عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
DÜNYA

Rusya, ABD'nin bilgisi dahilinde İran ile ‘geçici’ bir nükleer anlaşma önerdi

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, İranlı mevkidaşı İbrahim Reisi ile Moskova'da görüşürken (EPA)
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, İranlı mevkidaşı İbrahim Reisi ile Moskova'da görüşürken (EPA)
    Washington/Şarku’l Avsat
TT
TT

Rusya, ABD'nin bilgisi dahilinde İran ile ‘geçici’ bir nükleer anlaşma önerdi

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, İranlı mevkidaşı İbrahim Reisi ile Moskova'da görüşürken (EPA)
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, İranlı mevkidaşı İbrahim Reisi ile Moskova'da görüşürken (EPA)

ABD’li yetkililere göre Rusya, İran ile nükleer anlaşmayı canlandırmak için son haftalarda Tahran'ın nükleer programına bazı kısıtlamaların yeniden uygulanması karşılığında ‘sınırlı ölçüde’ yaptırımların hafifletilmesini içeren geçici bir anlaşmayı ele aldı.
NBC News’e göre kaynaklar, ABD’nin, Rusya’nın İran’a önerisinden haberdar olduğunu söyledi. Bu, ABD Başkanı Joe Biden yönetimi içinde, İran ile dünya güçleri arasındaki Kapsamlı Ortak Eylem Planı olarak da bilinen 2015 nükleer anlaşmasının tam olarak geri dönüşüne ilişkin müzakerelerde zamanın tükenmekte olduğuna dair endişelerin ardından ortaya çıkıyor. ABD eski Başkanı Donald Trump yönetimi, 2018'de ABD'yi anlaşmadan çekerken, İran'ın nükleer silah kapasitesine ulaşmaya her zamankinden daha yakın olduğu söyleniyor.
Yetkililer ve konu hakkında bilgi sahibi kaynaklar, Rusya'nın İran ile geçici bir anlaşmaya ilişkin görüşmelerinin ABD'nin bilgisi dahilinde yapıldığını söylerken, üst düzey Biden yönetimi yetkilileri Washington'u Rusya'nın çabalarından uzaklaştırdı. İran, Rusya'nın teklifini şimdiye kadar reddetmişti. İran'ın Birleşmiş Milletler (BM) Daimi Misyonu dün Tahran'ın geçici bir anlaşma istemediğini ve Rusya'nın önerisinin ayrıntılarını tartışmayı reddettiğini söyledi.
Kapsamlı Ortak Eylem Planı’ndan (KOEP) ayrı herhangi bir yeni anlaşma, Kongre tarafından bir incelemeye yol açabilir. Bu nedenle kaynaklara göre, Rusya'nın geçici önerisi üzerinde bir anlaşmaya varılırsa, ABD ve diğer hükümetler, bunu yeni veya ayrı bir anlaşma yerine 2015 anlaşmasına tam dönüşe yönelik ilk adım olarak tasavvur edecekler. Üst düzey bir ABD yetkilisi, geçici ‘düzenlemenin’ ciddi bir şekilde ele alınmadığını söyledi.
Yetkili, "Rusya ile İran arasında yaşanmış olabilecek herhangi bir görüşme hakkında konuşamasak da şu aşamada böyle bir düzenlemenin ciddi bir şekilde tartışılmadığından eminiz. Geçici anlaşmayı basında müzakere etmeyeceğiz veya müzakerelerle ilgili belirli iddialar hakkında yorum yapmayacağız" dedi.
Rus hükümeti, yorum talebine henüz yanıt vermedi.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Rusya'yı İran'daki nüfuzunu kullanmaya çağırdı. Blinken, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ile Cenevre'de yaptığı görüşmenin ardından şunları söyledi: “Rusya, bizim aciliyet duygumuzu ve önümüzdeki haftalarda karşılıklı uyuma geri dönüp dönemeyeceğimizi görme ihtiyacımızı paylaşıyor. Rusya'nın nüfuzunu ve İran ile olan ilişkisini aciliyet amacıyla kullanacağını umuyoruz.”
Kaynakların Rusya'nın İran'a sunduğu geçici bir anlaşma taslağına göre Tahran'ın uranyumu yüzde 60'a kadar zenginleştirmeyi durdurması ve diğer kısıtlamaların yanı sıra muhtemelen Rusya'ya ihraç ederek mevcut stoklarından kurtulması gerekecek. Kaynaklar, buna karşılık İran hükümetinin Güney Kore de dahil olmak üzere yabancı banka hesaplarındaki donmuş petrol gelirlerinden milyarlarca dolar alacağını söyledi.
Biri Kongre'de bulunan ABD'li yetkililere göre, Rusya ile İran arasındaki görüşmeler, İran ile dünya güçleri arasında 2015 nükleer anlaşmasına tüm tarafları geri döndürmeyi amaçlayan Viyana'daki resmi görüşmelerin oturum aralarında gerçekleşti.
Washington ve Tahran'da İran ile geçici bir nükleer anlaşmayı teşvik etmek zor olabilir. 2015 nükleer anlaşmasına karşı çıkan veya bu konuda çekinceleri olan bazı ABD'li milletvekilleri, geçici bir anlaşma olasılığı konusunda giderek daha fazla endişe duyuyorlar. Kongre’deki yetkililere göre İran'ın nükleer programına şu anda yürürlükte olandan daha fazla kısıtlama getirecek olsa da varılabilecek herhangi bir anlaşmanın 2015 yılında imzalanan anlaşmanın daha katı sınırlarından yoksun olacak.
Uzmanlar ve eski yetkililer, İran için nükleer faaliyetlerine bazı kısıtlamalar getiren bir geçici anlaşmanın Tahran'ın daha geniş müzakerelerdeki etkisini azaltabileceğini söyledi. Geçici bir anlaşma, İran'ın yeni sert hükümetine de siyasi olarak zarar verebilir. Yeni hükümet, eski İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'yi Batı ile taviz vermeye çok istekli ve İran'a ekonomik fayda sağlayamayan bir lider olarak gösteriyor.
Başkan Joe Biden göreve başladıktan sonra geçici bir anlaşma fikri hep tartışıldı. Ancak yetkililer, bunun yerine 2015 anlaşmasına tam bir dönüşü müzakere etmeye odaklanmaya karar verdi.

