İsrailliler, Avrupa ve ABD’deki Yahudiler için endişeli

Uluslararası Holokost’u Anma Günü: Hayatta kalanların yarısı ‘yiyecek sıkıntısı’ yaşıyor.

İsrail Parlamentosu Başkanı dün Uluslararası Holokost'u Anma Günü’nde, Alman Parlamentosu'nda Holokost'tan kurtulan bir Yahudiye sarıldı.(AFP)
İsrail Parlamentosu Başkanı dün Uluslararası Holokost'u Anma Günü’nde, Alman Parlamentosu'nda Holokost'tan kurtulan bir Yahudiye sarıldı.(AFP)
TT

İsrailliler, Avrupa ve ABD’deki Yahudiler için endişeli

İsrail Parlamentosu Başkanı dün Uluslararası Holokost'u Anma Günü’nde, Alman Parlamentosu'nda Holokost'tan kurtulan bir Yahudiye sarıldı.(AFP)
İsrail Parlamentosu Başkanı dün Uluslararası Holokost'u Anma Günü’nde, Alman Parlamentosu'nda Holokost'tan kurtulan bir Yahudiye sarıldı.(AFP)

Birleşmiş Milletler (BM), ‘Yahudilere karşı soykırımın tekrarlanmaması için’ İsrail'in önergesi uyarınca kabul ettiği Uluslararası Holokost'u Anma Günü’nde savaşın kurbanlarını andı.  Diğer yandan Kudüs İbrani Üniversitesi tarafından yürütülen bir anket, İsraillilerin çoğunluğunun (yüzde 53) Avrupa'daki Yahudilerin yaşamlarının yakın gelecekte daha da kötüleşeceğini düşündüklerini ortaya koydu. İsrail'de Holokost'tan kurtulanlardan ankete katılanların çoğu, kötü ekonomik ve yaşam koşullarından mustarip olduklarını ve ‘yiyecek sıkıntısı’ çektiklerini söylediler.
Dünya çapında Yahudilere yönelik saldırgan ve antisemitizm uygulamalarına karşı faaliyet gösteren Tel Aviv'deki İftira ve İnkarla Mücadele Birliği'nin (Anti-Defamation League /ADL) açıklamasına göre 2020 yılında ABD’de Yahudilere yönelik yaklaşık 2 bin 200 saldırı vakası kaydedildi (ABD Federal Soruşturma Bürosu’na (FBI) göre 676 olay yaşandı. Saldırıların yaklaşık yüzde 51'i Yahudilere yönelikti.)
Sağcı İsrail Hayom gazetesinin yayınladığı kamuoyu araştırma sonuçlarına göre ankete katılanların yüzde 39'u Yahudilere yönelik saldırılar nedeniyle ‘en antisemitik’ olarak görülen balıca Avrupa ülkesinin Fransa olduğu görüşünde. Bunu yüzde 33 ile Polonya ve yüzde 15 ile Almanya izliyor. Ancak ankete göre İsrail’deki aşırı sağ kanat halen en anti-Semitik ülke olarak Almanya’yı görüyor. İsraillilerin üçte biri, bu düşmanlığı dünya çapında İsrail politikasına yöneltilen eleştirilere bağlıyor.
Ankete göre ‘Avrupa Birliği (AB) politikalarının antisemitizmden etkilenip etkilenmediği’ sorusuna cevap veren Yahudi ve Arap vatandaşları arasında görüş farklılıkları var. Bu soruya Yahudilerin yüzde 27’si ‘olumlu’ ve yüzde 27’si ‘olumsuz’ cevap verirken yüzde 40'ı ise bazı ülkelerin bunu desteklediğini belirtti. Arap kesiminin yüzde 53'ü AB politikaları ile antisemitizm arasında herhangi bir bağlantı olmadığını kaydetti.
Yahudilere ve insanlığa karşı işlediği suçlardan dolayı Nazi karşıtlarını toplamak için yıl boyunca bir kampanya yürüten İsrail hükümetinin halen ‘Nazi canavarının pençelerinden kurtulan Yahudi nüfusuyla ilgilenme’ konusunda yetersiz olduğu savunuluyor. Holokost Kurbanları Refah Fonu yönetimi, İsrail'de bu düşünceye sahip olanlara dair istatistikler yayınladı. Bugün ülkede Nazizmden kurtulanların sayısının 165 bin 800 ve ortalama yaşlarının 85 olduğunu gösteren verilere göre söz konusu kesimin yüzde 19'u 90 yaşın üzerinde. 950'si de 100 yaşını geçmiş durumda. Ancak çoğu, kötü ekonomik ve yaşam koşullarından mustarip. Zira yüzde 51'i karnını doyurmak için yardıma muhtaçken yüzde 25'i yoksulluk sınırının altında yaşıyor. Yüzde 30'u ise yalnızlıktan şikayetçi.
