NASA teleskobu, Güneş Sistemi'nin dışında "öteuydu" adayı keşfetti

Görselde gaz devi Kepler-1708b ve uydusu Kepler-1708b-i, kendi yörüngelerinde dönerken resmediliyor (Helena Valenzuela Widerström)
Görselde gaz devi Kepler-1708b ve uydusu Kepler-1708b-i, kendi yörüngelerinde dönerken resmediliyor (Helena Valenzuela Widerström)
TT

NASA teleskobu, Güneş Sistemi'nin dışında "öteuydu" adayı keşfetti

Görselde gaz devi Kepler-1708b ve uydusu Kepler-1708b-i, kendi yörüngelerinde dönerken resmediliyor (Helena Valenzuela Widerström)
Görselde gaz devi Kepler-1708b ve uydusu Kepler-1708b-i, kendi yörüngelerinde dönerken resmediliyor (Helena Valenzuela Widerström)

Gökbilimciler nadir bir keşfe imza attı ve Güneş Sistemi'nin dışında yer alan bir doğal uydu adayı tespit etti.
Son 30 yılda Güneş Sistemi dışında 4 binden fazla gezegen keşfedildi. Ötegezegen adı verilen bu gök cisimleri arasında kayalık gezegenler, deforme olmuş gezegenler veya gaz devleri gibi çok çeşitli nesneler yer aldı.
Buna rağmen, gezegenlerin etrafında dönen uydulara dair tek bir keşif yapılabildi. Bu da 2017'de saptanan, Neptün büyüklüğündeki "öteuydu" adayı Kepler-1625 I olmuştu.
Şimdiyse Columbia Üniversitesi'nden bilim insanları listeye ikinci uydu adayını ekledi.
Araştırmanın başyazarı Profesör David Kipping, "Gökbilimciler şimdiye kadar 10 binden fazla ötegezegen adayı buldu, ancak öteuydular çok daha zorlu. Onlar terra incognita" diye konuştu. Terra incognita, kartografyada haritalanmamış bölgeler için kullanılan bir terim.
Hakemli bilimsel dergi Nature Astronomy'de yayımlanan araştırmada, Profesör Kipping ve meslektaşları, NASA'nın 2018'de emekliye ayrılan Kepler uzay teleskobunun tespit ettiği en soğuk gaz devlerini inceledi.
70 gezegeni derinlemesine inceleyen araştırmacılar, sonunda Kuğu ve Lyra takımyıldızları yönünde, Dünya'dan yaklaşık 5 bin 500 ışık yılı uzaklıkta yer alan Kepler-1708b'nin yörüngesindeki olası uyduyu tespit etti.
Veriler, Kepler-1708b-i adı verilen gök cisminin büyüklüğünün Dünya'nın yaklaşık 2,6 katı olduğunu gösteriyor. Ona ev sahipliği yapan gezegen ise Jüpiter'den biraz daha küçük.
Gökbilimciler öteuydu araştırmalarında soğuk, gaz gezegenlerini inceliyor. Zira Güneş Sistemi'nde Dünya gibi gezegenler az sayıda uyduya sahipken Jüpiter ve Satürn gibi gaz devlerinin yüzden fazla uydusu var.
Araştırmacılara göre iki öteuydu adayı da muhtemelen gazdan oluşuyor. Bunların hayatlarına bir gezegene dönüşmek üzere başladığı ve sonra diğer dev gezegenlerin yörüngelerine çekildiği tahmin ediliyor.
Profesör Kipping, "Dışarıda başka uydular varsa, muhtemelen o kadar da canavarca görünmeyecek. Aynı zamanda tespit edilmeleri de daha zor olacak" ifadelerini kullandı:
"Keşfi doğrulamak için Hubble gibi diğer uzay teleskoplarından gelecek gözlemlere ihtiyacımız olacak. Bu da yıllar alabilecek bir süreç."
Independent Türkçe, SciNews, ScienceAlert



