ABD’nin Libya Özel Temsilcisi Norland, Şarku’l Avsat’a konuştu: ‘Libya siyaseti karmaşık… Hiçbir adayı desteklemedik’

ABD’nin Libya Büyükelçisi ve Özel Temsilcisi Richard Norland (ABD Büyükelçiliği)
ABD’nin Libya Büyükelçisi ve Özel Temsilcisi Richard Norland (ABD Büyükelçiliği)
TT

ABD’nin Libya Özel Temsilcisi Norland, Şarku’l Avsat’a konuştu: ‘Libya siyaseti karmaşık… Hiçbir adayı desteklemedik’

ABD’nin Libya Büyükelçisi ve Özel Temsilcisi Richard Norland (ABD Büyükelçiliği)
ABD’nin Libya Büyükelçisi ve Özel Temsilcisi Richard Norland (ABD Büyükelçiliği)

ABD’nin Libya Büyükelçisi ve Özel Temsilcisi Richard Norland, ülkedeki mevcut dönemin ‘seçimlere bağlı olduklarını’ söyleyen Libyalı liderlerin iyi niyeti için bir sınav olduğunu belirtti. Norland, “Bu hak konusunda ciddi olmayanlar, erteleme için milyonlarca neden bulacaktır” dedi.
Norland, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada ‘iyi liderlerin, artık işleri mümkün olan en kısa sürede tekrar rayına oturtmak için aktif bir katılım sergileyeceklerini’ vurguladı. Ülkesinin bu sürece destek verdiğini belirten Norland, bu hedefe ulaşmak için uluslararası ortaklarla koordinasyon içinde çalışmaya devam edeceklerini de kaydetti.
ABD’li yetkili, bu hakkın askıya alınmasına yol açan nedenlere dair görüşünü de dile getirirken, “Libya siyaseti karmaşıktır. Dış gözlemcilerin, bunun kesin nedenlerini belirlemesi zordur” ifadelerini kullandı. Richard Norland, “Bir gözlemci olarak, bazılarının (karşıt adayların) seçim sürecinde nispeten geç ortaya çıkmasının, şiddet eylemlerinin patlak vereceği korkusuna yol açtığını düşünüyorum. Bu durum, en azından geçici bir duraklamaya neden oldu” dedi.
Norland, “Ulusal Yüksek Seçim Komisyonu’nun, teknik olarak seçimleri belirlenen vakitte gerçekleştirmeye hazır olduğunu düşünüyorum. Ancak çalışmaları, karşıt adaylarca karıştırıldı. Ne yazık ki bazı unsurlar, seçim sürecini geciktirme fırsatlarını değerlendirmekten çok mutluydu” ifadelerini kullandı.
Üst düzey ABD’li diplomat, Libyalı politikacıların ‘halkın, kendilerinden hesap soracakları korkusuyla’ seçimlerin ertelendiğini ilan etme sorumluluğunu üstlenmekten kaçındıklarını vurguladı. Bu çerçevede Norland, “Bu, ABD’nin seçimlerin zamanında yapılmasını destekleme kararının, bazılarının dediği gibi safça bir karar veya Libya siyasi ve güvenlik gerçeğinin yanlış anlaşılması olmadığını kanıtlıyor. Bu nedenle bu isimler, yaşananların sorumluluğunu paylaşıyor” dedi.
“Seçimlerin 24 Aralık’ta yapılabileceğine inandığımız için saf olduğumuzu söyleyenlerin görüşlerini kabul etmiyorum. Bu, hiçbir siyasi ismin bu ertelemeyi ilan etmek için sorumluluk almak istememesi gerçeğiyle doğrulanıyor” diyen Norland, sözlerinin devamında ise şunları söyledi;
“Henüz hiçbir ciddi siyasi isim, adının seçimlerin ertelenmiş olmasına karışmasını istemiyor. Çünkü insanların seçimlerin bir an önce yapılmasını istediğini biliyorlar. İnsanlara karşı bir sorumlulukları olduğunun farkındalar ve bu, umut verici bir işarettir.”
Richard Norland, “Seçim tarihini Libyalılar belirledi. ABD, seçim yasasındaki eksikliklere rağmen onların bu tarihe ulaşma arzularını güçlü bir şekilde destekledi” diyerek, “En azından tartışmaları adayların seçim sürecine girmeleriyle durum patlak verene kadar, seçimlerin yapılması yönünde gerçek bir hareketlilik vardı” ifadelerini kullandı.
