Avrupa, pandemiye karşı savaşında Paxlovid’i kullanmayı bekliyor

İlacın etkinliği, doğru zamanda kullanılmasına bağlı

27 Kasım 2021’de Fransa’nın Bordeaux bölgesinde çoğunun maske takma önlemine uyduğu yayalarla dolu bir cadde (AFP)

Avrupa’daki hastaneler ve sağlık merkezleri, Pfizer şirketi tarafından üretilen ve gerçekleştirilen denemelerde yeni tip koronavirüs (Kovid-19) ciddi enfeksiyonlarına karşı yüksek etkinlik gösteren Paxilovid ilacının ilk teslimatını almaya hazırlanıyor. Avrupa İlaç Ajansı (EMA) ilacın kullanımını onaylamasının ardından, salgınla mücadele için “güçlü bir silah” olacağını söyledi.
Hap olarak piyasaya sürülen ilaç Ritonavir ve Nirmatrelvir olmak üzere iki antiviralden oluşuyor. Yoğun bakım ünitelerinde tedavi gerektiren veya can kaybına yol açan ciddi semptomlu enfeksiyonları azaltmadaki etkinliği yüzde 89’a kadar ulaşıyor. EMA sözcüsü dün bu ilacın faydalarına dikkat çekerken, etkili olmasının “belirli vakalarda ve uygun zamanda” kullanımına bağlı olduğu konusunda uyardı. Sözcü kullanımının Kovid-19’un neden olduğu tehlikeli aşamaya geçme riski olan hastalarla sınırlı olduğundan, mevcut durumda geniş çapta ve yoğun bir şekilde kullanılmayacağını söyledi.
Söz konusu ilacın en önemli özelliklerinden biri evde kullanılabilmesidir.  Bu özelliği, büyük bir kısmı Omikron varyantından kaynaklanan yeni vakaların yükü altında kalan hastaneler ve sağlık merkezleri üzerindeki baskıyı hafifletir. Uzmanlar, ilacın yeni varyanta karşı etkinliği ile ilgili olarak, mevcut verilerin, henüz bu varyant karşısında savunma yeteneklerinin tespit edilmesini sağlamadığını ancak klinik deneylerin yapıldığı diğer varyantlara karşı olduğu kadar Omikron’a karşı da etkili olmasının muhtemel olduğunu söylüyorlar.
Bu tedavi edici ilacın klinik denemelerinin takibine katılan doktorlar, ilacın tam olarak etkili olması için temel koşulun, enfeksiyonun tehlikeli bir aşamaya geçmeye başladığı 4 veya 5 günlük bir dönemde kullanılması olduğunu ayrıca söz konusu ilaç geniş çapta kullanılabilirse pandeminin önünde aşılmaz bir engel olabileceğini söylediler. İlacın geliştirilmesi üzerinden çalışan Pfizer şirketinden uzmanlar, ilacın ikinci neslinde virüs bulaşmış tüm insanlarda kullanılmasını bekliyor.
Paxilovid’in, EMA tarafından acil kullanım için onaylanan tek antiviral ilaç olmadığını hatırlatmak gerekiyor. Zira Birleşik Krallık, ABD merkezli Merck şirketi tarafından üretilen Molnupiravir ilacını dağıtmaya başladı ancak üretici firma tarafından yayınlanan son verilere göre, bu ilacın etkinliği, acil kullanım için onaylandığında yüzde 50 iken, şimdi yüzde 30’a düştü.
ABD, Kanada, Birleşik Krallık ve Meksika gibi birçok ülkenin, Şubat ayı başından itibaren kullanımına başlaması bekleniyor. ABD Başkanı Biden bu yılın başlarında ilacın alımlarının ikiye katlanacağını duyururken, ilacın pandemi sürecinde bir dönüm noktası olacağını belirtmişti.
Merck Kovid-19’a karşı geliştirdiği ve Kovid-19 semptomlarının başlamasından sonraki ilk beş gün içinde ağız yolundan kullanılan ilaçlar kategorisinde birinci olan ilaca ilişkin yayınladığı son veriler, yeni klinik denemeler sonucunda etkinlik oranında belirgin düşüş ve kullanımını sınırlayan yan etkiler nedeniyle tıp camiasında hayal kırıklığına neden oldu.
ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) uzmanları 13 üyenin lehine ve 10 üyenin aleyhine oy vermesi ile ilacın acil kullanımını onaylamışlardı. Ancak uzmanlar, ilacı üreten Merck tarafından yakın zamanda yayınlanan verilerin ardından, bu ilacın beklediklerini karşıladığından emin olmadıklarını, ancak onaylandığı sırada mevcut olan tek ilaç olduğunu bildirdiler. Pfizer tarafından geliştirilen ve üretilen ilacın ortaya çıkması ve neden olduğu yan etkilere kıyasla yüksek etkinliğe sahip olduğuna yönelik cesaret verici verilerin yayınlanması ile birkaç ülke ilacı satın almak amacıyla sözleşmeler yapmak için acele etti. Şirket, sözleşmelerde geçen ilaç miktarlarını bu ayın sonundan önce teslim etmeye başlamayı planladığını söyledi.
Bazı uzmanlar Pfizer tarafından üretilen tedavi edici ilacın yakın takip gerektiren bir yönünün olduğunu söylüyorlar. Bu, virüsün çoğalmasını önlemek amacıyla RNA’sının genetik koduna hatalar yerleştiren, henüz yeterince test edilmemiş, ileri teknolojisinden kaynaklanabilecek olası etkiler olduğu belirtiliyor. Söz konusu etkilerden biri, ilacı kullanan kişilerde, ilacın genleri modifiye etme yeteneğinin sağlıklı DNA dizilerinde de görülmesi olasılığıdır.  İlacın hamilelerde veya çocuk sahibi olmak isteyen kadınlarda kullanılmamasının temel nedeni de bu potansiyel etkidir.