عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
DÜNYA İran

İran Devrim Muhafızları: Katı yakıtlı uzay roketi test ettik

Geçtiğimiz ay Tahran'ın doğusundaki Semnan'daki bir istasyondan uzaya fırlatılmadan önce sıvı yakıtlı bir Simurg roketi (AFP)
Geçtiğimiz ay Tahran'ın doğusundaki Semnan'daki bir istasyondan uzaya fırlatılmadan önce sıvı yakıtlı bir Simurg roketi (AFP)
    Londra – Tahran / Şarku’l Avsat
TT
TT

İran Devrim Muhafızları: Katı yakıtlı uzay roketi test ettik

Geçtiğimiz ay Tahran'ın doğusundaki Semnan'daki bir istasyondan uzaya fırlatılmadan önce sıvı yakıtlı bir Simurg roketi (AFP)
Geçtiğimiz ay Tahran'ın doğusundaki Semnan'daki bir istasyondan uzaya fırlatılmadan önce sıvı yakıtlı bir Simurg roketi (AFP)

İran Devrim Muhafızları Havacılık ve Uzay Kuvvetleri Komutanı Emir Ali Hacızade komutasındaki kuvvetlerin, katı yakıtlı uydu taşıyan füzeleri fırlatmak için motor test ettiğini duyurdu.
İran devlet televizyonu, Hacızade’nin, muhafazakarların kalesi olan Kum Molla Okulu Öğretmenleri Cemiyeti'nin bir konferansı sırasında, geçtiğimiz hafta İran’da ilk kez gerçekleştirilen testin başarılı olduğu sözlerini aktardı.
İran daha önce uzaya roket göndermek için sıvı yakıtlı roketler fırlatmıştı. Yeni füzelerin “metal yerine kompozit malzemelerden yapıldığına ve motorlarının hareketsiz olduğuna” dikkat çekerek, bunun ucuz ve füzenin enerjisini arttırdığını söyledi. Aynı zamanda uydu gibi ağır yükleri taşıyabilir.
Şarku’l Avsat’ın İran resmi haber ajansı IRNA’dan aktardığı habere göre ajans, Hacızade’nin, “Dünyada dört ülken katı yakıtlı motor üretecek teknolojiye sahip. Havacılık ve uzay endüstrisi ile ilgili tüm alanlarda enerji üretmeye devam ediyoruz” açıklamasını aktardı. İran’ın uzay alanında ilerleme kaydettiğini vurgulayan Hacızade, bunların suikast, tehdit ve yaptırımlarla ortadan kaldırılmayacağını bildirdi.
Geçtiğimiz ay İran Savunma Bakanlığı, üç araştırma kargosunun uzaya fırlatıldığını duyurdu. İran Savunma Bakanlığı Uzay Birimi Sözcüsü Ahmed Hüseyni, sıvı yakıtlı Simurg füzesinin gerekli hıza ulaşamadığı için yükünü yörüngeye oturamadığını doğruladı. İranlı yetkililer, fırlatmanın uyduları uzaya yerleştirme girişimlerinden önce bir test olduğunu söyledi.
Fransa iki hafta önce yaptığı açıklamada, uzaya roket fırlatmasını kınadı. Fransa Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, “Fransa, BM Güvenlik Konseyi'nin 2231 sayılı kararına aykırı olan bu roket fırlatmayı kınıyor. Bu faaliyetler Avusturya'nın başkenti Viyana'daki nükleer müzakerelerde ilerleme kaydettiğimiz bir dönemde geldiği için daha da üzücü” ifadelerini kullanıldı. Açıklamada ayrıca, uzay ve balistik füzelerin fırlatılmasında kullanılan teknolojilerin yakınsaması göz önüne alındığında, bu fırlatmanın İran'ın balistik füze programındaki rahatsız edici ilerlemesinin doğrudan bir parçası olduğu kaydedildi.
Tahran ise, bilim ve araştırma alanının yanı sıra özellikle uzayla ilgili ilerlemeyi İran halkının dokunulmaz hakkı olarak değerlendirerek, Fransız tutumunu kınadı.
Geçtiğimiz ay Reuters bir Alman diplomatın, ülkesinin, İran’ın uzaya uydu fırlatma faaliyetlerini durdurmasını istediğini ve bu füzelerin BMGK kararlarını ihlal ettiğini söylediğini bildirdi.
ABD, İran'ın balistik füze programını geliştirdiği gerekçesiyle İran'ın sivil uzay ajansı ve iki araştırma kurumuna 2019 yılında yaptırım uyguladı.
İran haber ajansı, yerdeki bir platforma monte edilmiş füzenin test motorunun görüntülerini yayınladı. Uzaya füzesi testleri, Tahran ve Washington'un, İran'ın dünya güçleriyle vardığı ve eski ABD Başkanı Donald Trump'ın 2018'de geri çektiği nükleer anlaşmayı kurtarmak için Viyana'da dolaylı yoldan görüşmelerde bulunduğu bir zamanda gerçekleşti. İran'ın katı yakıtlı füze motorları geliştirmesi, uydu fırlatma kisvesi altında kıtalar arası balistik füzeler geliştirmeye çalıştığına dair endişeleri derinleştirebilir.

