Libya’da iki hükümete bağlı milis grupların Trablus’taki askeri hareketliliği üzerine BM’den provokasyonları durdurma çağrısı

Washington askeri gerginliğin tırmanmasını engelleme çağrısını yineledi.

Trablus’taki askeri hareketlilik Libyalıların endişelerini artırıyor (AP)
Trablus’taki askeri hareketlilik Libyalıların endişelerini artırıyor (AP)
TT

Libya’da iki hükümete bağlı milis grupların Trablus’taki askeri hareketliliği üzerine BM’den provokasyonları durdurma çağrısı

Trablus’taki askeri hareketlilik Libyalıların endişelerini artırıyor (AP)
Trablus’taki askeri hareketlilik Libyalıların endişelerini artırıyor (AP)

Birleşmiş Milletler (BM) ve ABD, Libya’da sükuneti koruma ve askeri gerginliğin tırmanmasını engelleme çağrılarını sürekli yinelerken, başkent Trablus’ta iki hükümete bağlı silahlı milislerin dün Trablus’ta askeri hareketlilik içinde oldukları gözlemlendi.
Başağa hükümetinin Savunma ve İçişleri Bakanlıklarına bağlı askeri konvoy ve sürpriz bir biçimde konvoya eşlik eden Başkanlık Konseyi güçleri dün Trablus’a ulaştı ve kentin batı tarafına güvenlik ablukası uyguladı. Söz konusu bakanlıklara bağlı başka güçler ise Trablus’a yakın birkaç kentten harekete geçti. Görünüşe göre hükümet binalarını teslim almaya hazırlanıyorlardı. Yerel medyada yer alan haberlerde, Ulusal Birlik Hükümeti’nin (UBH) Savunma Bakanlığı’na bağlı Anayasa ve Seçimleri Destekleme Gücü Komutanı Mahmud ez-Zakal’ın beklenmedik bir şekilde Trablus’tan ayrılarak Misrata kentine döndüğü iddia edildi. Bu iddia, bazı silahlı unsurların Trablus’un doğusundaki En-Nakaza-Msallata girişini toprak bariyerle kapatmasından kısa süre sonra gündeme geldi.
Trablus’ta askeri gerginliğin tırmanmasıyla birlikte BM Libya’yı Destekleme Misyonu (UNSMIL) dün yaptığı açıklamada, tüm tarafları silahlı çatışmalara yol açabilecek her türlü eylemden kaçınma çağrısında bulundu. UNSMIL, BM Genel Sekreteri’nin Libya Özel Danışmanı Stephanie Williams’ın müzakere yoluyla ülkedeki siyasi tıkanıklığı açmak için bir yol bulma çabalarını desteklemeye teşvik etti.
UNSMIL yaptığı açıklamada, “Trablus ve çevresinde gerilimi arttıran büyük silahlı askeri konvoyların hareketlerine ve güçlerin toplanmasına dair haberleri endişe ile yakından takip ediyoruz” ifadesini kullandı ve ülkede sükunet ve istikrarı koruma çağrısında bulundu. Williams ise istisnasız herkesi sağduyulu olma, silahlı güçlerin hareketleri de dahil olmak üzere sözlü ve fiili olarak her türlü provokatif eylemlerden kaçınma, BM’nin iyi niyetli arabuluculuk çabalarından faydalanma ve Libyalıların uzlaşıya dayalı bir yol bulmasına yardımcı olmaya davet etti.
Williams önceki gün Reuters’a verdiği röportajda, BM’nin şu anda Libya’da hangi hükümeti tanıdığını açıklamaktan kaçınarak, “Hükümetleri destekleme veya tanımamakla ilgilenmiyoruz” dedi. Seçimlerin düzenlenmesi için baskı yapmaya odaklandığını belirten Williams, bu ay içinde seçim yasaları ve anayasal düzenlemelerle ilgili bir anlaşmaya varmak için çabaladığını söyledi.
ABD’nin Trablus Büyükelçisi Richard Norald, Libyalı taraflara gerginliği tırmandırma riski yerine siyasi bir çözüm bulma fırsatını değerlendirme çağrısında bulundu.
