi Müzesi’nde bir ziyaretçi kediyle oynuyor (AP)
Tahran’daki İran Kedi Müzesi’nde bir ziyaretçi kediyle oynuyor (AP)

İranlı hayvanseverler, aşırı muhafazakar milletvekillerinin bir ay önce onayladığı ve ‘zararlı’ yapıları nedeniyle evcil hayvanların evlerde beslenmesini yasaklayan yasa tasarısına öfkesini dile getirdi.
Hayvansever Mustafa, “Hayır, benim kedim tehlikeli değil” derken, Tahran’da evcil hayvan malzemeleri satan bir mağazanın sahibi bir başka genç, “Timsahlar tehlikeli olarak adlandırılabilir, ancak tavşanlar, köpekler ve kediler nasıl tehlikeli olabilir?” diye sordu.
Basında çıkan haberlere göre, 75 milletvekili yeni meclisin dörtte biri geçtiğimiz günlerde ‘Zararlı ve tehlikeli hayvanlara karşı sakinlerin haklarının desteklenmesi’ başlıklı yasa yasarısını onayladı.
Söz konusu yasa tasarısında, insanların evcil hayvanlarla tek çatı altında yaşaması ‘yıkıcı bir toplumsal sorun’ olarak nitelendirildi.
Önerilen yasanın en belirgin yasakları arasında yabani, egzotik, zararlı ve tehlikeli hayvanların yetiştirilmesi, satın alınması, satılması, taşınması, alınması ve evde tutulması yer alıyor.
Listede maymunların yanı sıra timsahlar, kaplumbağalar, yılanlar, kertenkeleler, kediler, fareler, tavşanlar, köpekler ve diğer hayvanlar yer aldı.
Tasarıyı ihlal edenler, yaklaşık 98 dolar veya 87 euro olan aylık asgari çalışma ücretinin 10 ila 30 katına eşit bir para cezası ve hayvanın el konulması riskini alacak.
Ayrıca hayvanı taşımak için kullanılan araçlara da üç ay süreyle el konulacak.
Tasarı gazetelerde eleştirilere, sosyal medyada alaya ve Tahran sakinleri arasında öfkeye yol açtı.
Reformist Shargh gazetesi, “Bu projeler kesinlikle kaosa, yolsuzluğa ve bu yasaya toplu itaatsizliğe neden olacak çünkü hayvanlarla yaşamak artık kültürel bir fenomen” ifadeleri ile uyardı.
Tasarıyı imzalayanlardan Tahran Devrim Mahkemesi Başkanı Musa Gazanfer Abadi AFP’ye verdiği demeçte, “Projeyi genel olarak destekliyorum ancak bazı maddelere katılmıyorum. Bu sadece bir yasa tasarısı ve kabul edilip edilmeyeceği ayrı bir konu” dedi.
Tahranlı bir başka milletvekili olan çevreci Sumeyye Rifai ise, “Hayvanların insanlara sunduğu hizmetleri kimse inkar edemez, ancak bu alanda durumun düzenlenmesi gerek” diyerek, yasa tasarısının yalnızca ‘suçlulaştırmaya odaklanmasını’ eleştirdi.
Bir Pet Shop mağazasının sahibi Muhsin, bu yasa tasarısının binlerce kişiyi işinden edeceğine ilişkin endişesini dile getirdi.
Muhsin’in eşi ise köpeğinden asla ayrılmayacağını söyleyerek, “Milletvekilleri muhtemelen bugün genç çiftlerin evcil köpekleri olduğu için çocukları olmadığını varsayıyorlar, ama bu aptalca. Çocuk sahibi olmamızı engelleyen köpekler değil, ekonomik koşullardır. Bir zamanlar uydu televizyonunu yasakladılar, ancak insanlar onu kullanmaya devam etti, ancak korku ve endişeyle. İnsanlar aynı şekilde hayvanlarını da korumak için evde tutacaklar” dedi.



Gizli Irak Savaşı belgeleri: “Washington, Londra pahasına Bağdat’ta rejimi değiştirdi”

Tony Blair, Irak savaşı kararı nedeniyle kendi partisinden büyük tepki çekmişti (Reuters)
Tony Blair, Irak savaşı kararı nedeniyle kendi partisinden büyük tepki çekmişti (Reuters)
TT

Gizli Irak Savaşı belgeleri: “Washington, Londra pahasına Bağdat’ta rejimi değiştirdi”

Tony Blair, Irak savaşı kararı nedeniyle kendi partisinden büyük tepki çekmişti (Reuters)
Tony Blair, Irak savaşı kararı nedeniyle kendi partisinden büyük tepki çekmişti (Reuters)

Birleşik Krallık'ın (BK), ABD'ye Irak işgalinin Tony Blair'ın başbakanlığına mal olabileceği uyarısında bulunduğu belirtiliyor.