Daha fazlasını oku

 
 
DÜNYA

Hamaney'in halefliği mücadelesinde “gölge filo” petrol milyarderlerinin oynadığı rol

ABD Hazine Bakanlığı, Muhammed Hüseyin Şemhani'nin gölge filosunun büyüklüğünü 50'den fazla gemi olarak tahmin ediyor (AFP)
ABD Hazine Bakanlığı, Muhammed Hüseyin Şemhani'nin gölge filosunun büyüklüğünü 50'den fazla gemi olarak tahmin ediyor (AFP)
TT
TT

Hamaney'in halefliği mücadelesinde “gölge filo” petrol milyarderlerinin oynadığı rol

ABD Hazine Bakanlığı, Muhammed Hüseyin Şemhani'nin gölge filosunun büyüklüğünü 50'den fazla gemi olarak tahmin ediyor (AFP)
ABD Hazine Bakanlığı, Muhammed Hüseyin Şemhani'nin gölge filosunun büyüklüğünü 50'den fazla gemi olarak tahmin ediyor (AFP)

The Maritime Executive dergisi, İran’ın Dini Lideri Ali Hamaney'in sağlığının kötüye gittiğini belirten bir makale yayınladı. Makalede Hamaney’in halefi meselesinin artık açıkça tartışıldığı, bu durumun rejim içinde bir iktidar mücadelesinin yaşanma olasılığını artırdığı vurgulandı.

Bu gelişmeler, Batı'nın yaptırımlarını aşmak için ağlar kuran petrol milyarderleri için özellikle büyük önem taşıyor.

Makaleye göre İran rejiminin üst düzey yetkilileri, rejimin hayatta kalmasını ve iktidar çevresine yakın olanlara büyük karlar sağlayan yolsuzluk ağlarına ve suç gruplarına güveniyor.

Dini Lider Hamaney'in halefi konusunda yapılan tartışmalarda iki isim öne çıkıyor. Her ikisi de İran petrolünün ihracatından sorumlu ‘gölge filosunun’ faaliyetlerinden büyük servetler elde ederken, bu faaliyetleri nedeniyle uluslararası yaptırımlar listesine alındı.

Dergi, bu kişilerin faaliyetlerinin kesin kayıtlarının, yarı yasal ticari cephelerin arkasında aracı rollerini gizleme yetenekleri nedeniyle kamuya tam olarak açık olmadığını vurguluyor. Ancak, mevcut bilgiler, kâr güdüsünün Batı'nın kısıtlamalarına uymaktan daha ağır bastığı için belirli faaliyetlere devam etmelerine rağmen, yaptırım listelerine dahil edilmelerini haklı göstermek için yeterliydi.