Knesset, Holokost'u özel bir oturum düzenleyerek andı. Söz konusu oturumda milletvekillerinin her biri kendi siyasi görüşü doğrultusunda konuşma yaptı. Örneğin sağ kanat, Avrupa'yı, özellikle Almanya'yı hedef aldı. Bu sırada Knesset Başkanı Mickey Levy, Berlin'deki Alman Parlamentosu (Bundestag) huzurunda Holokost'u anma vesilesiyle düzenlenen özel bir oturumda İbranice konuşma yapmak üzere davet aldı. Levy yaptığı konuşmada “80 yıl önce Yahudi halkının yeryüzünden silinmesi için bir girişimde bulunuldu ancak bu halk ayaklanarak tarihi vatanlarında bağımsızlıklarını elde etti” ifadelerini kullandı. Almanya'nın İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra İsrail’in 'nin güvenliğinden sorumlu olmayı dış politikasının temellerinden biri haline getirdiğini belirten Knesset Başkanı şu ifadeleri kulandı:
“Nazi döneminden çıkarmamız gereken ders, günümüzde zayıflayan demokrasiyi korumamız ve bunun için daha fazlasını yapmamız gerektiğidir.”
Knesset Başkanı, Alman milletvekillerinin desteğiyle konuşmasını Yahudilerin yas duası olan kadişi okuyarak bitirdi ve ardından gözyaşlarına boğuldu.
Levy, Berlin'de Almanya Başbakanı Olaf Scholz ile de bir araya geldi. Berlin’in Şalit Anlaşması’nın başarısına katkıda bulunarak yaptığı gibi, esir ve kayıp olan İsrail askerleri konusunda yardım etmesini istedi.
İsrail Başbakanı Naftali Bennett, Uluslararası Holokost'u Anma Günü münasebetiyle Dışişleri Bakanlığı ve Massuah Uluslararası Holokost Araştırmaları Enstitüsü tarafından düzenlenen sanal bir etkinlikte kordiplomatik mensuplarına hitap etti. Bennett konuşmasında açıkça İsrail'i yok etme çağrısında bulunan ve bu amaçla nükleer silah geliştiren Tahran'daki rejimin yönetiminin sandığı gibi ‘Yahudi halkının artık başkalarının kum torbası olmadığını’ söyledi.
Arap ulusal partileri tek çatı altında toplayan Ortak Arap Listesi Bloğu'nda yer alan Arap Değişim Hareketi Başkanı, Knesset üyesi Ahmed Tıbi de Knesset oturumunda konuşma yaptı. Konuşmasında Holokost'un Yahudi ve Yahudi olmayan kurbanlarının acısını paylaştığını vurguladı. Ancak ‘İsrail ordusunun Filistinlilere karşı gerçekleştirdiği katliamlar, köyleri işgal etmeleri, yerleşimcilerin Filistinlilerin arabalarına ve mallarına saldırıları, onları parçalayıp yakmaları, hayatlarını sürekli taciz etmeleri ile Holokost'un hemen öncesinde Nazilerin yaptıkları arasında bir benzetme yaptığında’ kargaşaya yol açtı. Sağcı milletvekilleri ile çatıştı. Sağcı milletvekilleri kendisini eleştirdi. Likud Partisi’nden Knesset üyesi Shlomo Karhi kendisine “Sen bir teröristsin. Bizimle Naziler arasında karşılaştırma yapman, sende en ufak bir insanlığın olmadığını gösteriyor” dedi. Ortak Arap Listesi Bloku Başkanı milletvekili Eymen Avde de Twitter hesabından yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı:
“Bugün, Nazi soykırım kampının Sovyetler Birliği Kızıl Ordusu’nun elinden kurtarılışının yıl dönümü. Nazilerin yaptıkları insanlık tarihindeki en iğrenç suçlardır. Bu tür suçlara götüren her türlü ırkçılığa karşı mücadele etmeliyiz.”
İsrail Dışişleri Bakanlığı dün, Uluslararası Holokost'u Anma Günü münasebetiyle bakanlığın Batı Kudüs'teki merkezinde İsrail'e bağlı yaklaşık 100 yabancı diplomatla bir toplantı düzenledi.



