İran: ABD yönetimi Kasım Süleymani suikastında kesin şekilde uluslararası sorumluluğa sahip

ABD Başkanı Joe Biden (AP)
ABD Başkanı Joe Biden (AP)
TT

İran: ABD yönetimi Kasım Süleymani suikastında kesin şekilde uluslararası sorumluluğa sahip

ABD Başkanı Joe Biden (AP)
ABD Başkanı Joe Biden (AP)

İran, eski Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani'nin 3 Ocak 2020'de ABD saldırısında öldürülmesiyle ilgili hukuki sorumluluğun Beyaz Saray'da olduğunu ve suikastta rol alanların adalete teslim edilmesi için her türlü adımın atılacağını açıkladı.
İran Dışişleri Bakanlığı, ABD saldırısında hayatını kaybeden Süleymani'nin ikinci ölüm yıl dönümü münasebetiyle yazılı açıklama yayımladı.
Açıklamada, ABD'nin İranlı generale yönelik suikastla "uluslararası hukuk ve ilkeleri çiğnediği" vurgulanarak, "Şüphesiz ABD'nin işlediği suç, dönemin ABD hükümeti tarafından planlanmış ve organize bir şekilde işlenen ve şu anda da Beyaz Saray'ın sorumluluğunda olan bir terör saldırısı örneğidir. Uluslararası ve hukuki kriterlere göre, ABD hükümeti suikastla ilgili kesin şekilde uluslararası sorumluluğa sahiptir" ifadeleri kullanıldı.
Açıklamada, şu ifadelere yer verildi:
"Bu bağlamda, bu terör suçunun tüm failleri, komutanları, yöneticileri ve müsebbipleri bu uluslararası suçtan sorumludur. Dışişleri Bakanlığı, en başından itibaren İran'ın diğer tüm ilgili kurumları ve yargı organları ile birlikte iş birliği içinde ve hukuki ilkelere dayalı olarak suçluları adalet önüne çıkarmak için bir dizi girişimde bulundu ve nihai sonuca ulaşılıncaya kadar da bu girişimlerini sürdürecektir."

İranlı General Kasım Süleymani'nin öldürülmesi
ABD, 3 Ocak 2020'de Bağdat Havalimanı'nda Kudüs Gücü Komutanı Süleymani ve Haşdi Şabi Başkan Yardımcısı Ebu Mehdi el-Mühendis'in araç konvoyuna hava saldırısı düzenlemişti.
Saldırıda her iki komutanla Irak ve İranlı askeri yetkililerden toplam 10 kişi hayatını kaybetmişti. Dönemin ABD Başkanı Donald Trump, ABD'ye tehdit oluşturduğu gerekçesiyle Süleymani'yi öldürme talimatını kendisinin verdiğini duyurmuştu.
Bunun ardından İran da 8 Ocak'ta ABD'nin Irak'taki iki üssünü balistik füzelerle vurmuştu. Saldırıda ABD askerlerinden ölen olmamış ancak daha sonra 109 askerin saldırı sırasında travmatik beyin hasarına uğradığı açıklanmıştı.
İran lideri Ayetullah Ali Hamaney başta olmak üzere İranlı sivil ve askeri yetkililer, Süleymani'nin intikamını "uygun bir zamanda" alacaklarını söylüyor. Son olarak dün Süleymani'nin kabrini ziyeret eden İran Devrim Muhafızları Ordusu Komutan Vekili Tuğgeneral Ali Fedevi, intikam sözünü yinelemişti.



İran Cumhurbaşkanı'nın yokluğunda süreç nasıl işleyecek?

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)
TT

İran Cumhurbaşkanı'nın yokluğunda süreç nasıl işleyecek?

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)

İran anayasası, İran cumhurbaşkanının herhangi bir nedenle iki ay süreyle yetkilerini kullanamaması durumunda, İran cumhurbaşkanlığının görevlerini geçici bir komitenin üstlenmesini öngörüyor.

131. maddeye göre başkanın ölümü, yokluğu, iki ayı aşan hastalık veya görev süresinin dolması ve yeni cumhurbaşkanının seçilmemesi halinde, cumhurbaşkanının görevlerini bir komisyon üstlenecek.

İran Cumhurbaşkanı Yardımcısı, Rehber'in onayıyla, Meclis Başkanı ve Yargı Başkanının da yer aldığı bir komiteye başkanlık ediyor. Cumhurbaşkanı Yardımcısı, 50 gün içinde başkanlık seçimlerini düzenlemekle yükümlü olacak.

131. maddeye göre Rehber, cumhurbaşkanı yardımcısının yetkilerini gerektiği gibi kullanamaması halinde cumhurbaşkanının tüm yetkilerini doğrudan şahsen üstlenebilir veya yeni bir yetkili atayabilir.

İran Anayasası'nın 113. Maddesine göre İran Cumhurbaşkanı'nın, Rehber'den sonra ülkede en yüksek yetkili olduğunu ve Rehber ile ilgili konular hariç, Anayasa'nın uygulanmasından ve yürütme organını (hükümeti) yönetmekten sorumludur.

Bu, İran'ın başbakanlık görevini devralmak üzere geçici bir komite kurma durumu ile üçüncü kez karşı karşıya kalmasıdır.

İlki, İran devriminin ilkelerine ihanet ettiği gerekçesiyle Rehber Humeyni tarafından görevden alınan eski Cumhurbaşkanı Ebu'l Hasan Beni Sadr’ın görevden alınmasının ardından gerçekleşti. Beni Sadr 1979 devriminden sonra İran'ın ilk seçilmiş cumhurbaşkanıydı. Paris'te sürgünde iken Ekim 2021'de öldüğünde 88 yaşındaydı. Komitenin çalışmaları 22 Haziran 1980'den aynı yılın 2 Ağustos'una kadar yaklaşık iki ay sürdü.

İkincisi, 30 Ağustos 1981 tarihinde İran Başbakanı Muhammed Ali Recai'nin suikasta uğramasının ardından kurulmuştur. Komisyon, Başbakanlık binasının bombalanmasından birkaç saat sonra çalışmalarına başladı ve 9 Ekim 1981 tarihine kadar devam etmiştir.