Hamaney’e yakınlığıyla bilinen eski Ulusal Güvenlik Danışmanı Ali Şemhani’nin oğlu Muhammed Hüseyin Şemhani, bu isimler arasında en öne çıkanlardan biri. Şarku’l Avsat’ın aktardığı Independent Persian kaynaklı analize göre 2011'den bu yana, şirketleri Admiral ve Milavous aracılığıyla ‘İran petrolünü Rusya petrolüyle karıştırmak ve sevkiyatların nereden yapıldığının anlaşılmasını engellemekle’ suçlanan Hüseyin Şemhani, yıllarca bu petrolü prestijli Batılı petrol şirketlerine satmayı başardı.

Aynı yıl Avrupa yaptırımlarına tabi tutuldu ve en son Avrupa yaptırım güncellemesinde Rusya’nın ‘gölge filosu’ operasyonlarının kilit ismi olarak tanımlandı. Buna rağmen Şemhani, Milavous'un faaliyetlerine veya İran'ın Rusya'ya insansız hava aracı (İHA) sevkiyatına herhangi bir şekilde dahil olduğunu reddediyor.

ABD Hazine Bakanlığı, 30 Temmuz 2025 tarihinde, bağlantılı oldukları gerekçesiyle aralarında Marvis, Armada Global, Koban Shipping, Kryos Shipping ve Fractal Marine şirketlerinin de olduğu Birleşik Arap Emirlikleri’ndeki (BAE) onlarca şirkete de yaptırım uyguladı. Bakanlık, İran’ın gölge filosunda 50'den fazla geminin olduğunu tahmin ediyor.

Geniş bir bağlantı ağına sahip olan İranlı iş adamı Babek Zencani, 2013 yılında yolsuzlukla suçlandı ve tutuklandı. Uzun süre hapis yatan Zencani, 2021 yılında, organize yolsuzluk ve ticaret ağı aracılığıyla Petrol Bakanlığı'nın gelirlerinden 2,7 milyar dolar çalma suçlamasıyla ölüm cezasına çarptırıldı. Ancak 2024 yılında, Hamaney’in emriyle cezası 20 yıl hapis cezasına çevrildi ve daha sonra serbest bırakılarak faaliyetlerine geri döndü.

Zencani'nin sahibi olduğu BAE merkezli Sorinet Grup Holding, kozmetik, finans ve bankacılık hizmetleri, oteller, ticari havacılık, altyapı, inşaat malzemeleri, bilgi teknolojisi ve uluslararası gayrimenkul geliştirme alanlarında, Türkiye, Tacikistan, Malezya ve Çin'de faaliyet gösteriyor. Zencani, 2013 yılında net servetini yaklaşık 13,5 milyar dolar olarak açıklamıştı.

O yıla kadar sürdürdüğü ticari faaliyetleri, özellikle yaptırımları atlatmak amacıyla petrol ve ilgili fonların nakliyesinde oynadığı rol ve İran Devrim Muhafızları Ordusu (DMO) ile bağlantılı kuruluşlarla iş birliği yapması nedeniyle, Avrupa ülkeleri ve ABD’nin yaptırım listelerine alınmasına neden oldu. Malezya'nın doğu kıyılarında gemiden gemiye petrol transferi yapmakla suçlandı.

Zencani, hapis cezasına çarptırıldıktan sonra, hükümet kurumları ve DMO ile bağlantılı kuruluşlarla olan bağlantıları sayesinde ‘Awan Group’ adı altında faaliyetlerine devam etti.

İranlı iş adamı 2 Aralık'ta sosyal medya platformu X hesabından Hamaney’in olası halefi olarak gösterilen eski İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'ye sert eleştirilerde bulundu.

The Maritime Executive dergisine göre Şemhani ve Zencani halen serbestçe seyahat edebiliyor gibi görünüyor, ancak son zamanlarda güvenliklerinden endişe duydukları için İran’da daha uzun süreler geçirmeyi tercih ediyorlar.

* Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Independent Arabia’dan çevrilmiştir.

DÜNYA

Papa, İtalyan istihbaratını siyasetçileri ve gazetecileri karalamaktan kaçınmaya çağırdı

Papa XIV. Leo (EPA)
Papa XIV. Leo (EPA)
TT
TT

Papa, İtalyan istihbaratını siyasetçileri ve gazetecileri karalamaktan kaçınmaya çağırdı

Papa XIV. Leo (EPA)
Papa XIV. Leo (EPA)

Papa XIV. Leo, İtalya'nın istihbarat servislerini "kamuoyuna mal olmuş kişileri ve gazetecileri itibarsızlaştırmaktan" kaçınmaya çağırdı. Papa, gizli bilgilerin kötüye kullanılmasının demokrasiyi ve kamu güvenini zayıflatma tehdidi oluşturduğunu söyledi.

