Suudi Arabistan Veliaht Prensi Selman'dan The Atlantic'e çarpıcı açıklamalar: Ülkesindeki reform süreci, Biden'la ilişkileri, Kaşıkçı cinayeti...

Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman
Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman
TT

Suudi Arabistan Veliaht Prensi Selman'dan The Atlantic'e çarpıcı açıklamalar: Ülkesindeki reform süreci, Biden'la ilişkileri, Kaşıkçı cinayeti...

Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman
Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman

ABD'nin en köklü dergilerinden The Atlantic, Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman'la çok geniş bir söyleşi yayımladı. Yılda 10 sayı yayımlayan The Atlantic'in Nisan 2022 sayısı için hazırlanan 24 sayfalık söyleşi, derginin internet sitesinde de bugün yayına girdi.
İki yıldır kendi ülkesi dışında bir yayın organına ilk kez konuşan Muhammed bin Selman, derginin genel yayın yönetmeni Jeffrey Goldberg ve yazarı Graeme Wood'a ülkesindeki reform sürecinden ABD Başkanı Joe Biden hakkındaki değerlendirmelerine kadar pek çok konuda çarpıcı açıklamalar yaptı.
Prens Selman'la biri Suudi Arabistan'ın Başkenti Riyad'da diğeri de Kızıldeniz yakınlarında bir sarayda olmak üzere iki kez görüştüklerini belirten Wood'un yazısı özellikle gazeteci Cemal Kaşıkçı'nın Türkiye'de öldürülmesiyle ilgili yaptığı açıklamalar üzerinden dünya basınında hızla haberleştirildi.
Yazıda, Prens'in reform çabalarının ülkede etkisinin görüldüğüne dikkat çekildi. Prens Selman'a muhalif kişilerin bile Suudi Arabistan'ın ekonomik ve toplumsal olarak "uykudan uyandığını" söylediği kaydedildi. Prens Selman da G20 ülkeleri arasında gittikçe yükseldiklerinin altını çizdi.
Riyad'da gerçekleştirilen görüşmede Goldberg'ün, Veliaht Prens'e "Eleştiri kaldırabilecek durumda mısınız?" diye sorduğu aktarıldı. Prens'in cevabıysa şöyle oldu:
“Soru için çok teşekkür ederim. Kaldıramayacak durumda olsaydım bugün sizinle oturup bu soruyu dinlemezdim.”
Prens, Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı'nın öldürülmesi emrini kendisinin verip vermediği sorusuna, bunu yapmadığının "apaçık" ortada olduğu yanıtını verdi:
“Bu beni incitiyor. Duygular açısından bu beni ve Suudi Arabistan'ı incitiyor. Özellikle gazetecilerinki olmak üzere duyulan öfkeyi anlıyorum. Duygularına saygı duyuyorum. Ama bizim de burada duygularımız var.”
Wood, bin Selman'ın kendisine yakın iki kişiye "Kaşıkçı olayı başıma gelen en kötü şeydi. Çünkü bütün reform planlarımı mahvedebilirdi" dediğini de yazdı.

Masuniyet karinesini hatırlattı
Veliaht Prens ayrıca Kaşıkçı cinayetinde kendi haklarının ihlal edildiğini savundu:
“İnsan hakları yasalarının bana uygulanmadığını hissediyorum İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi'nin 11. maddesi herhangi bir kişinin, suçluluğu kanıtlanana kadar masum olduğunu belirtir.”

"Hayatımda yazısını okumadım"
Prens Selman ayrıca Kaşıkçı'nın hedef alınacak kadar önemli biri olmadığını savundu:
“Kaşıkçı'nın herhangi bir yazısını hayatımda hiç okumadım.”
Prens, suikast timiyle ilgili soruya da şu yanıtı verdi:
“Eğer biz böyle şeylere girişecek olsaydık, Kaşıkçı listedeki ilk bin kişi arasında bile olmazdı. Herhalde herhangi bir kişi için böyle bir operasyon yapacaksanız bu operasyon profesyonel olurdu, ayrıca bu kişi de ilk binden biri olurdu.”
Wood, "Bizim iş görme biçimimiz bu değil" diyen Prens Selman'ın "Ama eğer böyle şeyler yapacak olsak daha profesyonel kişilerle çalışır ve daha önemli hedefler seçerdik" vurgusunda bulunduğunu ifade etti.