Norland, Seçim Komisyonu’nun teknik hazırlıklarının ‘son derece profesyonel ve verimli olduğunu’ ve en azından Libya’daki en ciddi siyasi aktörlerin, seçimleri desteklediklerini ifade etti.
Engelleyicilere yönelik ABD tarafından yapılan tehditler hakkında ise ABD’li yetkili, “Yaptırım tartışması, çoğunlukla seçim sonuçlarını kabul etmeyi reddeden veya seçim sürecini bozma tehdidinde bulunan kişilerle ilgilidir” dedi. Yetkili ayrıca, bu konuda henüz karar verilmediğini ve daha sonra bir kararın alınabileceğini dile getirdi.
Ülkesinin seçim sürecine dair coşkusunu kaybettiği yönünde çıkan haberleri de eleştiren Norland, “Bu doğru değil. Tavrımız baştan beri açık ve tutarlıydı” değerlendirmesinde bulundu.
Richard Norland, “Libya halkının, ülkeyi istikrar ve refah alanında sağlam bir yola taşımak için egemen, birleşik ve meşru bir hükümet seçme yönündeki güçlü arzusunu destekledik. Güçlü bir Libya devletinin kurulması, Libya halkının çıkarlarına ve daha geniş anlamda Libya’nın komşularının, bölgenin ve aynı şekilde ABD’nin çıkarlarına hizmet etmektedir. Bu nedenle ülkemiz hiçbir ismin adaylığını desteklemedi veya adaylara karşı çıkmadı” dedi.
Seçimlerin ertelenmesinin bazı silahlı oluşumların etkisini artırabileceğine dair ise Norland, “Bu milislerin birçoğunun, seçimlerin eski tarihte yapılmasını desteklediği izlenimine sahibiz. Çünkü çoğu siyasi aktör gibi onlar da Libyalıların çoğunluğunun arzusunun bu olduğunu biliyorlar” şeklinde konuştu.
ABD’li diplomat, “Libyalılar, Birleşmiş Milletler (BM) Temsilcisi Stephanie Williams’ın bu konuyla ilgilenmek ve Libya halkını desteklemek için ülkeye geri dönmesinden dolayı şanslı” diyerek, ilerleme kaydetmek için başa dönmeye gerek olmadığını vurguladı.
ABD’li yetkili ayrıca, “Gerçekten de Libya’da önceki ateşkesin üzerine yeni şeyler inşa etmek ve geçen yıl içinde gerçekleşen geniş siyasi diyaloğu geliştirmek için bir fırsat var. Seçimlerin makul bir süre içinde tekrar rayına oturtulması amacıyla bugün de bu durum hala geçerlidir. Özgür, adil ve kapsayıcı seçimler, Libya halkının çıkarlarına en iyi şekilde hizmet eden demokratik bir hükümete olanak sağlayabilir” değerlendirmesinde bulundu.



Hizbullah savaşçılarını Lübnan ordusuna entegre etme fikri gerçeklerle çarpışıyor

21 Mayıs 2023 tarihinde Lübnan'ın Aramta kasabasında bir askeri tatbikata katılan Hizbullah savaşçıları (Reuters)
21 Mayıs 2023 tarihinde Lübnan'ın Aramta kasabasında bir askeri tatbikata katılan Hizbullah savaşçıları (Reuters)
TT

Hizbullah savaşçılarını Lübnan ordusuna entegre etme fikri gerçeklerle çarpışıyor

21 Mayıs 2023 tarihinde Lübnan'ın Aramta kasabasında bir askeri tatbikata katılan Hizbullah savaşçıları (Reuters)
21 Mayıs 2023 tarihinde Lübnan'ın Aramta kasabasında bir askeri tatbikata katılan Hizbullah savaşçıları (Reuters)

Lübnan Cumhurbaşkanı Joseph Avn'ın Hizbullah savaşçılarının, 1990 iç savaşından sonra olduğu gibi Lübnan ordusuna entegre edilmesi önerisi siyasi çevrelerde ve uzmanlar arasında tartışma konusu oldu.