Papa’nın dün yaptığı bu çağrı, casus yazılım kullanımı, gazetecilerin ve insan hakları aktivistlerinin telefonlarının hacklenmesi iddialarını içeren son gözetim skandallarının ardından İtalya'nın güvenlik servislerine yönelik artan incelemeler arasında geldi.

İtalya istihbarat servisinin yüzüncü yıl dönümü töreninde konuşan Papa, teşkilatın Vatikan da dahil olmak üzere ulusal güvenliği korumadaki rolünü övdü, ancak yasa ve etik kurallara bağlı kalması gerektiğinin altını çizdi.

Papa, "Gizli bilgilerin siyasetçileri, gazetecileri veya sivil toplumdaki diğer aktörleri korkutmak, istismar etmek, şantaj yapmak veya itibarsızlaştırmak için kullanılmaması için sıkı denetim şarttır" dedi.

Ayrıca, istihbarat görevlilerinin "bu mesleğin sunduğu cazip tekliflere" karşı tetikte kalmaları gerektiğini de ifade etti.

Bu yılın başlarında, İtalyan parlamentosu hükümetin, Akdeniz'i geçmeye çalışan mültecileri korumaya çalışan bir STK olan Mediterranea for Human Rescue'nun kurucuları Luca Catharini ve Giuseppe Caccia da dahil olmak üzere birçok kişinin telefonlarını hacklemek için İsrail yapımı casus yazılım kullandığını ortaya çıkardı.

Papa Leo, dijital çağda istihbarat çalışmalarının giderek karmaşıklaşmasıyla birlikte, yasal ve etik güvencelere duyulan ihtiyacı vurguladı ve sahte haberlere ve çevrimiçi manipülasyona karşı uyanık olunması çağrısında bulundu.

“Eylemlerinizin her zaman kamu yararına uygun olduğundan emin olun” diye vurguladı.

Ayrıca, birçok ülkedeki kiliselerin “kötü amaçlarla çalışan ve özgürlüklerine kısıtlamalar getiren” istihbarat teşkilatlarının kurbanı olduğunu da açıkladı, ancak ayrıntıya girmedi.

DÜNYA

Witkoff, Zelenskiy ve Avrupalı ​​liderlerle görüşmek üzere Berlin'e gidiyor

ABD Özel Temsilcisi Steve Wittkoff (Reuters)
ABD Özel Temsilcisi Steve Wittkoff (Reuters)
TT
TT

Witkoff, Zelenskiy ve Avrupalı ​​liderlerle görüşmek üzere Berlin'e gidiyor

ABD Özel Temsilcisi Steve Wittkoff (Reuters)
ABD Özel Temsilcisi Steve Wittkoff (Reuters)

Konu hakkında bilgi sahibi bir ABD yetkilisi, Büyükelçi Steve Wittkoff ve Başkan Donald Trump'ın damadı Jared Kushner'in bu hafta Berlin'de Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ve Avrupalı ​​liderlerle görüşeceğini söyledi.

Şarku'l Avsat'ın Reuters'ten aktardığına göre yetkili, Wittkoff'un yarın ve pazartesi günleri Fransa, İngiltere ve Almanya'dan yetkililerle de görüşeceğini ifade etti.

Üst düzey bir ABD yetkilisi, Alman Basın Ajansı'na (DPA) Witkoff'un Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy ve Avrupalı ​​yetkililerle görüşeceğini doğruladı.

Zelenskiy'nin pazartesi günü Berlin’e gelerek Almanya Başbakanı Friedrich Merz, çeşitli Avrupa devlet ve hükümet başkanları ile Avrupa Birliği ve NATO liderleriyle görüşmesi bekleniyor.

Witkoff, Ukrayna'daki savaşı sona erdirmeye yönelik ABD önerisi konusunda Ukrayna ve Rusya ile müzakerelere öncülük etti. Witkoff'un gönderilmesi kararı, Washington'un savaşın sona erdirilmesi planının şartları konusunda Kiev ile kalan farklılıkları giderme konusundaki artan aciliyetini vurguluyor.

Wall Street Journal'ın haberine göre, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, İngiltere Başbakanı Keir Starmer ve Almanya Şansölyesi Friedrich Merz'in de toplantıya katılması bekleniyor.

Beyaz Saray perşembe günü yaptığı açıklamada, Trump'ın barış görüşmelerinde ilerleme kaydedilebileceğine inanması halinde, ancak o zaman toplantıya bir yetkili göndereceğini belirtti.