NASA teleskobu, Güneş Sistemi'nin dışında "öteuydu" adayı keşfetti

Görselde gaz devi Kepler-1708b ve uydusu Kepler-1708b-i, kendi yörüngelerinde dönerken resmediliyor (Helena Valenzuela Widerström)
Görselde gaz devi Kepler-1708b ve uydusu Kepler-1708b-i, kendi yörüngelerinde dönerken resmediliyor (Helena Valenzuela Widerström)
TT

NASA teleskobu, Güneş Sistemi'nin dışında "öteuydu" adayı keşfetti

Görselde gaz devi Kepler-1708b ve uydusu Kepler-1708b-i, kendi yörüngelerinde dönerken resmediliyor (Helena Valenzuela Widerström)
Görselde gaz devi Kepler-1708b ve uydusu Kepler-1708b-i, kendi yörüngelerinde dönerken resmediliyor (Helena Valenzuela Widerström)

Gökbilimciler nadir bir keşfe imza attı ve Güneş Sistemi'nin dışında yer alan bir doğal uydu adayı tespit etti.
Son 30 yılda Güneş Sistemi dışında 4 binden fazla gezegen keşfedildi. Ötegezegen adı verilen bu gök cisimleri arasında kayalık gezegenler, deforme olmuş gezegenler veya gaz devleri gibi çok çeşitli nesneler yer aldı.
Buna rağmen, gezegenlerin etrafında dönen uydulara dair tek bir keşif yapılabildi. Bu da 2017'de saptanan, Neptün büyüklüğündeki "öteuydu" adayı Kepler-1625 I olmuştu.
Şimdiyse Columbia Üniversitesi'nden bilim insanları listeye ikinci uydu adayını ekledi.
Araştırmanın başyazarı Profesör David Kipping, "Gökbilimciler şimdiye kadar 10 binden fazla ötegezegen adayı buldu, ancak öteuydular çok daha zorlu. Onlar terra incognita" diye konuştu. Terra incognita, kartografyada haritalanmamış bölgeler için kullanılan bir terim.
Hakemli bilimsel dergi Nature Astronomy'de yayımlanan araştırmada, Profesör Kipping ve meslektaşları, NASA'nın 2018'de emekliye ayrılan Kepler uzay teleskobunun tespit ettiği en soğuk gaz devlerini inceledi.
70 gezegeni derinlemesine inceleyen araştırmacılar, sonunda Kuğu ve Lyra takımyıldızları yönünde, Dünya'dan yaklaşık 5 bin 500 ışık yılı uzaklıkta yer alan Kepler-1708b'nin yörüngesindeki olası uyduyu tespit etti.
Veriler, Kepler-1708b-i adı verilen gök cisminin büyüklüğünün Dünya'nın yaklaşık 2,6 katı olduğunu gösteriyor. Ona ev sahipliği yapan gezegen ise Jüpiter'den biraz daha küçük.
Gökbilimciler öteuydu araştırmalarında soğuk, gaz gezegenlerini inceliyor. Zira Güneş Sistemi'nde Dünya gibi gezegenler az sayıda uyduya sahipken Jüpiter ve Satürn gibi gaz devlerinin yüzden fazla uydusu var.
Araştırmacılara göre iki öteuydu adayı da muhtemelen gazdan oluşuyor. Bunların hayatlarına bir gezegene dönüşmek üzere başladığı ve sonra diğer dev gezegenlerin yörüngelerine çekildiği tahmin ediliyor.
Profesör Kipping, "Dışarıda başka uydular varsa, muhtemelen o kadar da canavarca görünmeyecek. Aynı zamanda tespit edilmeleri de daha zor olacak" ifadelerini kullandı:
"Keşfi doğrulamak için Hubble gibi diğer uzay teleskoplarından gelecek gözlemlere ihtiyacımız olacak. Bu da yıllar alabilecek bir süreç."
Independent Türkçe, SciNews, ScienceAlert



İlk insanların beslenme sırları, 300 bin yıllık ahşap aletlerle birlikte gün yüzüne çıktı

(Liu ve ekip arkadaşları/Science)
(Liu ve ekip arkadaşları/Science)
TT

İlk insanların beslenme sırları, 300 bin yıllık ahşap aletlerle birlikte gün yüzüne çıktı

(Liu ve ekip arkadaşları/Science)
(Liu ve ekip arkadaşları/Science)

Vishwam Sankaran Bilim ve Teknoloji Muhabiri 

Çin'in güneybatısında keşfedilen 300 bin yıllık nadir ahşap aletler, bölgedeki ilk insanların büyük ölçüde kök ve yumrular gibi yeraltı bitkileriyle beslendiğini gösteriyor.

