عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
DÜNYA İsrail

Fas ile İsrail arasında ticaret anlaşması imzalandı

Fas ile İsrail arasında ‘yatırımları kolaylaştırma’ amaçlı ticaret anlaşması imzalandı

İsrail Ekonomi ve Sanayi Bakanı Orna Barbivai ve Faslı mevkidaşı Riyad Mezzur Rabat'ta bir araya geldi (Reuters)
İsrail Ekonomi ve Sanayi Bakanı Orna Barbivai ve Faslı mevkidaşı Riyad Mezzur Rabat'ta bir araya geldi (Reuters)
    Rabat / Şarku’l Avsat
TT
TT

Fas ile İsrail arasında ticaret anlaşması imzalandı

İsrail Ekonomi ve Sanayi Bakanı Orna Barbivai ve Faslı mevkidaşı Riyad Mezzur Rabat'ta bir araya geldi (Reuters)
İsrail Ekonomi ve Sanayi Bakanı Orna Barbivai ve Faslı mevkidaşı Riyad Mezzur Rabat'ta bir araya geldi (Reuters)

Fas ve İsrail yönetimleri, Fas’ın başkenti Rabat’ta ticari işbirliği anlaşması imzaladı. Tarafların yaptığı ortak açıklamada anlaşmanın “Aralık 2020’de iki ülke arasındaki diplomatik ilişkilerin yeniden başlamasından bu yana ticaret ve yatırım alanında iki ülke arasındaki iş birliğini genişletme çabası kapsamında imzalandığı vurgulandı.
Anlaşma, İsrail Ekonomi ve Sanayi Bakanı Orna Barbivai ve Faslı mevkidaşı Riyad Mezzur tarafından imzalandı. Barbivai, gazetecilere yaptığı açıklamada, “Ticaret hacmi şu anda 131 milyon dolar seviyesinde ilerlerken İsrail, Fas ile yıllık ticaret hacminin 500 milyon dolara ulaşmasını hedefliyor” dedi.
Barbivai’nin açıklamaları, Bakan Mezzur ile Rabat’ta gerçekleştirdiği görüşmenin ardından geldi. Faslı Bakan ise gazetecilere yaptığı açıklamada, bu anlaşma kapsamında iki ülkenin, özellikle havacılık, otomobil, tarım- gıda, tekstil ve ilaç endüstrileri alanlarında ticaret ve yatırımları kolaylaştırmayı amaçladığını belirtti. Riyad Mezzur, Fas’ın endüstriyel araştırma ve geliştirme ve sanayi bölgelerinin kurulması ile ilgili alanlarda İsrail ile iş birliği yapmayı arzuladığını dile getirdi.
Barbivai’nin Fas ziyareti, iki ülkenin savunma alanında anlaşma imzalamasından 3 ay sonra gerçekleşti. Geçen pazar günü İsrail Ekonomi Bakanı, Fas Ekonomi ve Maliye Bakanı Nadiye Fettah el-Alevi tarafından karşılandı. Fas Ekonomi ve Maliye Bakanlığı’ndan yapılan açıklamaya göre iki taraf, ‘yatırımı teşvik etme, gümrük iş birliği ve çifte vergilendirmeyi önleme’ ile ilgili gelecekteki anlaşmalara dair görüşmede bulundu.
Fas Ekonomi ve Maliye Bakanı, Fas ile İsrail arasındaki yatırım ilişkilerini geliştirmek ve ‘seçkin coğrafi konumu ve kalkınma kaynaklarının çeşitliliği’ nedeniyle Fas’ın içerisinde bulunduğu gelecek vaat eden yatırım fırsatlarını keşfetmek için mevcut olan büyük potansiyele dikkati çekti.
Öte yandan İsrailli Bakan, Fas ile İsrail arasındaki ikili ilişkilerde görülen sürekli gelişmeyi memnuniyetle karşıladı. Barbivai ayrıca, İsrail hükümetinin ‘Fas Krallığı ile ikili ekonomik ilişkiler için yapıcı ve sağlam bir dinamik yaratacak stratejik bir ortaklığın temellerini’ oluşturma iradesini de yineledi.
Aynı şekilde Fas Kraliyet Havayolları Royal Air Maroc şirketi, 21 Şubat’ta 13 Mart’tan itibaren Kasablanka’yı Tel Aviv’e bağlayan yeni bir direkt uçuş rotasını başlatacağını duyurdu. Şirket tarafından yapılan açıklamada, bu hattın haftada 4 hatta çalışacağı ve kısa sürede haftada 5 hatta geçeceği belirtildi. Açıklamada, bu yeni hava yolunun, ‘asıl ülkeleriyle güçlü ve sağlam ilişkilere sahip olan’ İsrail’deki Fas toplumunun arzularına yanıt olarak geldiğine dikkat çekildi. Açıklamaya göre söz konusu hat, aynı zamanda tüm Faslı gezginler ve iş insanları için iki ülke arası hareketliliği kolaylaştırmayı amaçlıyor.
Fas ile İsrail arasındaki düşük düzeyli diplomatik ilişkiler, 1993'te Filistin ile İsrail arasında imzalanan Oslo Anlaşması'nın ardından tekrar başlamış ancak 2002'de İkinci İntifada sırasında Fas ilişkileri askıya almıştı.
Eski ABD Başkanı Donald Trump, 10 Aralık 2020'de Fas ve İsrail'in tam diplomatik ilişki kurulmasına yönelik anlaşmaya vardığını ve Batı Sahra'da Fas'ın hakimiyetini tanıdıklarına dair bir bildirge imzaladığını açıklamıştı. Fas Kralı 6’ncı Muhammed de İsrail ile ilişkilerin "en yakın zamanda" kurulacağını açıklamıştı.
Fas ile İsrail, 22 Aralık 2020'de diplomatik ilişkilerin normalleştirilmesi kapsamında 4 anlaşma imzalamıştı.
İsrail Savunma Bakanı Benny Gantz'ın 24-25 Kasım 2021'de Fas'a gerçekleştirdiği ziyarette ise iki ülke arasında istihbarat, savunma sanayi, güvenlik ve eğitim gibi alanlarda iş birliği mutabakat zaptı imzalanmıştı.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