Öte yandan Başkanlık Konseyi Başkan Yardımcısı Abdullah el-Lafi’nin, Başsavcı Sıddık es-Sur’dan, bazı milletvekillerinin Başağa hükümetini destekledikleri için aldıkları tehditleri incelemesini talep etmesi dikkati çekti. Lafi, açıklamasında, Başkanlık Konseyi’nin bu tehditleri ‘düşünce özgürlüğüne zarar verilmesi’ şeklinde nitelendirdiğini belirterek, Konsey’in bu durumdan rahatsız olduğunu dile getirdi. Lafi ülkedeki iç barışı tehdit etmekten uzak durma çağrısı yaptı.
Başkanlık Konseyi Başkanı Muhammed el-Menfi dün İngiltere’nin Trablus Büyükelçisi Caroline Hurndall ve Hollanda’nın Trablus Büyükelçisi Dolf Hogewoning ile bir araya geldi. Görüşmede seçim Komisyonu’nda seçmen kütüğüne adını yazdıran 2 milyon 800 binden fazla Libyalının arzusunu gerçekleştirerek seçimlerin yapılmasının önemi ve gerekliliği dile getirildi. Görüşmede ayrıca Williams’ın seçim için anayasal bir zemin hazırlama konusundaki girişiminin seçimin başarılı olması amacıyla uzlaşı yolunda atılmış önemli bir adım olduğu ifade edildi.
Menfi, iki büyükelçinin, ülkelerinin Başkanlık Konseyi’nin istikrarı destekleme çabalarını desteklemeye devam edeceğini ifade ettiklerini aktardı. Menfi, büyükelçilerin, Konseyin devlet kurumlarını birleştirme ve siyasi sürecin tarafları arasında bakış açılarını yakınlaştırmada oynadığı rolden övgüyle söz ettiklerini ifade etti.
Stephanie Williams, önceki gün Menfi ile yaptığı toplantıda, sükunetin korunmasının ve seçimlerin bir an önce yapılması amacıyla oy verme işlemi için kayıt yaptıran 2.8 milyon Libyalının beklentilerine saygı duymanın önemi konusunda anlaştıklarını bildirdi. Williams ayrıca seçimlerin anayasal zeminin hazırlanması noktasında BM’nin Libya Temsilciler Meclisi ve Devlet Yüksek Konseyi üyelerinin katılımıyla ortak bir komite kurma girişimi hakkında Menfi’ye bilgi verdiğini kaydetti.
Ramazan ayından önce Temsilciler Meclisi ve Devlet Yüksek Konseyi ile görüşmek istediğini söyleyen Williams, “Her iki meclisin de önümüzdeki birkaç gün içinde komiteye katılmaları için altı isim sunması gerekiyor. Ramazan ayından önce bu görüşmelerin sürdürülmesine ihtiyacımız var. Anayasa’nın temelini oluşturmak için iki hafta ayırdık. Bu süre zarfında Seçim Yasası üzerinde çalışmayı umuyoruz” dedi. Williams ayrıca Libya hava sahasının yeniden açılması çağrısında bulundu. Başağa’nın ekibi daha önce Dibeybe hükümetini hava sahasını kapatmakla suçlamıştı. Libya iç hat uçuşları beş gündür askıya alınmış durumda.
UBH’nin Sivil Hizmet Bakanı ve Yasadışı Göç İşlerinden Sorumlu Devlet Bakanı önceki gün Temsilciler Meclisi’nin Başağa hükümetine güvenoyu vermesine saygı duyduklarını ve ülkedeki siyasi bölünmüşlüğün tekrarlanmamasını önlemek için çalışma yetkilerini devretmeye hazır olduklarını dile getirdiler. Bu açıklamalar, yeni İstikrar Hükümeti Başbakanı Fethi Başağa’nın UBH bakanlarını kendi safına çekme girişimi olarak değerlendiriliyor.
UBH, Dışişleri Bakanı Necla Menguş’un istifa ettiği haberini yalanlayarak, Menguş’un görevine devam ettiğini belirtti. Başağa hükümetinin Dışişleri Bakanı Hafız Kadur da istifa ettiği yönündeki söylentileri yalanlayarak, önümüzdeki hafta salı günü Temsilciler Meclisi Başkanı Akile Salih’in huzurunda Anayasa’daki yemin metnini okuyarak görevine başlayacağını söyledi.



