Libya petrolünün akıbeti siyasi çekişmelere ve bölgesel hesaplara bağlı

Kategorik olarak yöneltilern talepler üretimde düşüşe neden oldu.

Libya Ulusal Petrol Kurumu Başkanı Mustafa Sanallah. (Kurumun Medya Ofisi)

Libya’da Başkanlık Konseyi tarafından temsil edilen yürütme makamı ve Ulusal Birlik Hükümeti (UBH), Ulusal Petrol Şirketi ile devletin diğer kurumları arasındaki yaşanan çatışmalara tanık oluyor. Kararlar, mali veya idari gerekçelerle durdurmaya çalışıyor. Ancak Libyalıların tek finansal kaynağını yönetmekle görevlendirilen kurum, genellikle Denetim Bürosu, Petrol ve Gaz Bakanlığı'nın müdahalesinden veya bazı petrol sahalarının kapatılmasına yol açan işçi protestolarından şikayetçi.
Libya genelindeki petrol tesisleri, bazıları hizipçi talepler de dahil olmak üzere yetkililerden talepte bulunan protestocuların elinde rehin tutuluyor. Bazı petrol tesisleri kasıtlı olarak kesintiye uğratılarak bu durum, kendileri ve aileleri için artan finansal faydalar veya tıbbi bakım kaynağı olarak kullanılıyor. ortaya çıkıyor. Kesintiler, Libya Ulusal Petrol Kurumu’na (NOC) göre geçtiğimiz hafta günlük üretim oranlarında düşüşe neden oldu. NOC, günlük 300 bin varil üreten Şarara, 90 bin varil üreten el-Fil, Wafa Oil Field ve Hamada Oil petrol sahalarının kapandığını doğruladı. Ayrıca bunun, geçtiğimiz 20 Aralık’tan bu yana üretim hızının düşmesine neden olduğunu işaret etti.
NOC Başkanı Mustafa Sanallah, Petrol Tesisleri Muhafızları’nın tarlalardaki çalışmaları durdurmasının ardından bir ‘mücbir sebep’ durumu ilan etmek zorunda kaldı. Yasa çerçevesi dışındaki bireylerin ve yetkin olmayan tarafların dahil olması nedeniyle petrol fiyatlarının iyileştiği dönemlerde, Şarara, el-Fil, Wafa ve Hamada sahalarından yapılan pompalamanın durudurulmasından duyduğu üzüntüyü dile getirdi.
Sanallah, ‘Libyalıların acılarını artıran bu uygulamaları kabul etmenin veya görmezden gelmenin mümkün olmadığını vurguladığı açıklamasında şunları söyledi:
 “Bu uygulamaları, profesyonel çalışmanın ABC'sini dikkate almadan bölgesel amaçlarla veya bireysel kazanımlar ve çıkarlar elde etmek için Libyalıların geçimini sağlama (siyasallaştırma) aracı haline getirmeyi kabul etmiyoruz. Bu durumun ulusal petrol sektöründe rol oynamasına izin vermeyeceğiz..”
Başsavcılığa yakın yetkililerden Müsteşar Sıddık es-Sur, Şarku'l Avsat’a yaptığı açıklamada Libyalıların geçim ve gelir kaynaklarına zarar veren, petrol üretim ve ihracat oranını olumsuz etkileyen bu olguyu ele almak için harekete geçme sürecinde olduklarını söyledi.
Cumhuriyet Savcısı daha önce, kasım ayı başlarında petrol sektöründe önde gelen üç yetkili hakkında ‘kamu parasını boşa harcamak’ suçlamasıyla tutuklanması emri çıkarmıştı. Bu adım, Cumhuriyet Savcılığının Libya istihbarat servisi tarafından Petrol Şirketi Yönetim Kurulu üyesi, Akakus Petrol İşletmeleri'nde İş Güvenliği ve Sağlığı Daire Başkanı ve şirketin Güvenlik Departmanında İdari İşler Birimi'nin çalışmalarından sorumlu çalışan üç kişinin yasa dışı menfaat elde etme ve yetkiyi kötüye kullanmayla ilgili olarak getirilen gerçekler ve dosyalar hakkında kapsamlı soruşturma başlatmasından birkaç gün sonra atıldı.
Resmi kaynak, NOC'ın Devlet Denetleme Bürosu müsteşarı ve mevcut Başkanı Ala el-Maslati hakkında şikayette bulunduğunu belirttiği açıklamasonda "Bilinmeyen amaçlarla hayati petrol sektörünü sistematik olarak hedef alıyor" dedi. Devlet Denetleme Bürosu’nun yeniden düzenlenmesine ilişkin yasada, büronun öngörülen görev ve hedeflerinden saptığını vurguladı.  
Maslati, daha önce de Başbakan Abdulhamid Dibeybe’ye bir mektup göndermişti. Bir petrol rafinerisi kurulması ve güney Libya'daki Şarara petrol sahasındaki gazlardan faydalanılması da dahil olmak üzere ‘yasa dışı’ olarak nitelendirdiği Libya Ulusal Petrol Kurumu’nun kararlarının durdurulması çağrısında bulundu.  NOC, Denetim Bürosu'nun ‘ekonomik suçlar oluşturan’ eylemler olarak değerlendirdiği duruma yanıt vererek, mahkemenin suçlayıcı bir merci olmadığını birlidrdi. Hatta kanuna göre yapması gerekenleri inceleyip ilgili mevzuat ve metinleri dahi belirtmediğini söyledi.
Sanallah ise “Petrol Şirketi komplolara maruz kalıyor” diyerek yetkililerin çalışanları için sigorta sağlayamaması durumunda kurumun merkezini başkent Trablus dışında başka bir yere taşımakla tehdit etmişti.
Şirketin medya ofisine göre Libya'nın petrol üretimi geçen yıl günde yaklaşık 1,3 milyon varilden günlük 729 bin varile geriledi. Kapalı alanlarda üretime devam edilmesinin ardından üretim yeniden günde 1 milyon varile yükseltilmişti.
Petrol sahalarının ve limanların çoğu, 18 Eylül 2020'de Başkomutan Halife Hafter'in üretim ve ihracata devam etme emri verene kadar 9 ay boyunca Libya Ulusal Ordusu’na bağlı gruplar tarafından kuşatıldı.
NOC, geçtiğimiz hafta ‘Mebruk" Petrol Operasyonları Şirketi tarafından sunulan teklife dayanarak şirketin karşı karşıya olduğu engeller ve zorluklarla ilgili ayrıntılı tartıştı. Ardından özellikle alanın tanık olduğu güvenlik boşluğu nedeniyle el-Curf sahası için güvenlik koruması talep etti. Kurum, sahanın güvenliğinin sağlanmasına ilişkin şirket tarafından sunulan teklifin Denetim Bürosu tarafından onaylanmamasını, şirket yönetiminin yetkisi dahilinde olmadığı gerekçesiyle kaynaklandığını bildirdi.