Suriye-İsrail görüşmelerinde “büyük uçurum”

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara, cumartesi günü Bakü'deki Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nın terasından etrafı izlerken (AP)
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara, cumartesi günü Bakü'deki Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nın terasından etrafı izlerken (AP)
TT
TT

Suriye-İsrail görüşmelerinde “büyük uçurum”

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara, cumartesi günü Bakü'deki Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nın terasından etrafı izlerken (AP)
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara, cumartesi günü Bakü'deki Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nın terasından etrafı izlerken (AP)

Şam ve Tel Aviv'den Bakü'de yapılacak Suriye-İsrail görüşmesi hakkında çelişkili haberler çıkarken, Şarku’l Avsat’a konuşan siyasi kaynaklar, iki ülke arasındaki ön görüşmelerin pozisyonlar arasında “büyük bir uçurum” olduğunu ve Şam'ın İsrail’in işgali altındaki Suriye toprakları Golan Tepeleri’nden tamamen çekilmesi talebinden vazgeçmediği sürece İsrail'in derin bir normalleşme konusunda istekli olmadığını ortaya koyduğunu söyledi.

Aynı kaynaklar, İsrail'in Suriye’nin normalleşmenin ‘bir miktar’ olması ve Beşşar Esed rejiminin düşüşünden sonra işgal ettiği bölgelerden çekilmesiyle sınırlı kalması yönündeki tutumunu reddettiğini ve bu bölgelerin büyük bir kısmında kalmak karşılığında daha fazla normalleşme istediğini söyledi. Kaynaklar, İsrail'in Şeyh dağlarının zirvelerinde ve Golan Tepeleri’nin doğusunda işgal ettiği 9 bölgede kalmakta ısrar ettiğini vurguladı.

İsrail, Suriye'deki birçok tarafın Golan Tepeleri’ndeki Yahudi yerleşimlerine saldırı düzenleme niyetinde olduğuna dair bilgilere sahip olduğunu iddia etti. Bu bilginin, İsrail ordusunun geçtiğimiz haftalarda Suriye'nin iç kesimlerinde gerçekleştirdiği tutuklamalarla doğrulandığını ve İran'a bağlı milis güçlerin üyelerinin, Suriye'nin güneyinde faaliyet gösteren cihatçı gruplarla iş birliği içinde yerleşim yerlerine saldırı düzenlemeyi planladıklarını itiraf ettiklerini öne sürdü.

cvfgh
İşgal altındaki Golan Tepeleri'ndeki bir eğitim alanında askeri eğitim sırasında ilk yardım eğitimi alan İsrail askerleri (AFP)

İsrailli bir yetkili, hükümetinin Suriye yönetimine güvenmediğini ve onun vaatlerine güvenemeyeceğini belirterek, İsrail ordusunun sadece İsraillilerin güvenliğini sağlayacak savunma önlemleri almakta kararlı olduğunu, bu nedenle sıkı güvenlik garantileri içeren tam bir barış anlaşmasının imzalanmasının bu güvenliği sağlamanın tek yolu olduğunu düşündüğünü söyledi.