"Guantanamo ve Afganistan cezasız kaldı"
Muhammed bin Selman, Kaşıkçı cinayetinin "büyük bir hata" olduğunun altını çizdi. Başka bir suikast timi vakasının olmaması için "elinden geleni yaptığını" vurguladı. 
Kaşıkçı cinayetinin sorumlularının cezalandırıldığını da hatırlatan Prens Selman Afganistan'daki düğünlerin bombalanması veya Guantanamo'daki işkenceler gibi olayların sorumlularının cezasız kaldığını söyledi.

"Biden'ın ne düşündüğü umrumda değil"
Prens Muhammed Bin Selman, ABD Başkanı Joe Biden'ın kendisini yanlış anlayıp anlamadığının umurunda olmadığını söyledi.
"Basitçe, umurumda değil. ABD'nin çıkarlarını düşünmek Biden'a kalmış" diyen Prens Selman iki ülkenin birbirinin iç işlerine karışmaması gerektiğini ifade etti.

Hayata geçen reformlar
Dergide "Mutlak Güç" başlığıyla yayımlanan röportajda ülkesindeki reform sürecinden de bahseden Prens Selman, petrol dışı milli gelir artışından, ülkesine gelen doğrudan yabancı yatırıma kadar pek çok konuda gelişme kaydedildiğini vurgulayarak şöyle dedi:
Ekonomik başarı, konserler, toplumsal reformlar hepsi hayata geçti. Biz bu söyleşiyi 2016’da yapıyor olsaydık iyimser beklentiler içinde olduğumu söyleyebilirdiniz. Ama yaptık şimdi kendi gözlerinizle görebilirsiniz.
Röportaj yayımlanmasının hemen ardından Reuters, Al-Monitor, Forbes ve Bloomberg gibi yayınlarda haberleştirildi.
 



Suudi Arabistan Savunma Bakanı Tahran'ı ziyaret ederek Pezeşkiyan ve Bakıri ile görüştü

Suudi Arabistan Savunma Bakanı Prens Halid bin Selman dün İran Genelkurmay Başkanı Tümgeneral Muhammed Bakıri ile görüşmek üzere Tahran'a gelişinde İranlı yetkililer tarafından resmî törenle karşılandı. (AP)
Suudi Arabistan Savunma Bakanı Prens Halid bin Selman dün İran Genelkurmay Başkanı Tümgeneral Muhammed Bakıri ile görüşmek üzere Tahran'a gelişinde İranlı yetkililer tarafından resmî törenle karşılandı. (AP)
TT

Suudi Arabistan Savunma Bakanı Tahran'ı ziyaret ederek Pezeşkiyan ve Bakıri ile görüştü

Suudi Arabistan Savunma Bakanı Prens Halid bin Selman dün İran Genelkurmay Başkanı Tümgeneral Muhammed Bakıri ile görüşmek üzere Tahran'a gelişinde İranlı yetkililer tarafından resmî törenle karşılandı. (AP)
Suudi Arabistan Savunma Bakanı Prens Halid bin Selman dün İran Genelkurmay Başkanı Tümgeneral Muhammed Bakıri ile görüşmek üzere Tahran'a gelişinde İranlı yetkililer tarafından resmî törenle karşılandı. (AP)

Suudi Arabistan Savunma Bakanı Prens Halid bin Selman, İran'a gerçekleştirdiği resmi ziyaret kapsamında dün Tahran'da İran Dini Lideri Ali Hamaney ve Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan ile bir araya geldi.

Prens Halid bin Selman, X platformundaki hesabından yaptığı paylaşımda, Hamaney ile görüştüğünü ve kendisine İki Kutsal Caminin Hizmetkârı Kral Selman bin Abdulaziz'in yazılı bir mesajını ilettiğini belirterek, Dini Lider’le ortak ilgi alanlarına giren konuları ele aldıklarını ve iki ülke arasındaki ikili ilişkileri gözden geçirdiklerini söyledi.

Şarku’l Avsat’ın Tesnim haber ajansından aktardığına göre Hamaney görüşme sırasında “Suudi Arabistan ile ilişkiler her iki ülke için de faydalı… Birbirimizi tamamlayabiliriz” ifadelerini kullandı.

Tesnim, Hamaney ile yapılan görüşmeye İran Genelkurmay Başkanı Tümgeneral Muhammed Bakıri'nin de katıldığını belirtti.

Prens Halid bin Selman, dün Tahran'a varışında Bakıri ile bir araya geldi. İran haber ajansları Bakıri'nin Pekin Anlaşması'nın imzalanmasından beri Suudi Arabistan ile ilişkilerin artarak geliştiğini söylediğini aktardı. Bakıri, Tahran ve Riyad'ın bölgesel güvenliğin sağlanmasında önemli bir rol oynayabileceğini ve ülkesinin Suudi Arabistan ile savunma ilişkilerini geliştirmeye hazır olduğunu ifade etti. Tesnim'e göre Bakıri, “İran, Suudi Arabistan'ın Gazze Şeridi ve Filistin konusundaki tutumunu takdir ediyor” dedi.