Hakemli dergi Science'da perşembe günü yayımlanan bulgular, Doğu Asya'daki erken insan atalarının gelişmiş bilişsel becerilerine, yaşantılarına, beslenme biçimlerine ve çevrelerine ışık tutuyor.

Yunnan eyaletinin Jiangchuan bölgesinde yer alan göl kıyısındaki Gantangqing arkeolojik kazı alanında, oksijenden yoksun kil tortularda ahşap aletlerin korunması sayesinde bu nadir buluntu elde edildi.

Araştırmacılar tortularda yaklaşık bin organik kalıntı da buldu.

Ortaya çıkarılan kalıntıları gelişmiş teknikler kullanarak tarihlendiren bilim insanları, aletlerin 250 bin ila 350 bin yıllık olduğunu tespit etti.

Bilim insanları, çeşitli biçim ve işlevlere sahip "son derece nadir" ahşap aletlerin yaklaşık 300 bin yıllık katmanlardan çıkarıldığını söylüyor.

Bugüne kadar bu döneme ait, biri Avrupa'da diğeri Afrika'da olmak üzere ahşap alet içeren sadece iki keşif yapılmıştı.
 

Görsel kaldırıldı.

Gantangqing'deki ahşap aletler (Liu ve ekip arkadaşları/Science)


Yeni keşfedilen çubuklardan ikisi, İtalya'nın Poggetti Vecchi bölgesinde bulunan 171 bin yıllık aletlere benzerlik gösteriyor.

Kanca biçimli benzersiz 4 aletin daha ortaya çıkarıldığını belirten bilim insanları, bunların muhtemelen kökleri kesmek için kullanıldığını söylüyor.

Ayrıca araştırmacıların ahşap aletlerin üzerinde kasıtlı cilalama ve kazıma izleri, kenarlarındaysa toprak kalıntıları saptaması, bunların kök ve yumrular gibi yeraltı bitkilerini kazmak için kullanıldığına işaret ediyor.

Bilim insanları, "Ahşap aletler arasında kazma çubukları ve küçük, eksiksiz, elle tutulan sivri uçlu aletler var" diye yazıyor.

Bilim insanları bu bulgulara dayanarak insanların Doğu Asya'daki atalarının muhtemelen bitki temelli bir beslenme biçimi izlediğinden şüphelenirken, bölgede çam fıstığı, fındık, kivi meyvesi ve su yumrularına dair kanıtlar tespit edildi.

Buna karşılık Avrupa ve Afrika'da saptanan ahşap aletler av aletleri, mızraklar ve mızrak uçlarıydı.

Çalışmanın ortak yazarı arkeolog Bo Li şöyle diyor:

Bu keşif, erken insan adaptasyonuna ilişkin önceki varsayımlara meydan okuyor. Çağdaş Avrupa yerleşimleri (Almanya'daki Schöningen gibi) büyük memelileri avlamaya odaklanırken, Gantangqing subtropik bölgelerde bitki temelli, eşsiz bir hayatta kalma stratejisini ortaya koyuyor.

Dr. Li, "Ahşap aletlerin çeşitliliği ve karmaşıklığı da arkeolojik kayıtlardaki önemli bir boşluğu dolduruyor, çünkü 100 bin yıldan daha eski ahşap aletler Afrika ve Batı Avrasya dışında son derece nadir görülüyor" ifadelerini kullanıyor.

Keşif, ahşap aletleri kullanan erken insanların dünya genelinde çok daha geniş bir alana yayıldığını gösteriyor.

Ayrıca farklı ortamlarda yaşayan tarih öncesi kültürlerin yerel olarak işlerine yarayacak aletler geliştirdiğine de işaret ediyor.


Independent Türkçe, independent.co.uk/news