Libya: Uluslararası muhalefete rağmen Temsilciler Meclisi yeni Hükümette ısrarcı

Tobruk merkezli Libya Temsilciler Meclisi, büyükelçilere ve BM Temsilcisi Stephanie Williams’a ülke işlerine karışmamaları çağrısı yaptı

Libya Temsilciler Meclisi’nin 31 Ocak’ta Tobruk’taki toplantısı (Libya Temsilciler Meclisi Basın Ofisi)
Libya Temsilciler Meclisi’nin 31 Ocak’ta Tobruk’taki toplantısı (Libya Temsilciler Meclisi Basın Ofisi)
TT

Libya: Uluslararası muhalefete rağmen Temsilciler Meclisi yeni Hükümette ısrarcı

Libya Temsilciler Meclisi’nin 31 Ocak’ta Tobruk’taki toplantısı (Libya Temsilciler Meclisi Basın Ofisi)
Libya Temsilciler Meclisi’nin 31 Ocak’ta Tobruk’taki toplantısı (Libya Temsilciler Meclisi Basın Ofisi)

Tobruk merkezli Libya Temsilciler Meclisi (TM), 31 Ocak’ta yeni bir başbakan seçme yolundaki süreci işletiyor. ABD ve uluslararası tarafların Ulusal Birlik Hükümeti’ni (UBH) değiştirmeye gerek olmadığını vurgulamasına rağmen TM, Abdulhamid Dibeybe başkanlığındaki mevcut hükümetin, “seçimlerin ertelenmesi sonrasında görevini tamamladığını” savunuyor.
Akile Salih başkanlığındaki TM, 31 Ocak’ta gerçekleştirdiği toplantıda, bugün (1 Şubat Salı) itibarıyla ‘Başbakan adaylık dosyalarını teslim almaya başlama’ kararı aldıklarını açıkladı. TM, dosyaları teslim almadan önce gerekli şartlara uygunluğunu sağlamak için inceleme yapılacağını ve özellikle Devlet Yüksek Konseyi ile temasa geçmek için Yol Haritası Komitesi’ne bu hususta bilgi verileceğini de söyledi.
TM, başbakanın 8 Şubat’taki meclis oturumunda seçilmesine karar verirken, 7 Şubat’ta ise adayların dinleneceğini belirtti.
Meclis’in kararları, Birleşmiş Milletler (BM) ve uluslararası yetkililerin yeni bir başbakanın seçilmesine ilişkin yorumlarına karşı eleştirileri de içerdi. Öyle ki meclis, bazı büyükelçilere ve BM Genel Sekreteri’nin Libya Özel Temsilcisine (Stephanie Williams) Libya’nın işlerine karışmama çağrısında bulundu.
Williams, TM’nin talepleri hakkında doğrudan yorum yapmasa da Twitter üzerinden yaptığı açıklamada, “Libya’daki siyasi aktörlerin ve sahada güç sahibi olanların, kişisel veya kurumsal çıkarlarının tehdit altında olduğunu hissettiklerinde yapıcılıktan engelleyici olmaya dönüş hızları dikkat çekicidir” ifadelerine yer verdi.
Williams, “Libya’daki söylem, anlaşmazlıkları güç kullanarak çözme söyleminden, anlaşmazlıkları siyasi ve barışçıl yollarla çözme söylemine dönüşmüştür” diyerek, bunun olumlu bir şey olduğunu ve bu yaklaşımın sürdürülmesi gerektiğini vurguladı.
BM Özel Temsilcisi ayrıca, İngiltere merkezli The Guardian gazetesine yaptığı açıklamada, Libyalı siyasilerin iktidarda kalmak için oynadığı ‘müzikli sandalye oyunu’ hakkında konuştu. Yetkili, Libyalı politikacıların ‘bu karar yerine Haziran ayında yapılması planlanan ülke genelindeki seçimlere odaklanması gerektiğine’ dikkati çekti.
Stephanie Williams, meclisin mümkün olan en kısa sürede ‘yaklaşık 3 milyon Libyalı tarafından sorulan ‘Seçimlerimize ne oldu?’ sorusunu yanıtlayan’ güvenilir bir siyasi süreç başlatmasını istediğini belirtti.
BM Özel Temsilcisi, yetkileri bilinmeyen yeni hükümeti tartışmadan önce meclisin, seçim tarihini belirlemesi gerektiğini söylerken, Libya’nın tam bir bölünmeye dönmesi halinde DEAŞ terör örgütünün geri dönebileceğine karşı da uyardı.
Libya kurumları arasında tırmanan siyasi gerginlik, 31 Ocak’taki Temsilciler Meclisi toplantısına gölge düşürdü. Öyle ki bazı üyeler, başsavcıya ‘meclis uçağının Mitiga Havalimanı’na inmesinin engellenmesini soruşturma’ çağrısı yaptı.  
