İran, Birleşmiş Milletler'deki oy kullanma hakkını geri almak üzere

İran, Birleşmiş Milletler'deki oy kullanma hakkını geri almak üzere
TT

İran, Birleşmiş Milletler'deki oy kullanma hakkını geri almak üzere

İran, Birleşmiş Milletler'deki oy kullanma hakkını geri almak üzere

Birleşmiş Milletler (BM) kaynakları, İran'ın cuma günü 18 milyon dolardan fazla parayı uluslararası örgütün Seul'deki bir hesabına aktardıktan sonra BM’deki oy kullanma hakkını geri almak üzere olduğunu duyurdu.
İsminin açıklanmasını istemeyen bu kaynaklardan biri Fransız haber ajansına (AFP) verdiği röportajda “bu paranın pazar veya pazartesi günü ulaşmasının beklendiğini” söyledi.
İran 11 Ocak'ta örgüte ödemesi gereken büyük borçlar olduğu için oy kullanma hakkını kaybetti.
BM Antlaşması’nın 19. Maddesi’nde “Örgüte mali katkısını ödemekte gecikmiş olan bir BM üyesi, eğer geciken ödemelerinin tutarı önceki iki tam yılın ödeme payları tutarına eşit ya da bundan fazla ise Genel Kurul’da oy kullanamaz” ifadeleri yer alıyor.
11 Ocak'ta BM Genel Sekreteri, İran'ın oy kullanma hakkını geri almak için 18,4 milyon dolar ödemesi gerektiğini açıkladı. Buna karşılık Tahran, Washington tarafından uygulanan ekonomik ve mali yaptırımlar nedeniyle BM’deki borçlarını ödemek için gereken asgari tutarı karşılayamayacağını belirtti.
Aylarca süren müzakerelerin ardından Tahran'a haziran ayında ödenmemiş katkı paylarını ödemesi ve oy kullanma hakkını geri kazanmasına izin veren bir muafiyet verildi.
AFP’ye göre ocak ayının başında İran Dışişleri Bakanlığı, Tahran'ın "ödemesi gereken katkı paylarını eksiksiz bir şekilde ödemeye ve sözünü yerine getirmeye riayet edeceğini" açıklamıştı. Ancak “haksız ve yasa dışı ABD yaptırımları yüzünden” borçlarını kapatamadı.
Bakanlık konuya ilişkin yaptığı açıklamanın devamında “BM Genel Sekreteri ve Genel Sekreterlik, yasa dışı yaptırımlarla mücadele eden ülkelerin özel durumlarını dikkate almalı ve ülkelerin katkı paylarını ödemelerine yardımcı olma konusunda tereddüt etmemeli” ifadelerini kullanmıştı.
BM'nin aralık ayında onaylanan yıllık çalışma bütçesi yaklaşık 3 milyar dolar. Çalışma bütçesinden ayrı olan BM Barış Gücü operasyonları için haziran ayında onaylanan bütçe ise 6,5 milyar dolar değerinde.
Perşembe günü Seul'deki hükümet kaynakları, Güney Kore'nin İran’ın oy kullanma hakkını geri kazanmak amacıyla BM üyelik aidatlarını ödemek için donmuş fonlarını kullanmasına ilişkin öneri hakkında Tahran ile istişarelerde bulunduğunu belirtti.
Seul merkezli Yonhap haber ajansının aktardığına göre kaynaklar Tahran’ın BM’ye ödemesi gereken gecikmiş borçlar sorununu çözmek için dondurulan paralardan yararlanmaya çalıştığını söylediler. Kaynaklardan biri “Hükümetimiz bu konuda İran hükümeti ile istişarelerde bulunuyor. İlgili istişareler ABD ve BM ile de yapılıyor” ifadelerini kullandı.
ABD, Tahran'ın BM’ye asgari katkı payını ödemek ve oy kullanma hakkını geri kazanmak için Kore Sanayi Bankası’nda (Industrial Bank of Korea) dondurulmuş durumda olan paralarının bir kısmını kullanmasını kabul etti.



İran-İsrail çatışması ne gösterdi?

Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, Suudi Arabistan Ulusal Güvenlik Danışmanı Dr. Musaid el-Ayban ve dönemin İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Sekreteri Ali Şemhani ile birlikte, Mart 2023, Pekin (SPA)
Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, Suudi Arabistan Ulusal Güvenlik Danışmanı Dr. Musaid el-Ayban ve dönemin İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Sekreteri Ali Şemhani ile birlikte, Mart 2023, Pekin (SPA)
TT

İran-İsrail çatışması ne gösterdi?

Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, Suudi Arabistan Ulusal Güvenlik Danışmanı Dr. Musaid el-Ayban ve dönemin İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Sekreteri Ali Şemhani ile birlikte, Mart 2023, Pekin (SPA)
Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, Suudi Arabistan Ulusal Güvenlik Danışmanı Dr. Musaid el-Ayban ve dönemin İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Sekreteri Ali Şemhani ile birlikte, Mart 2023, Pekin (SPA)

Siyaset ve güvenlik uzmanları, Tahran'ın açıklamalarına bağlı kalması ve bölgedeki silahlı örgütlere müdahale ve destekten uzak durması halinde Körfez-İran ilişkilerinin daha güçlü hale gelebileceğini, büyüyebileceğini ve gelişebileceğini belirtti.