Ordunun çeşitli sebeplerle bu savaşçıları bünyesine katamaması nedeniyle öneri henüz yaygın kabul görmezken, uzmanlar bu meselenin doğuracağı sonuçlar konusunda uyarıda bulundu. Bunun ‘silahlarını devlete teslim etmesi karşılığında Hizbullah için bir teselli ödülü’ olduğunu belirten uzmanlar, ‘dini emir alan ve ideolojik inanca sahip olan unsurların orduda yer alamayacağını’ vurguladı.

Cumhurbaşkanı Avn basına verdiği demeçte, “Ordu içinde Hizbullah savaşçılarından oluşan bağımsız bir birim oluşturmak mümkün değil. Ancak 1990'ların başında Lübnan'daki iç savaşın sonunda çeşitli taraflarla olduğu gibi üyeleri orduya katılabilir ve kurslara tabi tutulabilir” ifadelerini kullandı.

Bu öneriyi yorumlayan Güçlü Cumhuriyet Bloğu Milletvekili Giyas Yazbek, ordunun ‘Hizbullah'ın dış uzantılarla ordusunu oluşturduğunu iddia ettiği 100 bin savaşçıyı absorbe edemeyeceğini’ söyledi. Şarku’l Avsat'a konuşan Yazbek, “Hizbullah'ın 25 bin savaşçısı olsa bile, şu anda subaylarının ve üyelerinin maaşlarını dış yardımlarla güvence altına almaya çalışan askeri kuruma bunları dahil etmek imkânsız” dedi.

Yazbek, ‘ordunun cumhurbaşkanı ve hükümetle birlikte geliştirdiği ulusal güvenlik stratejisinin henüz Lübnan'ın ordu ve güvenlik güçlerinin sayısına olan ihtiyacını belirlemediğini’ vurguladı. Yazbek, “Sınırlarımızı çizdiğimizde, savaşın nedenlerini ortadan kaldırdığımızda ve Lübnan'da siyasi bir çözüme doğru ilerlediğimizde, ordunun mevcut subay ve personel sayısı yeterli olacak ve artacaktır” şeklinde konuştu.

Hizbullah savaşçılarının durumu

Askeri uzman Halid Hamade'ye göre, ‘Taif Anlaşması'ndan sonra silahlı milislerin dağıtılmasında olduğu gibi bugün de Hizbullah savaşçılarının orduya alınması önerisi, Cumhurbaşkanı'nın Hizbullah'ı silahlarını devlete teslim etmeye ikna etme çabaları bağlamında Hizbullah için bir teselli ödülüdür.’

Hamade, ‘Hizbullah savaşçılarının orduya entegre edilmesinin, özellikle ateşkes anlaşmasının imzalanmasının ardından yaşanan gelişmelerden sonra, birçok engelle karşı karşıya olduğunu’ savundu.

fvdgh
Hizbullah Genel Sekreteri Haşim Safiyuddin'in 24 Şubat 2025 tarihinde Lübnan'ın güneyindeki Deyr Kanun en-Nahr kasabasında düzenlenen cenaze töreni sırasında Hizbullah üyeleri (Reuters)

“İç savaşın sona ermesinin ardından Lübnan devletinin yüzlerce milisi orduya ve güvenlik güçlerine katmayı başardığı doğrudur, ancak Hizbullah'ın durumuyla karşılaştırma yapmak artık mümkün değildir” diyen Hamade, Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada şunları söyledi: “Ulusal Mutabakat Belgesi imzalandığında milis liderleri belgeyi tanıdı, milislerin feshedildiğini duyurdu, silahlarını gönüllü olarak devlete teslim etti ve siyasi sürecin bir parçası oldu. Hizbullah ise ateşkes anlaşmasını tanımıyor ve silahlarını teslim etmeyi kabul etmiyor. Dolayısıyla siyasi sürecin bir parçası haline geldiğini ve artık askeri bir kanadı olmadığını kabul etmeden milislerini orduya dahil etmekten bahsetmek bağlamdan kopuktur.”