TM Başkanı, dünkü toplantıda yaptığı açıklamada, “Tobruk’a çok sayıda milletvekilini taşıyan uçağın kalkışını geciktirmek, ulusal güvenliği ve ülke birliğini etkileyen bir eylemdir. Geçici hükümet, hareket özgürlüğünü kısıtlamakla suçlanmaktadır” dedi.
Aynı şekilde meclis, bugün düzenlenecek bir toplantıda hükümette görev yapan, şirket ve kurumlarda çalışan, kanuna aykırı olarak görevinden ayrılan ve görevlerini ihlal eden milletvekillerinin isimlerinin açıklanması kararı aldı. Bu çerçevede Salih, Meclis, büyükelçiliklere veya kamu şirketlerine atanan temsilcilerin üyeliklerini düşürecek” dedi.
Öte yandan UBH Başbakanı Abdulhamid Dibeybe, TM’nin yeni bir başbakan seçme ve Başbakanın görev süresini sonlandırma talebini görmezden gelerek, başkent Trablus’taki Üçüncü Çevre Yolu projesinin yanı sıra, diğer altyapı projelerinin tamamlanmasına izin verdiğini açıkladı.
Bu çerçevede 31 Ocak’ta Trablus’ta düzenlenen bir törende ülkenin 252 km doğusundaki ‘Ecdebiye- Calu’ yolunun ve 360 km güneyindeki ‘Ubari- Gat’ yolunun genişletilmesi için bir sözleşme imzalandı.
Törene, Başkanlık Konseyi Başkanı Muhammed el-Menfi, çok sayıda bakan, yürütme organı direktörü ve projeyi yürüten Mısırlı Şirketler Birliği de katıldı.
Dibeybe, konuya ilişkin olarak yaptığı açıklamada “Mısır şirketlerini ülkenin güneyinde, batısında ve doğusunda bir dizi elektrik, kanalizasyon ve yol projesini uygulamaya çağırdık. Bu projeyi tamamlamak için en fazla sayıda Libyalı genci istihdam etmek ve proje üzerinde çalışmaya katılma görevlerini kolaylaştırmak istiyoruz” dedi.
Diğer taraftan Mısır Şirketler Birliği’nin temsilcisi Adil Abdulmuhsin, birliğin iki hafta içerisinde Libya’daki yol projelerinin uygulanması için zaman çizelgesini kabul edeceğini söyledi. Abdulmuhsin, Brezilyalı bir şirket tarafından daha önce yürütülen çalışmaların, ‘teknik sorun yaşamamak için yeniden değerlendirilmesi gerektiğini ve koşulların incelenmesi için bu konuda bir ekip gönderileceğini’ belirtti.
Abdulmuhsin ayrıca, “Çevre Yolu projesinin hayata geçirilmesi için belirlenen süre, sahanın hazırlanması ve Libya tarafındaki tüm engellerin kaldırılması tarihinden itibaren 12 aydır” şeklinde konuştu.
Planlama Bakanı Fahir Ebu Ferna ise bakanlığının, Libya Merkez Bankası ile iş birliği dahilinde uygulama için gerekli finansmanı sağlayacağı taahhüdünde bulundu.



Hamas'ın Gazze anlaşmasının ikinci aşamasına ilişkin şartları ilerleme şansını zayıflatıyor mu?

Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta devam eden enkaz kaldırma çalışmalarından (AFP)
Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta devam eden enkaz kaldırma çalışmalarından (AFP)
TT

Hamas'ın Gazze anlaşmasının ikinci aşamasına ilişkin şartları ilerleme şansını zayıflatıyor mu?

Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta devam eden enkaz kaldırma çalışmalarından (AFP)
Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta devam eden enkaz kaldırma çalışmalarından (AFP)

Gazze Şeridi’nde şu anda tıkanma yaşayan ateşkes anlaşması, Hamas’ın ikinci aşamada öngörülen idari ve güvenlik düzenlemelerine ilişkin çekinceleri ve kamuoyuna yansıyan talepleriyle yeniden gündeme düştü. Bu gelişme, ABD’den ikinci aşamaya geçiş konusunda ‘perde arkasında’ yürütülen çabalara dair açıklamaların yapıldığı bir döneme denk geldi.