İsrailli kaynaklar, Suriye yönetiminin şu aşamada İsrail ile ‘karşılıklı olarak saldırganlığı durdurma’ garantisi veren bir güvenlik anlaşması yapmakla ilgilendiğini doğruladı. Bu anlaşma, 1974 yılında imzalanan iki ülke arasındaki kuvvetlerin ayrılması anlaşmasına ve İsrail'in bu anlaşmada kabul edilen sınır hattına çekilmesine dayanıyor.

Ancak İsrail, ilişkilerin bir miktar normalleşmesi ile bağlantılı olsa bile geri çekilmeyi reddediyor. İsrail ordusu, Suriye ile birincisi İsrail sınırları içinde (yani İsrail'in Golan Tepeleri’nde işgal ettiği bölge) olup, burada İsrail ordusu büyük bir kuvvet ve ağır tahkimatlarla konuşlanacağı, ikincisi, sınır boyunca 3-5 kilometre genişliğinde bir güvenlik kuşağı oluşturulması ve bu kuşağın içinde silahlı kişilerin bulunmasının yasaklanacağı, üçüncü ise Şam'dan güney ve güneybatıya kadar silahsızlandırılacak üç bölge oluşturulmasını öngören ‘yeni bir güvenlik doktrini’ belirlemişti. Söz konusu güvenlik kuşağında 9 adet müstahkem askeri üs kuran İsrail, bu üsleri kalıcı olmasında ısrar ediyor.

vfbghyj
İsrail ordusuna ait Hummer araçları, 8 Temmuz'da işgal altındaki Golan Tepeleri'ndeki bir eğitim alanında askeri tatbikat sırasında (AFP)

İsrail'in Arapça, İbranice, İngilizce ve Fransızca yayın yapan haber sitesi I24 dün, ‘Suriyeli bir kaynağa’ dayandırdığı haberinde Şara'nın ‘cumartesi günü Azerbaycan'ın başkenti Bakü'de İsrailli yetkililerle en az bir kez yüz yüze görüşme yaptığını’ bildirdi.

I24, Şara’ya yakın olduğu belirtilen kaynağın, görüşmenin iki taraf arasında Suriye Dışişleri Bakanı Esad Şeybani ve Suriye hükümetinin İsrail ile güvenlik toplantılarını koordine eden Ahmed ed-Dalati'nin de katıldığı iki veya üç toplantılık görüşmelerde yer aldığını açıkladığını iddia etti.

vfgbhy
İşgal altındaki Golan Tepeleri ile Suriye arasındaki sınır yakınlarında bir İsrail askeri aracı, 4 Mayıs 2025 (Reuters)

İsrail heyetinin Başbakan Binyamin Netanyahu’nun özel temsilcisinin yanı sıra üst düzey güvenlik ve askeri yetkililerden oluştuğunu söyleyen aynı kaynağa göre toplantılar, Suriye ve İsrail arasında olası bir güvenlik anlaşmasını görüşmek ve İran'ın Suriye ve Lübnan’daki varlığı, Hizbullah'ın silahları, Filistinli silahlı gruplar, Lübnan'daki kamplar, Gazze'den gelen Filistinli mültecilerin geleceği ve Şam’da diplomatik nitelikte olmayan bir İsrail koordinasyon ofisi açılması olasılığını ele almak amacıyla gerçekleştirildi.

İsrail televizyonu KAN, cumartesi günü Bakü'de Suriye ve İsrail yetkilileri arasında bir toplantı yapıldığını ve bu toplantıda tarafların Suriye'nin güneyinden İsrail güçlerinin çekilmesi talebini ve iki taraf arasında çok sayıda ‘koordinasyon’ konusunu görüştüğünü bildirdi. KAN ayrıca Suriye Dışişleri Bakanı Esad Şeybani ile İsrailli mevkidaşı Gidon Sa'ar'ın bugün Brüksel'deki Avrupa Birliği (AB) merkezinde bir araya geleceğini, ancak ayrı bir ikili toplantı konusunda kesin bir bilgi olmadığını aktardı.