Suudi Arabistan'ın ‘NATO üyesi olmayan başlıca müttefik’ olarak tanımlanması ne anlama geliyor?

Askerî geçit töreninde ABD ordusu tankları (AFP)
Askerî geçit töreninde ABD ordusu tankları (AFP)
TT

Suudi Arabistan'ın ‘NATO üyesi olmayan başlıca müttefik’ olarak tanımlanması ne anlama geliyor?

Askerî geçit töreninde ABD ordusu tankları (AFP)
Askerî geçit töreninde ABD ordusu tankları (AFP)

ABD ile Suudi Arabistan arasındaki stratejik ilişkinin derinliğini yansıtan bir adım olarak, ABD Başkanı Donald Trump, Suudi Arabistan’ı ‘NATO üyesi olmayan başlıca müttefik’ (Major Non-NATO Ally – MNNA) ilan etti. Bu kararla Suudi Arabistan, Arjantin, Avustralya, Bahreyn, Brezilya, Kolombiya, Mısır, İsrail, Japonya, Ürdün, Kenya, Kuveyt, Fas, Yeni Zelanda, Pakistan, Filipinler, Katar, Güney Kore, Tayland ve Tunus gibi ülkelerin bulunduğu bu statüyü resmen alan yirminci ülke oldu.

Bu statü, ABD’nin NATO üyesi olmayan bir ülkeye verebildiği en yüksek askeri ve güvenlik iş birliği seviyesini ifade ediyor. ABD Kongresi bu unvanı 1987 yılından bu yana, ABD Yasası’nın 22. maddesi uyarınca tanımlıyor.

NATO üyesi olmayan müttefik olmanın avantajları

NATO üyesi olmayan müttefikler, gelişmiş ABD silahlarına ve askeri teknolojisine öncelikli erişim ve ABD askeri teçhizatını indirimli fiyatlarla veya uygun koşullarda satın alma veya kiralama imkânı gibi birçok önemli avantajdan yararlanıyor. Bu sınıflandırma, NATO üyesi olmayan müttefiklerin ABD ile ortak silah geliştirme programlarına katılmalarına ve askeri araştırma ve geliştirme projeleri için ABD'den finansman almalarına da olanak tanıyor.

Söz konusu sınıflandırma, ortak askeri eğitim ve istihbarat iş birliğini kolaylaştırmanın yanı sıra, müttefik ülkenin topraklarında acil durumlarda kullanılmak üzere ABD askeri teçhizatının depolanmasına izin verdiği için ABD'ye de belirli avantajlar sağlıyor.