Batılı teknoloji devleri, Çin üretimi yapay zekaya yöneliyor

Çin'de geliştirilen DeepSeek, Batı'da "veri casusluğu" endişesi yaratmıştı (Reuters)
Çin'de geliştirilen DeepSeek, Batı'da "veri casusluğu" endişesi yaratmıştı (Reuters)
TT

Batılı teknoloji devleri, Çin üretimi yapay zekaya yöneliyor

Çin'de geliştirilen DeepSeek, Batı'da "veri casusluğu" endişesi yaratmıştı (Reuters)
Çin'de geliştirilen DeepSeek, Batı'da "veri casusluğu" endişesi yaratmıştı (Reuters)

Batılı ülkelerdeki büyük firmalar, Çin üretimi yapay zeka modellerini kullanmaya yöneliyor.

Wall Street Journal’ın (WSJ) analizinde, Amazon Web Services, Microsoft ve Google gibi Amerikan devlerinin, müşterilerine DeepSeek’i bir seçenek olarak sunmaya başladığını yazıyor.

Bu durumun, ABD hükümetinin veri güvenliği nedeniyle Çinli DeepSeek firmasının bazı uygulamalarını devlet cihazlarında yasaklamasına rağmen gerçekleştiğine işaret ediliyor.

Analiz firması Sensor Tower’ın verilerine göre, ABD’li OpenAI firmasının ürettiği ChatGPT en popüler yapay zeka destekli sohbet botu olma özelliğini koruyor. Küresel çapta uygulamanın 910 milyon kez indirildiği belirtiliyor. Çinli mühendislerin tasarladığı DeepSeek ise 125 milyon kez indirildi.

Harvard Üniversitesi’nin haziranda yayımladığı bir çalışmada, Çin’in yapay zekada öne çıkmasını sağlayan iki temel unsurun veri zenginliği ve insan sermayesi olduğu belirtilmişti.

WSJ’nin analizine göre de Amerikan şirketleri daha çok “yapay genel zeka” (AGI) gibi devrimsel ilerlemelere yoğunlaşırken, Çinli firmalar pratik uygulamalarla günlük sorunları çözmeye odaklanıyor. Çinli şirketler aynı zamanda modellerini açık kaynak olarak sunuyor. Bu sayede kullanıcılar modelleri kendi ihtiyaçlarına göre uyarlayabiliyor.

Alibaba’nın “Qwen” adlı açık kaynak modelinin dünya genelinde 100 binden fazla türevi geliştirildi. Haberde, Japonya Ekonomi Bakanlığı için özel yazılımlar geliştiren Tokyo merkezli Abeja şirketinin Google ve Meta yerine Qwen’i tercih ettiğine dikkat çekiliyor.

DeepSeek, diğer yapay zeka şirketlerine kıyasla düşük maliyetle ve az sayıda çip kullanarak geliştirdiği açık kaynaklı yeni modeli DeepSeek-R1'i, 20 Ocak'ta piyasaya sürmüştü. ABD’li şirketlerle yarışan modelleri daha ucuza geliştirip sattığını öne süren DeepSeek, Nvidia'dan Microsoft'a kadar teknoloji devlerinin yüzlerce milyar dolar değer kaybetmesine neden olmuştu.

Batılı ülkeler, DeepSeek’in siber güvenliği ihlal ettiğini ve verilerin Pekin yönetimiyle paylaşılmasını sağladığını öne sürmüş, firmaysa iddiaları yalanlamıştı.

Güney Afrika’daki Witwatersrand Üniversitesi, DeepSeek’in diğer yapay zeka modellerine göre daha iyi veri güvenliği sağladığını savunuyor. Üniversite yetkililerinden Tarık Surtee, “Açık kaynaklı olması ve çevrimdışı kullanılabilmesi, verilerimizi koruyor” diyor.

Independent Türkçe, Wall Street Journal, RT