BM uzmanları İran’ı reşit olmayan Şahbazi’yi idam etmekten vazgeçmeye çağırırdı

Çocuk yaşta arkadaşını öldüren İranlı Hüseyin Şahbazi idama mahkûm edildi. (İran medyası)
Çocuk yaşta arkadaşını öldüren İranlı Hüseyin Şahbazi idama mahkûm edildi. (İran medyası)
TT

BM uzmanları İran’ı reşit olmayan Şahbazi’yi idam etmekten vazgeçmeye çağırırdı

Çocuk yaşta arkadaşını öldüren İranlı Hüseyin Şahbazi idama mahkûm edildi. (İran medyası)
Çocuk yaşta arkadaşını öldüren İranlı Hüseyin Şahbazi idama mahkûm edildi. (İran medyası)

Birleşmiş Milletler’den bir grup bağımsız uzman dün İran’a yatığı çağrıda küçük yaştayken okul arkadaşını öldürmekten hüküm giyen Hüseyin Şahbazi’nin idamını derhal durdurmaya çağırdı.
Söz konusu uzmanlar AFP tarafından aktarılan açıklamalarında “İran makamlarını idamı derhal ve kalıcı olarak durdurmaya ve uluslararası insan hakları hukuku uyarınca, verilen ölüm cezasını kaldırmaya çağırıyoruz” dedi.
Şu an 20 yaşında olan Şahbazi 2018’de, henüz 17 yaşındayken dört kişi arasında meydana gelen kavga sırasında bir sınıf arkadaşını bıçaklayarak öldürmekten tutuklanmıştı.
İran'daki çocuk hakları, yargısız infazlar, işkence ve insan hakları ihlalleri ile ilgili endişeli olan dört BM uzmanı, mahkemenin kararını kısmen işkence altında alındığı söylenen itiraflara dayanarak aldığını vurguladılar.
Birleşmiş Milletler tarafından atanan ancak kurumdan bağımsız çalışan uzmanlar, Şahbazi’nin 11 günlük polis sorgusu sırasında avukata ve ailesine erişimi olmadığına dikkat çektiler.
İnfazın bu ayın beşinde yapılması planlanıyordu ancak gerçekleştirilmedi. Şahbazi’nin ‘halen infaz riskiyle karşı karşıya olduğu’ konusunda uyaran uzmanlara göre ise idam sadece geçici olarak askıya alındı.
Açıklamalara göre bu, Şahbazi’nin idamının dördüncü kez ertelenmesiydi. Uzmanlar, infaz tarihlerinin tekrar tekrar ertelenmesinin Şahbazi ve ailesi için kalıcı psikolojik acı ve ızdıraba neden olduğunu bildirdiler. Daha önce de Tahran’a Şahbazi davasıyla ilgili endişelerini dile getirdiklerini kaydettiler.
BM uzmanları tarafından yapılan açıklamada ayrıca ‘uluslararası hukukun, 18 yaşın altındaki kişilere ölüm cezası verilmesini yasakladığı’ ve ‘İran’ın idamı durdurarak uluslararası yükümlülüklere saygı göstermesi gerektiğini’ vurgulandı.
İran’da hüküm giymiş 85’ten fazla çocuğun verilen idam cezasının uygulanmasını beklediği belirtiliyor.



İran Cumhurbaşkanı'nın yokluğunda süreç nasıl işleyecek?

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)
TT

İran Cumhurbaşkanı'nın yokluğunda süreç nasıl işleyecek?

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)

İran anayasası, İran cumhurbaşkanının herhangi bir nedenle iki ay süreyle yetkilerini kullanamaması durumunda, İran cumhurbaşkanlığının görevlerini geçici bir komitenin üstlenmesini öngörüyor.

131. maddeye göre başkanın ölümü, yokluğu, iki ayı aşan hastalık veya görev süresinin dolması ve yeni cumhurbaşkanının seçilmemesi halinde, cumhurbaşkanının görevlerini bir komisyon üstlenecek.

İran Cumhurbaşkanı Yardımcısı, Rehber'in onayıyla, Meclis Başkanı ve Yargı Başkanının da yer aldığı bir komiteye başkanlık ediyor. Cumhurbaşkanı Yardımcısı, 50 gün içinde başkanlık seçimlerini düzenlemekle yükümlü olacak.

131. maddeye göre Rehber, cumhurbaşkanı yardımcısının yetkilerini gerektiği gibi kullanamaması halinde cumhurbaşkanının tüm yetkilerini doğrudan şahsen üstlenebilir veya yeni bir yetkili atayabilir.

İran Anayasası'nın 113. Maddesine göre İran Cumhurbaşkanı'nın, Rehber'den sonra ülkede en yüksek yetkili olduğunu ve Rehber ile ilgili konular hariç, Anayasa'nın uygulanmasından ve yürütme organını (hükümeti) yönetmekten sorumludur.

Bu, İran'ın başbakanlık görevini devralmak üzere geçici bir komite kurma durumu ile üçüncü kez karşı karşıya kalmasıdır.

İlki, İran devriminin ilkelerine ihanet ettiği gerekçesiyle Rehber Humeyni tarafından görevden alınan eski Cumhurbaşkanı Ebu'l Hasan Beni Sadr’ın görevden alınmasının ardından gerçekleşti. Beni Sadr 1979 devriminden sonra İran'ın ilk seçilmiş cumhurbaşkanıydı. Paris'te sürgünde iken Ekim 2021'de öldüğünde 88 yaşındaydı. Komitenin çalışmaları 22 Haziran 1980'den aynı yılın 2 Ağustos'una kadar yaklaşık iki ay sürdü.

İkincisi, 30 Ağustos 1981 tarihinde İran Başbakanı Muhammed Ali Recai'nin suikasta uğramasının ardından kurulmuştur. Komisyon, Başbakanlık binasının bombalanmasından birkaç saat sonra çalışmalarına başladı ve 9 Ekim 1981 tarihine kadar devam etmiştir.