Ziyareti değerlendiren siyasi çevrelere göre Prens Halid bin Selman'ın ziyareti, her iki ülkeyi de ilgilendiren boyutları olan bölgesel ve uluslararası gelişmelerin ortasında gerçekleşiyor.

Suudi Arabistan Savunma Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada, Prens Halid bin Selman'ın resmi bir ziyaret için İran’a geldiği ve bu ziyaret sırasında iki ülke arasındaki ikili ilişkiler ve ortak ilgi alanlarına giren konuların ele alınacağı bir dizi görüşme gerçekleştireceği belirtildi.

Suudi siyasi analist Abdullatif el-Melhem, Suudi Arabistan Savunma Bakanı’nın İran ziyaretinin, Suudi yönetiminin Pekin Anlaşması’na bağlılık çerçevesinde iki ülke arasındaki ilişkileri güçlendirme ve geliştirme, ortak çıkarlarını gerçekleştirmek ve iki ülke arasındaki ikili ilişkilerin pekiştirilmesine katkıda bulunmak amacıyla Riyad ile Tahran arasındaki koordinasyon ve iş birliği düzeyini yükseltme isteğini yansıttığını düşünüyor.

 Suudi Arabistan Savunma Bakanı Prens Halid bin Selman dün Tahran'da İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan ile bir araya geldi. (EPA)Suudi Arabistan Savunma Bakanı Prens Halid bin Selman dün Tahran'da İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan ile bir araya geldi. (EPA)

Şarku’l Avsat'a konuşan el-Melhem, Suudi liderliğinin bölgede barış ve refahı sağlamaya çalıştığını, bölgeyi çatışmalar evresinden istikrar ve güvenlik evresine taşımayı hedeflediğini ve bölge halklarının daha iyi bir refah, zenginlik ve ekonomik entegrasyon geleceğine yönelik özlemlerini gerçekleştirmeye odaklandığını söyledi. Suudi Arabistan ve İran arasındaki ikili ilişkilerin gelişmesinin, Suudi Arabistan Veliaht Prensi'nin ‘bölgede barış, güvenlik, istikrar ve refahın sağlanması ve halkların özlemlerinin gerçekleştirilmesi’ için yürüttüğü çabaların meyvelerinden biri olduğunu belirtti. Ziyaretin Suudi Arabistan'ın uluslararası ve bölgesel taraflarla iş birliği ve eşgüdüm içerisinde bölgenin güvenlik ve istikrarını arttırmaya yönelik devam eden diplomatik çabalarının bir parçası olması bekleniyor.

Bir dizi toplantı

Ziyaret, İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan'ın Suudi Arabistan Veliaht Prensi ve Başbakanı Muhammed bin Selman ile bölgedeki gelişmeleri ele aldıkları ve ortak ilgi alanlarına giren bir dizi konuyu gözden geçirdikleri bir telefon görüşmesi gerçekleştirmesinden iki haftadan kısa bir süre sonra gerçekleşti. İkili istişarelerin yanı sıra Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı pazartesi günü İranlı mevkidaşıyla yaptığı telefon görüşmesinde bölgedeki gelişmeleri ve bu konuda sarf edilen çabaları ele aldı.

Suudi Arabistan Veliaht Prensi ve Başbakanı Muhammed bin Selman ve İran Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı Muhammed Rıza Arif'in Kasım 2024'te İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) – Arap Birliği Zirvesi kapsamında gerçekleştirdikleri görüşmeden (SPA)Suudi Arabistan Veliaht Prensi ve Başbakanı Muhammed bin Selman ve İran Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı Muhammed Rıza Arif'in Kasım 2024'te İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) – Arap Birliği Zirvesi kapsamında gerçekleştirdikleri görüşmeden (SPA)

Suudi Arabistan Savunma Bakanı'nın Tahran ziyareti kapsamında bölgedeki son gelişmelerin ele alınması ve bölgesel ve uluslararası gelişmeler hakkında görüş alışverişinde bulunulması bekleniyor. Söz konusu ziyaret öncesinde bir dizi gelişme yaşandı. ABD-İran görüşmelerinin ilk turu geçtiğimiz cumartesi günü Umman'ın başkenti Maskat'ta gerçekleştirilirken, Suudi Arabistan ve ABD tarafları geçtiğimiz hafta beş istasyonda bir dizi siyasi ve güvenlik istişaresinde bulundu.