Suudi Arabistan, ABD ile uzun süredir devam eden stratejik ortaklığı nedeniyle bu ayrıcalıkların çoğundan onlarca yıldır fiilen yararlanıyor. Ancak resmi olarak bu statüye sahip olması, bu ayrıcalıkların yasal olarak garanti altına alınmasını ve ABD yönetimlerinin keyfi kararlarına tabi olmamasını sağlıyor.

‘Karşılıklı savunma anlaşmasından’ farkı

‘NATO üyesi olmayan başlıca müttefik’ statüsü ile ‘karşılıklı savunma anlaşması kapsamındaki müttefiklik’ kavramları benzer ifadeler taşısa da aralarında önemli bir fark bulunuyor. NATO dışı müttefik statüsünde ABD’nin söz konusu ülkeyi savunma yükümlülüğü bulunmazken, karşılıklı savunma anlaşmaları taraflara karşılıklı ve açık bir yasal savunma taahhüdü getiriyor. Bu yükümlülük, NATO Anlaşması’nın beşinci maddesinde yer alan ve üye ülkelerin herhangi bir saldırıya uğrayan üye devleti savunmasını şart koşan maddeyle benzerlik gösteriyor.

‘NATO dışı müttefik’ sınıflandırmasındaki taahhütlerin niteliği, yakın askeri iş birliğinin ötesine geçmez, ancak karşılıklı savunma anlaşması kapsamında, imzacı devleti savunmak için ABD kuvvetleri gönderme taahhüdüne eşdeğerdir.

Bu nedenle aradaki fark, ‘NATO dışı müttefik’ sınıflandırmasının silahlanma, eğitim ve iş birliği alanlarında ‘çok ileri düzeyde stratejik ortaklık’ olması, ancak ‘savunma ittifakı’ olmamasıdır. ‘Karşılıklı savunma anlaşması’ ise imzacı devlete yönelik herhangi bir saldırının ABD'ye yönelik bir saldırı olarak kabul edilmesi ve ABD'nin yasal olarak askeri müdahalede bulunma yükümlülüğü anlamına gelir.

Suudi yetkililer bu tanımlamanın “kapsamlı bir stratejik ortaklığa doğru atılmış önemli bir adım” olduğunu söylerken, ABD Dışişleri Bakanlığı ise bunun ‘bölgedeki ortak güvenliğe yönelik uzun süredir devam eden taahhüdü yansıttığını’ doğruladı.


BM, Trump’ın Gazze planına ilişkin karar taslağını büyük çoğunlukla onayladı

ABD Başkanı Donald Trump, Knesset'te İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile tokalaşırken, 13 Ekim 2025 (AP)
ABD Başkanı Donald Trump, Knesset'te İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile tokalaşırken, 13 Ekim 2025 (AP)
TT

BM, Trump’ın Gazze planına ilişkin karar taslağını büyük çoğunlukla onayladı

ABD Başkanı Donald Trump, Knesset'te İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile tokalaşırken, 13 Ekim 2025 (AP)
ABD Başkanı Donald Trump, Knesset'te İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile tokalaşırken, 13 Ekim 2025 (AP)

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK), ABD Başkanı Donald Trump’ın Gazze için hazırladığı yol haritasını büyük çoğunlukla onaylayarak, 20 maddelik planına uluslararası meşruiyet kazandırdı.

Taslak karar, Rusya ve Çin'in çekimser kalmasına rağmen, pazartesi akşamı BMGK’da 15’e 13'lük çoğunlukla kabul edildi. Bu gelişme, Trump yönetimi için önemli bir diplomatik zafer oldu.

Filistin Yönetimi, kararın onaylanmasını memnuniyetle karşılarken, Hamas ve diğer Filistinli gruplar, bunu ‘Filistin’in milli iradesinin dışında sahada düzenlemeler yapılmasının önünü açan bir karar’ olarak değerlendirerek, ortak ve ayrı ayrı açıklamalarla kararı reddettiklerini bildirdiler. Ayrıca Gazze'ye konuşlandırılacak herhangi bir uluslararası gücün ‘bir tür vesayet veya dayatılan yönetim’ haline geleceğini söylediler. Şarku’l Avsat’a konuşan Filistinli gruplardan kaynaklar, söz konusu uluslararası gücün rolü ve bu grupların üyelerini takip etmek ve tutuklamak için potansiyel olarak kullanılabileceği konusundaki endişeleri dile getirdiler.