Meclis Başkanı'nın ‘Irak'ın kimliği’ konusundaki açıklamaları siyasi krize yol açtı

 Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
TT

Meclis Başkanı'nın ‘Irak'ın kimliği’ konusundaki açıklamaları siyasi krize yol açtı

 Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)

Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani'nin açıklamaları, yardımcısı Muhsin el-Mendelavi ile yaşadığı tartışmanın ardından siyasi krize yol açarak dün yapılması planlanan oturumun ertelenmesine neden oldu.

El-Meşhedani, ‘Irak'ın kimliği’ olarak tanımladığı şeyin anayasa metninde belirtildiği gibi ‘Arap Birliği'nin kurucu üyesi’ olmakla ilişkilendirilmesini kınamış ve açıklamasında ‘bu kimliğin binlerce yıl öncesine dayandığını’ belirtmişti.

Söz konusu kimliğin bu bağlantıyla nitelendirilmesine ilişkin bir soruya cevaben el-Meşhedani, bu bağlantıyı tamamen uygunsuz bularak ‘saçma’ kelimesini kullandı ve siyasi bir krize yol açtı.

Oturumun ertelenmesine, yapılmaması konusunda ısrar etmesine ve açıklamalarını geri çekmemesine rağmen el-Meşhedani bugün X platformunda “Gerçek bir sınav anında Sünni bloklar başkan etrafında kenetleniyor” diye yazdı ve meclis başkanına destek vermek için parlamento merkezinde toplanan Sünni milletvekillerine atıfta bulundu.

Irak'ın siyasi geleneğine göre meclis başkanlığı Sünni güçlerin elindeyken, Kürtler cumhurbaşkanlığı, Şiiler ise başbakanlık koltuğuna oturuyor.

Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin liderliğindeki İnşa ve Kalkınma Bloğu, yardımcısıyla patlak veren krizi kontrol altına almak amacıyla Sünni kampı dışından el-Meşhedani'ye desteğini açıklayan ilk siyasi bloklardan biri oldu.

İnşa ve Kalkınma Bloğu Sözcüsü Firas el-Meslemavi yaptığı basın açıklamasında, “Cabbar el-Kenani, Muhammed es-Sayhud, Kazım et-Tuki ve Murtaza es-Saadi'nin de aralarında bulunduğu 5 milletvekilinden oluşan blok liderliği, oturumu etkileyen sözlü tartışmalarla ilgili olarak parlamento içinde yaşananların koşullarını belirlemek üzere Temsilciler Meclisi Başkanlığı ile kapalı bir toplantı gerçekleştirdi” dedi.

El-Meslemavi, “Yaşananlar, meclis başkanlığının toplu olarak sorumlu olduğu bir emsal teşkil ediyor. Çünkü en yüksek yasama otoritesi olan yasama kurumunun başkanlığını ve üyelerini düzenleyen usul kuralları ve Temsilciler Meclisi yasası vardır. Bu nedenle bir blok olarak çözümlerle birlikteyiz ve oturumları düzenlemek ve önemli yasaları geçirmek için uygun yolları destekliyoruz” ifadelerini kullandı.

Sudani liderliğindeki İnşa ve Kalkınma Bloğu’nun el-Meşhedani ve yardımcılarıyla görüşmesi, parlamentodaki Sünni blokların el-Meşhedani'yi destekleyici bir tutum sergilemek üzere bir araya gelmesinin ardından gerçekleşti.

 Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ile Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani arasında Bağdat'ta gerçekleşen bir görüşmeden (hükümet medyası)Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ile Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani arasında Bağdat'ta gerçekleşen bir görüşmeden (hükümet medyası)

Yanlış anlama

Sünni bir siyasetçiye göre, ‘el-Meşhedani'nin açıklamaları herhangi bir belirsizlik içermiyor, ancak Şii güçlerin yardımcısını bu yöne iten kasıtlı bir iradesi olduğu anlaşılıyor’.

Adının açıklanmaması kaydıyla Şarku'l Avsat'a konuşan Sünni siyasetçi, “El-Meşhedani ile pek çok konuda aynı fikirde olmasam da, Irak'ın kimliği ve anayasal olarak Arap Birliği üyeliğiyle ilişkilendirilmesi konusunda söyledikleri doğru. Hatalı olan Irak anayasasını hazırlayan taraftır” dedi.

Söz konusu tartışma, Temsilciler Meclisi Başkan Yardımcısı Muhsin el-Mendelavi’nin el-Meşhedani'yi telefonla arayarak “Irak'a hakaret ettin” demesiyle başladı.

Telefon görüşmesiyle yetinmeyen el-Mendelavi tartışmayı sürdürmek üzere el-Meşhedani'nin ofisine gitti ve ‘Irak'ın kimliği’ hakkındaki açıklamalarına itiraz etti. El-Meşhedani ise “Irak, Arap Birliği kurumundan daha büyüktür, 7 bin yıllıktır ve kimliğini onlarca yıllık bir kurumdan alması makul değildir” şeklinde yanıt verdi.

El-Meşhedani'nin Arap Birliği'ne ilişkin açıklamaları, meclis başkanlığı ile ilişkilerde bardağı taşıran son damla gibi görünse de el-Meşhedani televizyonda yaptığı açıklamalarda, Irak'ta önümüzdeki ay gösteriler düzenleneceğini ve bir güvenlik sorunu yaşanması halinde ‘acil durum hükümetine’ gidilebileceğini söylemek gibi başka önemli konuları da gündeme getirdi. ABD'nin Halk Seferberlik Güçleri (Haşdi Şabi) ile ilgili olarak tüm siyasi liderlere mesaj gönderdiğini de doğrulayan el-Meşhedani, ABD'nin yaklaşımının Halk Seferberlik Güçleri’ni yapılandırmak değil, güvenlik güçlerine entegre etmek olduğunu belirtti.

‘Boşluğu doldurmak’

Araştırmacı Yahya el-Kubeysi Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada şöyle dedi: “Devlet içindeki Sünni temsiliyeti sadece bir boşluğu dolduruyor, çünkü bu boşluğu Şii siyasi aktörler yönlendiriyor.”

El-Kubeysi'ye göre bu durum, Federal Yüksek Mahkeme'nin Irak Temsilciler Meclisi eski Başkanı Muhammed el-Halbusi'yi görevinden alma ve parlamentodan ihraç etme kararına kadar uzanıyor.

El-Kubeysi, “Bu karar anayasal ya da yasal bir argümana dayanmıyordu; daha ziyade siyasi bir karardı. Federal Yüksek Mahkeme de bu kararı almak için bir araçtı” ifadelerini kullandı.

Araştırmacı Seyf es-Saadi'ye göre ‘Temsilciler Meclisi'nin krizi 61. madde ve fıkralarında öngörülen yasama sürecinden sapması ve siyasi bloklar ile liderlerinin meclisin genel gidişatını kontrol etmesidir. Tüm sorumluluk meclis başkanlığına atfedilemez; aksine Temsilciler Meclisi Başkanı’nın sorumluluğu milletvekillerinin sorumluluğunu tamamlayıcı niteliktedir. Milletvekillerinin çoğu kendi bloklarının direktiflerini takip etmekte ve başkanlarının kararlarına uymamakta, bu da parlamento içinde tıkanıklığa yol açmaktadır.’

Es-Saadi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte, ‘beşinci parlamento döneminin sona erdiğini ve halen yürütme makamının performansını denetleyecek anayasal bir dayanaktan yoksun olduğunu’ ifade etti.