Hamas’ın dün açıkladığı ve silahsızlanma, barış konseyi, istikrar güçleri ile Gazze Şeridi’nin yönetimi için bir komite oluşturulmasına ilişkin dört ana başlığı içeren bu çerçeveye dair değerlendirmelerde görüş ayrılığı yaşanıyor. Şarku’l Avsat’a konuşan bazı uzmanlar, söz konusu taleplerin ikinci aşamaya geçişi zorlaştıran krizleri ortaya koyduğunu ve hareketin üzerindeki baskıyı azaltmaya yönelik manevralar olduğunu savunurken, diğerleri ise İsrail kaynaklı engellere rağmen Hamas’ın anlaşmayı uygulama konusunda ciddiyetini yansıttığı görüşünü dile getiriyor.

ABD Başkanı Donald Trump tarafından önerilen ve geçtiğimiz ekim ayında Gazze’de ateşkes sağlanmasına temel oluşturan barış planı, başkanlığını Trump’ın üstleneceği bir barış konseyi kurulmasını, bu konseyin Filistinli teknokratlardan oluşan bir komiteyi denetlemesini, Hamas’ın silahsızlandırılmasını, savaş sonrası Gazze yönetiminde rol almamasını ve istikrar güçlerinin konuşlandırılmasını öngörüyor.

Hamas’ın Gazze’deki lideri Halil el-Hayye, hareketin kuruluşunun 38. yıl dönümünde yaptığı açıklamada, silahın işgal altındaki halklar için uluslararası hukukla güvence altına alınmış bir hak olduğunu belirterek, bu hakkın korunmasını ve bağımsız bir Filistin devletinin kurulmasını güvence altına alan her türlü önerinin incelenmesine açık olduklarını ifade etti.

El-Hayye, Trump planında yer alan ve ABD Başkanı’nın liderliğinde kurulması öngörülen barış konseyinin görevinin, ateşkes anlaşmasının uygulanmasını gözetmek, finansmanı sağlamak ve Gazze Şeridi’nin yeniden imarını denetlemek olduğunu vurguladı. Filistinliler üzerinde ‘her türlü vesayet ve manda uygulamasını’ ise reddettiklerini söyledi.

Gazze Şeridi’nin yönetimi için Filistinli bağımsız isimlerden oluşan bir teknokratlar komitesinin derhal kurulması çağrısında bulunan el-Hayye, Hamas’ın tüm alanlardaki yetkileri bu komiteye devretmeye ve görevlerini kolaylaştırmaya hazır olduğunu kaydetti. Kurulması planlanan uluslararası gücün görevinin ise Gazze sınırlarında ateşkesi korumak olması gerektiğini vurguladı.

El-Hayye ayrıca, arabuluculara ve özellikle ‘temel garantör’ olarak nitelendirdiği ABD yönetimi ile Başkan Trump’a, İsrail’i anlaşmaya saygı göstermeye ve uygulamaya zorlamak için çalışmaları, anlaşmanın çöküşe sürüklenmesine izin vermemeleri çağrısında bulundu.

asdfr
Başlarında yük taşıyan kadınlar, Gazze Şeridi'nin güneyinde yerinden edilmiş Filistinlilere barınak sağlamak için temizlenmiş araziye kurulan çadırların önünden geçiyor. (AFP)

Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Yüksek Komiseri Volker Türk geçen hafta yaptığı açıklamada, ateşkesin ilan edilmesinden bu yana Gazze’de sarı hattın gerisinde kalan bölgede 350’den fazla İsrail saldırısının belgelendiğini ve en az 121 Filistinlinin hayatını kaybettiğini söyledi. Öte yandan Hamas liderlerinden Raid Saad, cumartesi günü İsrail’in Gazze’de aracını hedef alan saldırısında öldürüldü.

İsrailli yetkililer, ABD yönetiminin Gazze’de savaşı sona erdirmeyi amaçlayan planın ikinci aşamasını şekillendirmek üzere çalışmalar yürüttüğünü ve çok uluslu uluslararası gücün gelecek aydan itibaren bölgede göreve başlamasının planlandığını belirtti. İsrail Yayın Kurumu’na göre, ABD’li yetkililer bu bilgileri son günlerde yapılan görüşmelerde İsrailli muhataplarına iletti.