Daha fazlasını oku

 
 
DÜNYA

Reisi'nin yokluğunun ardından İran

Reisi'nin ardından İran, iktidarın muhalefete "Allah ile savaştığı" temelinde bir darbe indirmesini sağlamak için Humeyni ideolojisini yoğunlaştırmaya yönelecek (AFP)
Reisi'nin ardından İran, iktidarın muhalefete "Allah ile savaştığı" temelinde bir darbe indirmesini sağlamak için Humeyni ideolojisini yoğunlaştırmaya yönelecek (AFP)
TT
TT

Reisi'nin yokluğunun ardından İran

Reisi'nin ardından İran, iktidarın muhalefete "Allah ile savaştığı" temelinde bir darbe indirmesini sağlamak için Humeyni ideolojisini yoğunlaştırmaya yönelecek (AFP)
Reisi'nin ardından İran, iktidarın muhalefete "Allah ile savaştığı" temelinde bir darbe indirmesini sağlamak için Humeyni ideolojisini yoğunlaştırmaya yönelecek (AFP)

Velid Fares

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin, Dışişleri Bakanı ile birlikte helikopter kazasında hayatını kaybettiğini duyuran açıklamanın mürekkebi kurumadan, ölümünden kimin sorumlu olduğuna dair anlatılar başladı. Helikopterin zorunlu inişi gerçekten teknik nedenlerden mi kaynaklanıyordu, yoksa birisi motora sabotaj mı yapmıştı?

Haberlerin çoğu, teknik bir arızanın bir felakete dönüşen bu zorunlu inişe yol açtığı sonucuna varıyor. Ancak pek çok soru hâlâ soruluyor ve bunlar arasında şunlar da var; bu helikopter nasıl düştü, Cumhurbaşkanına eşlik eden iki helikopterden ikisi de neden zorunlu iniş alanına bakmadan yolculuklarına devam ettiler? Bazıları, kötü hava koşullarına rağmen kışın bile bu koridorun sürekli uçak ve helikopterler tarafından kullanıldığını söylüyorlar. Dolayısıyla ya bu olay benzersiz ya da olayların seyrini bu yöne iten yıkıcı bir el var.

Nihai raporların sonuçları ne olursa olsun, bu durum, İran rejimi içindeki kanatlar arasındaki güç tartışması çerçevesine giriyor. Bu kanatların ilki ölen Cumhurbaşkanı’nın devlet başkanı konumundayken başını çektiği kanattır. Kaynaklara göre Reisi, başkanlığını yaptığı devlet kurumlarının daha yetkili olması için çalışıyordu. Diğer kanat ise Dini Lider'in kanadı ve yüksek Humeyni otoritesi onun elinde. Yeni cumhurbaşkanlığı seçiminin tarihi yaklaşırken kanatlar arasındaki mücadele yoğunlaşmıştı ve Hamaney'in ölümüyle yerine geçecek yeni ismin bulunması için çalışmalar yapılıyordu. Bilgiler, Humeyni Otoritesinin başındaki ismin, yerine oğlu Mücteba Hamaney'i önerdiğini söylüyor. Ancak diğer kaynaklar, Reisi'nin Veliyyi Fakih’in halefi olmaya hazırlandığını, bunun da iki kanat arasında çatışmaya yol açtığını söylüyorlar.

Anlaşmazlık konularından biri de 2014'ten bu yana Batı'dan, özellikle de ABD'den aktarılan ve on milyarlarca dolar olduğu tahmin edilen paranın kontrolü. Bu büyük meblağlar doğal olarak hükümet, bürokrasi, güvenlik kurumları, bankalar ve sahayı kontrol eden milisler arasında büyük çatışmalara yol açıyor. Cumhurbaşkanlığı ve Genel Rehberlik makamları arasındaki çatışma, bir yandan rejimin gücünü güvence altına alan bu fonlar üzerindeki kontrolün niteliği, diğer yandan da rejimin dört Arap ülkesinde ve Filistin topraklarındaki Humeynici ve müttefik milislerle olan organik bağıyla ilgili derin farklılıkların bir sonucu olabilir.

Peki, Reisi’nin sahneden ayrılmasından sonra şimdi ne olacak?

En yakın ihtimal, kurumlardaki ve devletteki destekçilerinin zayıflatılması ve yerine Rehber’i çevreleyen dar çevrenin parçası olacak, yeni bir cumhurbaşkanının getirilmesidir. Böylece cumhurbaşkanlığı makamı yakın gelecekte Dini Lider’in halefi için hazırlanmış olacak. Bu durumda, İran'daki bu dramatik değişimlerin iç, bölgesel ve uluslararası arenadaki sonuçları nelerdir?