Hizbullah'ın ideolojisi

Yazbek'e göre Hizbullah'ın ideolojisi, savaşçılarının orduya entegrasyonunun önündeki en büyük engel. Yazbek, “Hizbullah, Lübnan'ı İran'ın uzantısı olan coğrafi bir nokta olarak görüyor. Hizbullah Genel Sekreteri Naim Kasım'ın silahları teslim etmeyeceğini ve silahların devletin elinde olmasıyla ilgili konuşmalarla ilgilenmediğini açıklamasının da gösterdiği gibi bu doktrin halen varlığını sürdürüyor” ifadelerini kullandı.

ukıo
24 Şubat 2025 tarihinde düzenlenen cenaze töreninde eski Hizbullah Genel Sekreteri Haşim Safiyuddin'in tabutunu taşıyan Hizbullah savaşçıları (AP)

‘Lübnan iç savaşı sırasında milisleri olan ve devlet şemsiyesi altına giren liderlerin Lübnanlı liderler olduğunu, kararlarının Lübnanlıların kararı olduğunu’ hatırlatan Hamade, “Hizbullah ise organik olarak bölgesel bir otoriteye bağlıdır ve hem Lübnan içinde hem de dışında tehlikeli askeri ve güvenlik rolleri oynamıştır” dedi. Hizbullah'ın ‘Tahran'dan ayrıldığını, yerel bir siyasi bileşen olmayı kabul ettiğini ve askeri kolunu feshettiğini açıklamadığına, böylece savaşçılarının ordu içinde absorbe edilmesi konusunun tartışılabileceğine’ dikkat çeken Hamade sözlerini şöyle sürdürdü: “Veliyyül Fakih tarafından verilen ve uygulanması gereken meşru yetki çerçevesinde faaliyet gösteren askeri bir grup ile anayasal makamlar tarafından demokratik mekanizmalar çerçevesinde alınan siyasi bir karar çerçevesinde faaliyet gösteren başka bir grubu uzlaştırmak nasıl mümkün olabilir? İster sivil idarelerde ister güvenlik kurumlarında milislerin devlete entegre edilmesi deneyimi tekrarlanabilecek kadar başarılı oldu mu?”

Ordu disiplini

Bazılarının iddia ettiği gibi iç savaş sürecindeki milislerin orduya alınmadığını belirten Yazbek, ‘güvenlik ve askeri kurumlara alınanların Lübnan'ı yöneten Suriye rejimine yakın olduğunu, ülkenin egemenliği için savaşan ve Suriye işgaline karşı çıkanların ise kovalandığını, hapsedildiğini ve birçoğunun Lübnan'ı terk etmek zorunda kaldığını’ vurguladı. Yazbek ayrıca, ‘ordu personeli tarafından uygulanan disiplinin Hizbullah savaşçıları için geçerli olmadığını, çünkü milislerin orduyla, ordunun da onlarla uyumlu olmadığını’ belirtti.

Hamade, “Hizbullah savaşçılarının Lübnan ordusuna ve diğer devlet kurumlarına dahil edilmesinin artıları ve eksileri ne olursa olsun, doğru yol Hizbullah'ın silahlarını devlete teslim etmesiyle başlamalı. Hizbullah üyeleri Lübnan toplumundan izole edilmiş bir grup değildir ve topluma entegre edilmelidir. Ancak Hizbullah’ın silahlarını teslim etmesi için bir tür ayartma olarak özümsenmeleri konusunu gündeme getirmekte acele etmek hedefe ulaşılmasını sağlamayacaktır. Gerekli olan, Hizbullah’ın öncelikle devleti, silahların yalnızca devletin elinde olmasını, savaş ve barış kararının devletin elinde olduğunu ve bu konuda meydana gelebilecek herhangi bir düzenlemenin başlangıcı olarak uluslararası kararları uygulama ihtiyacını tanımasıdır” dedi.