İsrail Kanal 14 televizyonu, kasım ayının sonlarında yaptığı bir haberde, ABD’nin uluslararası istikrar gücünün Gazze’de konuşlandırılması için tarih olarak ocak ayının ortasını belirlediğini, nisan ayı sonunu ise bölgedeki silahsızlanma sürecinin tamamlanması için nihai takvim olarak öngördüğünü aktarmıştı. Kanal, bu hedeflerin gerçeklikten kopuk bir beklenti olduğunu ve sürecin yeniden ertelenebileceğini kaydetmişti.

El-Ehram Stratejik Araştırmalar Merkezi’nde İsrail meseleleri uzmanı olan Mısırlı analist Dr. Said Ukkaşe, Hamas’ın ortaya koyduğu çerçevenin ikinci aşamada ilerleme ihtimalinin zayıf olduğunu gösterdiğini ve bunun daha fazla İsrail saldırısını tetikleyebileceğini savundu. Ukkaşe, bu tutumun, tehlikeli koşullar altında ilerleyen ikinci aşama yükümlülükleri öncesinde Hamas üzerindeki baskıyı azaltmaya yönelik ‘manevralar’ olduğunu ifade etti.

Hamas dosyasına odaklanan Filistinli siyaset analisti İbrahim el-Medhun ise İsrail’in anlaşmayı sabote etmeye yönelik tekrarlanan engellerine rağmen ikinci aşamaya geçilmesi ve uygulanmasının kaçınılmaz olduğunu dile getirdi. Silah meselesine ilişkin olarak Hamas’ın, Filistin iç kamuoyunda derinlemesine bir diyalog yürüttüğünü, Kahire’deki arabulucularla da şeffaf ve açık görüşmeler yaptığını belirten el-Medhun, tüm taraflarca kabul edilebilecek bir vizyonun şekillenebileceğini ve hareketin barış güçlerinin varlığına açık olduğunu söyledi.

Hamas’ın ortaya koyduğu bu çerçeveye arabulucuların henüz yorum yapmadığı bir ortamda, Mısır Dışişleri Bakanlığı dün yaptığı açıklamada, Mısır Dışişleri Bakanı Bedr Abdulati’nin, İngiliz mevkidaşı Yvette Cooper ile gerçekleştirdiği telefon görüşmesinde Gazze’de geçici bir uluslararası istikrar gücünün konuşlandırılmasının önemini vurguladığını bildirdi. Abdulati, ateşkesin sürdürülebilirliğinin sağlanması ve Trump planının ikinci aşamasına ilişkin yükümlülüklerin uygulanmasının önemine dikkat çekti.

Birleşik Arap Emirlikleri’nde (BAE) düzenlenen Sir Bani Yas Forumu’na katılımı sırasında konuşan Mısır Dışişleri Bakanı Bedr Abdulati, Gazze anlaşmasının ikinci aşamasına geçilmesinin gerekliliğini ve uluslararası istikrar gücünün oluşturulmasının önemini yineledi.

Beyaz Saray Sözcüsü Karoline Leavitt, cuma günü gazetecilere Gazze anlaşmasındaki gelişmelere ilişkin yaptığı açıklamada, “Barış anlaşmasının ikinci aşamasına yönelik olarak şu anda perde arkasında çok sayıda sessiz planlama yürütülüyor… Kalıcı ve sürdürülebilir bir barış sağlamak istiyoruz” ifadelerini kullandı.

ABD’nin Wall Street Journal gazetesi, cumartesi günü yetkililere dayandırdığı haberinde, Trump yönetiminin Gazze Şeridi’nde istikrarı sağlamak amacıyla bir ABD’li generalin komutasında 10 bin askerden oluşan çok uluslu bir güç oluşturmayı hedeflediğini aktardı. Haberde, bazı ülkelerin, gücün görev kapsamının Hamas’ın silahsızlandırılmasını da içerebileceğine yönelik çekinceleri nedeniyle henüz asker göndermediği belirtildi.

Gazete ayrıca ABD Dışişleri Bakanlığı’nın, Gazze’de konuşlandırılması planlanan bu güç için yaklaşık 70 ülkeden askerî veya mali katkı talebinde bulunduğunu, ancak yalnızca 19 ülkenin asker göndermeye ya da ekipman ve lojistik destek gibi farklı şekillerde katkı sunmaya istekli olduğunu yazdı.

