2021'de hayvanlarla ilgili yapılan en ilginç 6 bilimsel çalışma

Latince adı Grimpoteuthis olan dumbo ahtapotu bir kafadanbacaklı. Bu hayvan 3 bin ila 4 bin metre derinlikte yaşıyor (NOAA)
Latince adı Grimpoteuthis olan dumbo ahtapotu bir kafadanbacaklı. Bu hayvan 3 bin ila 4 bin metre derinlikte yaşıyor (NOAA)
TT

2021'de hayvanlarla ilgili yapılan en ilginç 6 bilimsel çalışma

Latince adı Grimpoteuthis olan dumbo ahtapotu bir kafadanbacaklı. Bu hayvan 3 bin ila 4 bin metre derinlikte yaşıyor (NOAA)
Latince adı Grimpoteuthis olan dumbo ahtapotu bir kafadanbacaklı. Bu hayvan 3 bin ila 4 bin metre derinlikte yaşıyor (NOAA)

Farklı lehçelere sahip çıplak kör fareleri, rekor sayıda bacağa sahip kırkayak… Bilim, 2021'de hayvanlar aleminin bazı sıradışı ve çarpıcı özelliklerini gün ışığına çıkardı.
İsrail gazetesi Haaretz'e göre 2021'de hayvanlar alemini konu alan en ilginç bilimsel çalışmalar şöyle:

Çıplak kör farelerin lehçeleri
Araştırmacılar, çıplak kör farelerde her bir koloninin farklı lehçeyle konuştuğunu ve aynı kolonideki hayvanların lehçelerinin sahip olduğu özelliklere göre birbirini tanıyabildiğini keşfetti. Bu hayvanlar, kırışık derileri ve dışa çıkık ön dişleriyle hayvanlar alemindeki en tuhaf görünümlü canlılardan biri. Ayrıca koloniler halinde yaşayan çıplak kör fareleri konuşkanlıklarıyla biliniyor.

Bu seslerin hayvanlar arasında sosyal işleve sahip olup olmadığını öğrenmek isteyen araştırmacılar, 7 koloniyi inceledi. Bulgular her koloninin farklı lehçeye sahip olduğunu gösterdi.
Lehçelerin koloni içindeki birliktelik duygusunu ve uyumu artırdığı görüldü.
"Her bir çıplak kör farenin kendine has sesi olduğunu öğrendik."

Kurt ve köpeklerin farkı
14 bin yılı aşkın bir süre önce evcilleştirilen köpekler, Homo sapienslerin (modern insan) bazı durumlarda ne düşündüğünü ve hissettiğini anlama becerisine sahip. Örneğin bir kişi "Topu bul" dediğinde köpeği hemen topun peşinden koşuyor.
Bu beceri Homo sapiens'in en yakın akrabası şempanzelerde bile yok. Peki ya köpeklerin en yakın akrabası kurtlar?
Uzmanlar bu sorunun cevabını bulmak için 44 köpek ve 37 kurt yavrusuyla bir çalışma yaptı. Kurtlar sık sık insanlarla etkileşime geçtiği bir ortamda büyütüldü. Köpeklerse zamanını tam tersi şekilde geçirdi.
Daha sonra yapılan testlerin bulguları çarpıcıydı. Köpekler eğitim almamasına rağmen insanların dediğini anladı. Köpeklerin doğru olanı bulma ihtimalleri, insanlarla daha fazla zaman geçirmiş kurtlara göre iki kat daha fazlaydı.

En çok bacağa sahip kırkayak
Avustralya'da bin 306 bacaklı kırkayak keşfedildi. Dişi kırkayak, bir maden bölgesinde yerin yaklaşık 60 metre altında bulundu. İncelenen bir başka dişinin 998 bacağı olduğu görüldü.

(Paul E. Marek)
Öte yandan Eumillipes persephone türünün erkeklerinde bacak sayısı daha azdı. Analiz edilen yetişkin erkeklerden birinin 818, diğerinin 778 bacağı vardı.

200 yıl yaşayan balıklar
200 yıl kadar yaşayan Sebastes cinsi balıkların uzun yaşam sırrını ortaya çıkardı. Pasifik Okyanusu'nun kuzeyinde yaşayan balıklar o bölgede kırmızı balık, kayabalığı veya okyanus levreği diye anılıyor.
Araştırmada 88 kayabalığı türünün genomunu incelendi. Kayabalıklarının hem büyüklükleri sayesinde hem de soğuk suları kullanarak uzun yaşayabildiği tespit edildi. Bulgular, 137 spesifik genin yaşam süresini artırdığını gösterdi.
Ayrıca uzun ömürlü türlerin, insülin düzenlemeyle ilişkili birden fazla gene sahip olduğu ortaya kondu.

50 milyon yıllık cinsel organ
Bilim insanları, 2006'da fakat bir talihsizlik sonucu ikiye ayrılan Eosen dönemine ait böceğin fosillerini bir araya getirip analiz etti.

Cinsel organı barındıran oval şeklinde pygophore adlı kapsül, böceğin karnının altındaki bulunuyor (Palaeontological Association)
Bu sayede yaklaşık 50 milyon yıl öncesine ait erkek böceğin son derece iyi korunmuş pygophore denen 3,1 milimetreden daha uzun olmayan cinsel organ kapsülü incelendi.
Araştırma sonucunda yeni bir suikastçı böcek türü tanımladı. Yeni türe Aphelicophontes danjuddi adı verildi.