Uzmanlar, İran-İsrail çatışmasının, Körfez ülkelerinin bölgesel güvenlik üzerine düşünmeleri, bölgesel güvenlik vizyonlarını istikrar ve güvenliği koruyacak net mekanizmalara dönüştürmeleri ve İran ile Irak başta olmak üzere komşu ülkelerle ortak bir çerçeveye ulaşmaları gerektiğini gösterdiğini söyledi.

Körfez Araştırmaları Merkezi Başkanı Dr. Abdulaziz bin Sakr, İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan'ın Tahran'ın komşu ülkelerle iyi ilişkiler kurmak istediğine dair son açıklamalarına işaret ederek şöyle dedi: “Bugün İran'dan tek istediğimiz, Körfez'de müdahale ve saldırganlık istemediğine dair söylediklerine uymasıdır. Eğer davranışlarını değiştirir ve müdahaleci olmazlarsa, bu, bölgede daha fazla güvenlik ve istikrara, İran ve komşu ülkelerde büyüme ve refaha yol açacaktır.”

İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, Tahran'ın Körfez bölgesindeki komşu ülkelerle ilişkilerde yeni bir sayfa açmaya hazır olduğunu ifade etti.

Şarku’l Avsat’ın İran Cumhurbaşkanlığı internet sitesinden aktardığına göre Pezeşkiyan kabine üyelerine hitaben yaptığı konuşmada, “İslam ülkeleri arasındaki dayanışma ihtiyacı ve kapsamlı iş birliğinin genişletilmesi hedefi göz önüne alındığında, komşuluk politikası ve bölge ülkeleriyle ilişkilerin geliştirilmesi, hükümetin temel stratejileri arasındadır” dedi.

Dr. Abdulaziz bin Sakr, Körfez Araştırmaları Merkezi tarafından düzenlenen ‘Gerilim ve Diplomasi: İsrail-İran Savaşı Üzerine Körfez Perspektifleri’ başlıklı seminerde şu ifadeleri kullandı: “İran'ı son yıllarda desteklediği Hizbullah gibi gruplardan uzak görmek ve bölgede saldırganlık içermeyen bir güvenlik standardı oluşturmak istiyoruz. İran'dan iyi sinyaller geldiği sürece Körfez'den de iyi sinyaller gelecek. İran'daki rejimi değiştirmeye yönelik her türlü saldırıya karşıyız, bu tamamen İran'ın meselesi.”

3 yol

Körfez Araştırmaları Merkezi Kıdemli Danışmanı Dr. Salih el-Haslan ise İran ile İsrail arasındaki son savaştan sonra Körfez ülkelerinin izlemesi gereken 3 yol belirledi:

Birincisi: İran ile daha fazla temas kurmak ve sivil amaçlı barışçıl bir programa sahip olma hakkına sahip olmakla birlikte herhangi bir askeri nükleer programı kabul etmediklerini açıkça belirtmek.

İkincisi: Körfez ülkeleri İran'a, davranışlarını değiştirmesi koşuluyla bölgesel ve uluslararası izolasyondan kurtulmasına yardımcı olacaklarına dair olumlu bir mesaj göndermeli.

Üçüncüsü: İran'daki ılımlı seslerin güçlendirilmesi.

El-Haslan, “Son savaş Körfez ülkelerinin bölgesel güvenlik üzerine düşünmeleri gerektiğini gösterdi. Bir yıl önce Körfez ülkeleri bölgesel güvenlik vizyonlarını ortaya koydular. Artık Körfez ülkelerinde istikrar ve güvenliği korumak ve komşuları İran ve Irak ile sürdürülebilir barış dediğimiz bir güvenlik çerçevesine ulaşmak için bu vizyonu gerçekleştirecek bir mekanizma hakkında konuşmanın zamanı geldi” ifadelerini kullandı.

dfvgyju

Körfez Araştırmaları Merkezi Güvenlik ve Savunma Programı Direktörü Mustafa el-Ani'ye göre ABD'nin İran'ın nükleer tesislerine yönelik saldırıları programın yaklaşık yüzde 90'ını yok etmiş olabilir.

ABD bu ayın başlarında sığınak delici bombalarla donatılmış bombardıman uçaklarıyla İran'ın kilit nükleer tesislerini hedef alan bir saldırı gerçekleştirmiş, İran da ertesi gün Katar'da ABD güçleri tarafından kullanılan el-Udeyd Üssü’ne füze saldırısıyla karşılık vererek Körfez ülkelerinin kınamalarına yol açmıştı.

El-Ani, İsrail ve ABD'nin harekâtının anlık bir olay olmadığını, en az 10 yıllık bir istihbarat toplama çalışmasının sonucu olduğunu belirtti. El-Ani, “İyi planlanmış bir operasyondan bahsediyoruz… Bu basit bir planlama değildi ve nükleer programın şu ana kadar yaklaşık yüzde 90 oranında yok edildiğinden hiç şüphem yok” şeklinde konuştu.

İran'ın maruz kaldığı saldırıdan sonra toparlanmasının pek mümkün olmadığını ifade eden el-Ani, İranlıların nükleer programa devam etmek istemeleri halinde, bugün konuşulanların ‘çatışmanın sonunun başlangıcı’ olduğunu belirtti. El-Ani, “Şimdi soru şu: İran toparlanabilir mi? Amerikalılar ve İsrailliler her an saldırabilecekleri bir bombanın yapımını engellemek için tekrar geri geleceklerinden ötürü toparlanamayacağından hiç şüphem yok” dedi.