Ukkaşe, Trump’ın 29 Aralık’ta İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile yapacağı görüşmede ikinci aşamanın başlatılması için baskı kuracağını öngörerek, İsrail’in bu aşamaya girmeyi kabul edeceğini ancak çekilmelerin uygulanmasına ilişkin müzakerelerin süresiz biçimde uzayabileceğini söyledi.

El-Medhun ise Kahire’nin İsrail kaynaklı engellerin farkında olduğunu ve anlaşmanın başarısızlığa uğramasına yol açabilecek muhtemel İsrail gerekçelerini ortadan kaldırmak için ikinci aşamaya geçişin hızlandırılmasını talep edeceğini ifade etti.


Tunus'taki protestoların ardından Kayravan'da çatışmalar çıktı

Tunus'un başkentinde cumartesi günü düzenlenen bir gösteriden, (Reuters)
Tunus'un başkentinde cumartesi günü düzenlenen bir gösteriden, (Reuters)
TT

Tunus'taki protestoların ardından Kayravan'da çatışmalar çıktı

Tunus'un başkentinde cumartesi günü düzenlenen bir gösteriden, (Reuters)
Tunus'un başkentinde cumartesi günü düzenlenen bir gösteriden, (Reuters)

Tunus'un merkezindeki Kayravan şehrinde, cumartesi akşamı, polis ve gençler arasında art arda ikinci gece çatışmalar yaşandı.

Ailesinin ifadesine göre, çatışmalar bir kişinin polisin kovalamacası ve ardından kendisine yönelik şiddet sonucu ölmesinin ardından patlak verdi. Ölen kişinin akrabaları, ehliyetsiz motosiklet kullandığını ve bir polis aracı tarafından takip edildiğini söylüyor. Ardından dövülerek hastaneye kaldırılan adam, hastaneden kaçmayı başardı. Cumartesi günü geçirdiği kafa travması sonucu hayatını kaybetti.

Tunus'ta da yüzlerce kişi, muhalefet dernekleri ve partilerinin çağrısına yanıt olarak, dördüncü hafta üst üste başkentte "özgürlükleri savunmak ve Cumhurbaşkanı Kays Said'in politikalarını protesto etmek" amacıyla gösteri düzenledi.


Lübnan ve İran ilişkileri "hassas" bir aşamada bulunuyor

Lübnan Cumhurbaşkanı Joseph Avn, Haziran 2025'te İran Dışişleri Bakanı’nın Beyrut ziyaretinde Recci ve Arakçi arasında arabuluculuk yapıyor (Arşiv- Lübnan Cumhurbaşkanlığı)
Lübnan Cumhurbaşkanı Joseph Avn, Haziran 2025'te İran Dışişleri Bakanı’nın Beyrut ziyaretinde Recci ve Arakçi arasında arabuluculuk yapıyor (Arşiv- Lübnan Cumhurbaşkanlığı)
TT

Lübnan ve İran ilişkileri "hassas" bir aşamada bulunuyor

Lübnan Cumhurbaşkanı Joseph Avn, Haziran 2025'te İran Dışişleri Bakanı’nın Beyrut ziyaretinde Recci ve Arakçi arasında arabuluculuk yapıyor (Arşiv- Lübnan Cumhurbaşkanlığı)
Lübnan Cumhurbaşkanı Joseph Avn, Haziran 2025'te İran Dışişleri Bakanı’nın Beyrut ziyaretinde Recci ve Arakçi arasında arabuluculuk yapıyor (Arşiv- Lübnan Cumhurbaşkanlığı)

Lübnan-İran ilişkileri çok hassas bir aşamaya geldi ve şu anda, İran liderliği kararını verip Lübnan işlerine müdahalesini durdurmadığı sürece, kontrolden çıkma ve önlenemez olumsuz sonuçlar doğurma riskiyle karşı karşıya. Önde gelen bir siyasi kaynak Şarku’l Avsat'a durumu böyle aktardı. İran'ın Beyrut'taki elçileri müdahaleyi reddederken, Lübnan'daki resmi makamlar müdahaleyi kanıtlayan delillere sahip olduklarını vurguluyor.

Kaynak, İran'ın müdahalesine örnekler verdi; bunlardan ilki, resmi davet olmadan elçilerin gelmesiydi ve resmi görüşmelerinin çoğunun, Hizbullah, Hamas ve İslami Cihad hareketlerinin önderliğindeki görüşmelerini haklı çıkarmak için siyasi bir kılıf sağlama bağlamında kaldığını vurguladı.