Ziyaret, 1979'dan bu yana bir Suudi savunma bakanının İran'a yaptığı ikinci ziyaret olması bakımından tarihi bir önem taşıyor.

Suudi Arabistan Savunma Bakanı Prens Halid bin Selman, Pekin Anlaşması ve 10 Mart'ta Çin'in himayesinde iki ülke arasındaki tarihi uzlaşma ve ilişkilerin yeniden başladığının duyurulmasının ardından İran'ı ziyaret eden en önde gelen Suudi yetkililerden biri.

Suudi Arabistan Savunma Bakanı Prens Halid bin Selman dün Tahran'da İran Genelkurmay Başkanı Tümgeneral Muhammed Bakıri ile görüştü. (AP)Suudi Arabistan Savunma Bakanı Prens Halid bin Selman dün Tahran'da İran Genelkurmay Başkanı Tümgeneral Muhammed Bakıri ile görüştü. (AP)

Pekin Anlaşması’nın ardından iki ülkeden bir dizi üst düzey yetkili karşılıklı ziyaretlerde bulundu. Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Prens Faysal bin Ferhan Haziran 2023'te Tahran'a ilk ziyaretini gerçekleştirdi. Bu ziyaret sırasında ‘iki ülke arasındaki ilişkilerin normal olduğunu ve iki ülkenin İslam kardeşliği ve iyi komşuluk bağlarıyla birleşmiş, bölgenin önemli ülkeleri olduğunu’ vurgulayan Prens Faysal bin Ferhan, “Bu ilişkiler bağımsızlık ve egemenliğe tam ve karşılıklı saygı, içişlerine karışmama, uluslararası hukuk ilkeleri, Birleşmiş Milletler Şartı ve İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) Şartı gibi açık bir temele dayanmaktadır” dedi.

Pekin'deki anlaşmanın ardından bir dizi İranlı yetkili benzer şekilde Suudi Arabistan'ı ziyaret etti. Bu isimler arasında eski Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, Ali Bakıri Kani ve şimdiki Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi'nin yanı sıra Kasım 2023'teki İİT-Arap Birliği Zirvesi'ne katılmak üzere eski İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve 2024 İİT-Arap Birliği Zirvesi'ne katılmak üzere Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı Muhammed Rıza Arif yer alıyordu.

Pekin Anlaşması taahhütleri

Pekin Anlaşması'nı takip etmek üzere kurulan Suudi Arabistan-Çin-İran Üçlü Ortak Komitesi, ilki Aralık 2023'te Çin'in başkenti Pekin'de, diğeri ise Kasım 2024'te Riyad'da olmak üzere iki toplantı gerçekleştirdi. Bu toplantılarda iki ülke, Pekin Anlaşması'nı tüm maddeleriyle uygulama kararlılıklarını ve Birleşmiş Milletler Şartı, İİT Şartı ve devletlerin egemenliği, bağımsızlığı ve güvenliğine saygı da dâhil olmak üzere uluslararası hukuka bağlı kalarak ülkeleri arasında iyi komşuluk ilişkilerini geliştirme çabalarını sürdürdüklerini vurgularken, Çin de Suudi Arabistan ve İran'ın Pekin Anlaşması'nı geliştirme yönünde attıkları adımları desteklemeye ve teşvik etmeye devam etmeye hazır olduğunu ve Pekin Anlaşması'nın tümüyle uygulanması konusundaki kararlılığını açıkladı.

İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Mecid Taht Revançi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte, İran ve Suudi Arabistan'ın büyüyen ve istikrarlı bir bölgede barış ve huzuru tesis etme niyetinde olduğunu, bunun da ‘mevcut tehditlerin üstesinden gelmeyi amaçlayan ikili ve bölgesel iş birliğinin sürdürülmesini ve geliştirilmesini’ gerektirdiğini belirtti. “İran-Suudi Arabistan eylemleri kalkınma, barış, bölgesel ve uluslararası güvenlik çerçevesinde ikili ve çok taraflı uluslararası iş birliğinin başarılı bir modelini taçlandırmaktadır” diyen Revançi, iki tarafın tarihi ve kültürel bağlar ve iyi komşuluk ilkesi temelinde çeşitli siyasi, güvenlik, ekonomik, ticari ve konsolosluk alanlarında iş birliğini geliştirmeye devam ettiğini bildirdi.