Kafadanbacaklılar sanılandan daha eskiye mi dayanıyor?
En eski kafadanbacaklının yaklaşık 490 milyon yıl önce yaşayan Plectronoceras cambria olduğu düşünülüyordu. Bu yaratık kabuklu ve küçük bir yumuşakça.
Ancak bilim insanları, Kanada'daki Avalon Yarımadası'nda kafadanbacaklılara benzeyen 522 milyon yıllık fosiller keşfetti.
Araştırma ekibinden Dr. Anne Hildenbrand "Eğer bunlar gerçekten kafadanbacaklıysa bu hayvanların kökenini erken Kambriyen dönemine çekmemiz gerekecek" dedi:
"Bu durum kafadanbacaklıların, Kambriyen patlaması sırasında gerçekleşen çok hücreli canlı evriminin en başında ortaya çıktıkları anlamına gelebilir."
Independent Türkçe, Haaretz, Reuters, CNET, EurekAlert



NASA'dan insanları parçalayabilecek "zombi yıldız"a yakın takip

NASA'nın Hubble Uzay Teleskobu, inanılmaz derecede güçlü bir manyetik alana sahip ölü bir yıldız olan Magnetar SGR 0501+4516'yı, Samanyolu'ndan geçerken izliyor (ESA/NASA)
NASA'nın Hubble Uzay Teleskobu, inanılmaz derecede güçlü bir manyetik alana sahip ölü bir yıldız olan Magnetar SGR 0501+4516'yı, Samanyolu'ndan geçerken izliyor (ESA/NASA)
TT

NASA'dan insanları parçalayabilecek "zombi yıldız"a yakın takip

NASA'nın Hubble Uzay Teleskobu, inanılmaz derecede güçlü bir manyetik alana sahip ölü bir yıldız olan Magnetar SGR 0501+4516'yı, Samanyolu'ndan geçerken izliyor (ESA/NASA)
NASA'nın Hubble Uzay Teleskobu, inanılmaz derecede güçlü bir manyetik alana sahip ölü bir yıldız olan Magnetar SGR 0501+4516'yı, Samanyolu'ndan geçerken izliyor (ESA/NASA)

Anthony Cuthbertson Teknoloji Editör Yardımcısı @ADCuthbertson 

NASA, saatte 177 bin kilometreden daha hızlı bir şekilde galaksimizde ilerleyen, yıkıcı etkiler yaratma potansiyeline sahip bir "zombi yıldız"ı takip ediyor.

Son derece yoğun cisim, Samanyolu'nda bilinen 30 magnetarda biri. Magnetarlar, tamamen nötronlardan oluşan ölü yıldız kalıntılarını ifade ediyor.

Sadece 20 kilometre çapa sahip Magnetar SGR 0501+4516'nın Güneş'ten daha fazla kütlesi var ve manyetik alanı, Dünya'nın manyetosferinden yaklaşık 1 trilyon kat daha güçlü.

Magnetar, Hubble Uzay Teleskobu'nu kullanan araştırmacılar tarafından keşfedildi ve NASA bu "kaçak" cismi, "çizgi roman kahramanlarının süper güçlerine sahip" diye tanımlıyor.

NASA'nın Hubble Misyonu ekibi keşfi detaylandırdıkları blog yazısında, magnetarın evrenin bilinmeyen bir bölümünden geldiğini ancak evrenin en büyük gizemlerinden bazılarına ışık tutabileceğini belirtiyor.

Ekip, "Bir kişi magnetarın 600 mil (yaklaşık bin kilometre) yakınına gelse gökcismi, vücuttaki her atomu parçalayan, bilimkurgu filmlerinin meşhur ölüm ışınına dönüşür" diye yazıyor.

Bu kaçak magnetar, Samanyolu Galaksisi'ndeki örnekler arasında, başlangıçta tahmin edildiği gibi süpernova patlamasıyla oluşmama ihtimali en yüksek magnetar adayı. O kadar tuhaf ki hızlı radyo patlamaları diye bilinen olayların ardındaki mekanizmaya dair ipuçları bile sunabilir.

Görsel kaldırıldı.Magnetar adı verilen ultra güçlü manyetik alana sahip bir nötron yıldızının radyo dalgaları (kırmızı) yaymasının, bir sanatçı tarafından tasviri. Magnetarlar, hızlı radyo patlamalarını yaratan başlıca adaylar arasında yer alıyor (Bill Saxton/NRAO/AUI/NSF)


Gökbilimciler daha önce Magnetar SGR 0501+4516'nın komşu bir süpernovanın çekirdeğinin çökmesiyle oluştuğunu düşünüyordu ancak yeni gözlemler doğum yeri hakkında şüpheler uyandırdı.

Bu keşif magnetarın ya 20 bin diye bildirilen yaşından çok daha yaşlı olduğu ya da iki nötron yıldızının birleşmesiyle oluştuğu anlamına geliyor.

Keşfi yapan ekibe liderlik eden Ashley Chrimes, "Magnetarlar, tamamen nötronlardan oluşan nötron yıldızlarıdır (yıldızların ölü kalıntıları)" diyor.

Magnetarları benzersiz kılan şey, Dünya'daki en güçlü mıknatıslardan milyarlarca kat daha güçlü olan aşırı kuvvetli manyetik alanları.

İspanya'nın Barselona kentindeki Uzay Bilimleri Enstitüsü'nden Nanda Rea ise şöyle ekliyor:

Magnetarların doğum oranları ve oluşum senaryoları, yüksek enerji astrofiziğinde en acil sorular arasında yer alıyor. Bunların, gama ışını patlamaları, son derece parlak süpernovalar ve hızlı radyo patlamaları gibi evrenin en güçlü geçici olaylarının çoğu üzerinde etkisi var.

Araştırma ekibi, magnetarın Samanyolu'ndaki güzergahını ve kökenini daha iyi anlamak için gözlemlerine devam edecek.


 Independent Türkçe, independent.co.uk/space