Öte yandan İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, İngilizce olarak Trump ve Gazze planını öven bir blog yazısı yayınlarken, hükümet üyeleri sessizliğini korudu. Bu durum, İsrail'de Trump'ın planından duyulan memnuniyetsizlik ile onu kızdırmamak arasındaki ikilem arasında gerçek bir krizin yaşandığını gösterdi. İsrail televizyonu Kanal 12 muhabiri Barak Ravid, “İsrail-Filistin çatışmasının bir daha asla eskisi gibi olmayacağını söylemek mümkün” ifadelerini kullandı.


ABD, Tayvan'a 700 milyon dolar değerinde hava savunma füzesi satışını doğruladı

Norveç savunma ve uzay silahları fabrikasında üretim aşamasındaki bir Nasams roketatar (AFP)
Norveç savunma ve uzay silahları fabrikasında üretim aşamasındaki bir Nasams roketatar (AFP)
TT

ABD, Tayvan'a 700 milyon dolar değerinde hava savunma füzesi satışını doğruladı

Norveç savunma ve uzay silahları fabrikasında üretim aşamasındaki bir Nasams roketatar (AFP)
Norveç savunma ve uzay silahları fabrikasında üretim aşamasındaki bir Nasams roketatar (AFP)

Amerika Birleşik Devletleri, Ukrayna'da test edilen yaklaşık 700 milyon dolar değerindeki gelişmiş bir hava savunma füze sisteminin Tayvan'a satışını onayladı. Bu, ABD'nin Taipei ile bir hafta içinde yaptığı ikinci silah anlaşması.

ABD, geçen yıl Tayvan'ın 2 milyar dolarlık bir silah anlaşması kapsamında RTX tarafından üretilen üç orta menzilli karadan havaya füze (NASAMS) alacağını duyurmuştu. Bu, Tayvan için yeni bir silah, çünkü şu anda bölgede yalnızca Avustralya ve Endonezya kullanıyor.   

ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon) pazartesi günü yaptığı açıklamada, şirketin NASAMS üniteleri satın almak için sabit fiyatlı bir sözleşme imzaladığını ve tahminlere göre çalışmanın Şubat 2031'de tamamlanacağını belirtti. RTX henüz yorum talebine yanıt vermedi. 

Ukrayna'da Rus saldırılarını püskürtmek için kullanılan NASAMS sistemi, ABD'nin talebin arttığı Tayvan'a ihraç ettiği hava savunma kabiliyetlerine önemli bir katkı sağlıyor.

ABD, perşembe günü Tayvan'a 330 milyon dolarlık savaş uçağı ve diğer uçak parçaları satışını onayladı. Bu, Başkan Donald Trump'ın ocak ayında göreve gelmesinden bu yana yapılan ilk anlaşmaydı. Bu hamle Pekin'i öfkelendirdi.

Tayvan ordusu, adayı kendi toprağı olarak gören Çin'den gelebilecek herhangi bir saldırıya karşı daha iyi savunma sağlamak için hayati önem taşıyan deniz ikmal hatlarını savunmak üzere, özel olarak tasarlanmış denizaltılar inşa etmek gibi çabalarla yeteneklerini güçlendiriyor.

Resmi diplomatik ilişkilerin olmamasına rağmen, Amerika Birleşik Devletleri'nin Tayvan'a kendini savunması için gerekli araçları sağlamakla yasal olarak yükümlü olması, Pekin'in tepkisini çekmeye devam eden bir tartışma konusu. Tayvan hükümeti, Pekin'in ada üzerindeki egemenlik iddialarını reddediyor.