Londra'daki Ulusal Arşivler tarafından yayımlanan yeni belgelere göre Blair'ın dış politika danışmanı David Manning, dönemin ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Condoleezza Rice'la 2003'te yaptığı görüşmede şunları söyledi:  

ABD, Londra'da yönetimin değişmesi pahasına Bağdat'ta rejim değişikliğini desteklememelidir.

Guardian'ın haberinde Manning ve Rice arasındaki görüşmenin, Blair'in 31 Ocak 2003'te dönemin ABD Başkanı George W. Bush'u ziyaret etmesinden önce gerçekleştiği aktarılıyor.

Irak işgalinden iki ay önce gerçekleşen bu görüşme sırasında Washington, Irak işgaline yönelik Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nden (BMGK) ikinci bir karar çıkarılması için harekete geçip geçmemeye henüz karar vermemişti. Blair'ın hedefinin, Bush'u ikinci BMGK kararı için ikna etmek olduğu belirtiliyor.

BMGK, 8 Kasım 2002'de düzenlenen oturumda 1441 sayılı kararı kabul etmişti. Bu karar, Saddam Hüseyin yönetiminin silahsızlanma yükümlülüklerini yerine getirmesi için son uyarı niteliğini taşıyordu. Ancak herhangi bir askeri müdahale yetkisi verilmemişti.

BMGK'da veto hakkına sahip Fransa ve Rusya, Irak işgaline yetki verecek olası bir ikinci kararı reddedeceklerini bildirmişti. Haberde, Washington'ın "Fransa ve Rusya'nın isteksizliği nedeniyle gün geçtikçe sabırsızlandığı" yazılıyor.

Blair'ın, BK Parlamentosu ve kamuoyundaki savaş karşıtı seslere karşı işgali meşru kılmak için ikinci kararda ısrarcı davrandığı, ABD'yi diplomatik kanalları açık tutması için ikna etmeye çalıştığı aktarılıyor.

Manning'in 29 Ocak 2003'te Blair'e gönderdiği gizli notta şu ifadeler yer alıyor:

İkinci BMGK kararı, iç siyaset bağlamında sizin için politik bir gereklilik. Bu olmadan askeri harekat için kabine ve Parlamento'dan destek alamazsınız. Rice, böyle bir şey yapmayı denerseniz görevden alınabileceğinizi anlamalı.

Manning, aynı notta Rice'la konuşmasına dair, "Ona, Bush'un kumar oynamayı göze alabileceğini söyledim. İkinci BMGK kararını Bush da istiyordu ama bir açıdan bu onun için o kadar da önemli değildi. Zaten Kongre'den onay almıştı" ifadelerini kullanıyor.

Ancak Bush'ın, Blair'ın ziyaretinden kısa süre önce yaptığı Ulusa Sesleniş konuşmasının, Londra yönetimine manevra yapacak alan bırakmadığı aktarılıyor.

Buna ek olarak BK Savunma Bakanlığı'nın, Bush'la görüşmesinden önce Blair'a şu notu ilettiği belirtiliyor:

Saddam'ın iktidarının zayıflaması ciddi bir iç savaşa yol açabilir.

Bush yönetimi, Irak'ın kitle imha silahlarına sahip olduğunu ve BMGK kararını ihlal ettiğini öne sürmüş fakat buna yönelik kanıt bulunamamıştı. ABD Senatosu İstihbarat Komitesi, 2004'te Irak'ta kitle imha silahları iddialarının yanlış olduğunu kabul etmişti. Irak'ta kurulan bir komisyon da 2005'te yayımladığı raporda ülkede kitle imha silahı olmadığı sonucuna varmıştı.

Bush, Kongre'nin onayladığı Askeri Güç Kullanma Yetkisi'yle (AUMF) 20 Mart 2003'te Irak işgalini başlatmıştı.

İşçi Partili Blair'ın öncülüğünde Parlamento'da düzenlenen oylamada 149'a karşı 412 oyla ülkenin savaşa katılmasına karar vermişti. Ancak karşı oyların 139'unun İşçi Partili parlamenterlerden gelmesi dikkat çekmişti.

BK'de Gordon Brown yönetiminin başlattığı ve 2016'da yayımlanan Chilcot Raporu'nda, Blair'ın Parlamento'ya eksik ve yanıltıcı bilgi verdiği ve Savunma Bakanlığı'nın "iç savaş" uyarılarını görmezden geldiği ortaya konmuştu.

Independent Türkçe, Guardian, Financial Times