İran içinde, yoğun halk tepkisinden ve Tahran ile diğer şehirlerde gerçekleşen kutlamalardan, Reisi'nin ölümünün, muhalefetin bir bütün olarak rejimin varlığını reddetmesi, bir otorite boşluğu veya en azından otoritenin kanatları arasında bir çekişme olduğu temelinde otoriteye karşı yeniden protesto çağrısı yapması için yeni bir kapı açabilir. Bu elbette rejimi, uluslararası kamuoyunu sahayı kesin olarak kontrol ettiğine ikna etmek için büyük bir baskıda bulunmaya itecektir.

Bölgesel düzeyde bazı hükümetler, Tahran’daki yeni hükümet ve yönetim ile ilişkilere hazırlık olarak Hamaney'in otoritesini yeniden tanıdı. Bunların arasında devletlerin içişlerine karışmama anlaşması imzalayan ülkelerin yanı sıra, durumu izleyen ve yeni rejimin istikrarlı bir yönde gelişimini görene kadar harekete geçmeyecek Arap Körfez ülkeleri de var.

Uluslararası düzeyde, bazı Avrupa hükümetlerinin, İran liderliğine Avrupa, AB ve Tahran arasındaki mevcut anlaşmalara saygı duyulacağı konusunda güvence vermek amacıyla, Dini Lider’e sempatilerini ifade etmekte hızlı davrandıklarını gördük. Bu, İran'da en yüksek ve derin Avrupa çıkarlarına sahip olanlar için normaldir ve şu ana kadar rejimi değiştirmeye çalışan tüm İran muhalefetlerinden daha güçlüdür.

ABD'ye gelince, Dışişleri Bakanlığı, İran hükümetinin koşullarındaki değişikliğe rağmen kendisi ile diplomatik ilişkiler kurmadan, İran yönetimine sakin bir dille başsağlığı diledi. Çünkü yönetim Kongre'de her iki partiden de cumhurbaşkanı kim olursa olsun bu rejimle ilişki kurmak istemeyen bir çoğunluğun bulunduğunu çok iyi biliyor. Başkanlık seçimi kampanyası sırasında muhalefetin yönetime yönelik eleştirilerini yoğunlaştırdığı ve muhalefetin ABD yönetimini, terörist olarak gördüğü bir rejimi tanımaktan sorumlu tuttuğu biliniyor.

Dolayısıyla Biden yönetimi İran rejimini diplomatik olarak tanırken, popülist Cumhuriyetçi tabandan duyduğu korku nedeni ile kendisi ile ilişki kurmama ilkesini sürdürecek. Çünkü Cumhuriyetçiler önemli eyaletlerde çoğunluğu elde etmiş gibi görünüyor, bu da seçim sonuçlarını etkileyebilir.

Bunun gelecekteki en önemli sonuçları ne olacak?

İran rejiminin, önümüzdeki Kasım ayındaki ABD seçimleri öncesi Ortadoğu'da bir tür güç gösterisine hazırlık amacıyla kendi kurumlarını etrafında toplaması, onları koruması ve geliştirmeye çalışması mantıklı. Bu da demek oluyor ki, yaz başından kasım ortasına kadar Biden yönetiminin ya da diğerlerinin seçimler nedeniyle Ortadoğu'daki herhangi büyük hareketlenmeye karşılık veremeyeceği hassas bir dönem yaşanacak. Tahran bunu anladı ve eğer isterse aynı aşamayı bölgedeki bazı hedeflerini hayata geçirmek için de kullanmaya hazırlanıyor.

Reisi'den sonra İran, iktidarın Humeyni’nin deyimi ile "Allah ile savaşan" muhalefete bir darbe indirmesini sağlamak için Humeyni ideolojisini yoğunlaştırma yoluna gidecek. Ancak İsrail-İran çatışması çerçevesindeki yeni durum, bir yanda İsrail ve bölgesel müttefikleri, diğer yanda İran rejimi arasında tansiyonu yükseltmeyi, aynı zamanda rejim içinde yeni halk ayaklanmalarının başlamasını kolaylaştıracak bir iç bölünmenin yaşanmasını ümit eden İran muhalefetinin işine yarayabilir.

Fakat ABD'nin tutumu değişmediği sürece, mevcut aşamada bu rejimi değiştirmek zor olsa da seçim tarihi yaklaştıkça değişim fırsatları doğabilir. Her halükârda, Humeyni rejiminin temel direklerinden biri ve 1980'lerdeki binlerce idamın sorumlusu olan birinin yokluğu, İran'daki kurban aileleri için umut verici bir haber, rejime reform veya değişim yönünde baskı yapmak için motive edici bir faktördür.

*Bu makale Şarku’l Avsat tarafından Independent Arabia’dan çevrilmiştir.