Yemen’de barış için yol haritası oluşturulmaya başlandı

Yemen istiarelerin açılış töreni Riyad’daki KİK Genel Merkezi’nde düzenlendi. (AFP)
Yemen istiarelerin açılış töreni Riyad’daki KİK Genel Merkezi’nde düzenlendi. (AFP)
TT

Yemen’de barış için yol haritası oluşturulmaya başlandı

Yemen istiarelerin açılış töreni Riyad’daki KİK Genel Merkezi’nde düzenlendi. (AFP)
Yemen istiarelerin açılış töreni Riyad’daki KİK Genel Merkezi’nde düzenlendi. (AFP)

Yemenliler, ülkeyi 7 yıldır süren savaştan barışa taşıyacak bir yol haritası oluşturmak için girişimlere başladı. Bölgesel ve uluslararası iyimserliğin bir göstergesi olarak birçok partinin, bileşenlerin ve önde gelen isimlerin katılım sağladığı istişare maratonuna start verildi.
Diplomatlar ve uluslararası yetkililer, Yemen istişarelerinin düzenlenmesinin ülkede kapsamlı barışa ulaşmak için doğru yönde atılmış olumlu bir adım olduğunu belirtirken katılımcılar da bunu Körfez çağrısını Yemen ve Yemenlilerin çıkarlarına cevap veren ve ihmal edilmemesi gereken bir fırsat olarak değerlendirdiler.
Körfez İşbirliği Konseyi (KİK) Genel Sekreteri Dr. Nayef el-Hacraf, Riyad Anlaşması'nın Yemen için bir yol haritası olduğunu ve hükümlerinin tamamlanmasının Yemen'in bir talebi olduğunu belirterek krizin sadece barışçıl bir çözümü olduğunu vurguladı.
Hacraf, açılış oturumunda yaptığı konuşmada, Yemenlilerin üzerinde ittifak ettiği dışında bir yol haritası  düşünülemeyeceğini vurgulayarak ülkeyi savaştan barışa taşıma amacıyla düzenlenen bu görüşmelerin başarıya ulaşmasının bir seçenek değil, sağlanması gereken bir gerçeklik olduğunu belirtti.
Uluslararası toplumun çabalarının Yemen'deki çatışmayı sona erdirmek için önemli bir destek teşkil ettiğine atıfta bulunan Hacraf, Yemen’de meşru hükümeti destekleyen Arap Koalisyonu’nun ateşkes çağrısına verdiği cevabın oldukça değerli olduğunu vurguladı.
İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) Genel Sekreteri Hüseyin İbrahim Taha da yaptığı konuşmada, Arap Koalisyonu’nun Yemen içindeki askeri operasyonları durdurma kararını memnuniyetle karşılarken aynı zamanda Körfez İşbirliği Konseyi'nin Yemen krizini çözme çabalarına övgüde bulundu.
KİK ülkeleri tarafından desteklenen Yemen istişarelerini tarihi bir fırsat olarak değerlendirn Taha tüm Yemenli partileri Yemen halkının yüksek çıkarlarını koruyan kapsamlı bir siyasi çözüme ulaşmaya davet eti.
Birleşmiş Milletler (BM) Yemen Özel Temsilcisi Hans Grundberg de Yemen krizinin çözümüne katkıda bulunmak için bölgesel örgütlerle iş birliğinin önemine işaret ederek  kapsamlı bir çözümün acilen desteklenmesi gerektiğini söyledi.
Grundberg açıklamasında şu ifadeleri kullandı:
“Yemen'de kapsamlı bir çözüme ulaşmak için mümkün olan tüm desteğe ihtiyacımız var. Riyad, Yemen diyaloglarına öncülük ederek olumlu sonuçlar alınmasını sağladı.”
Devam eden savaş nedeniyle Yemen kayıplarının çok büyük olduğunu söyleyen BM Temsilcisi, Yemen halkının adil bir barış istediğini ve Yemenlilerin savaşı sona erdirme istekleri konusunda BM’ye güvence verdiklerini aktardı.
Grundberg açıklamasında, özellikle Suudi Arabistan öncülüğündeki Arap Koalisyonu’nun askeri operasyonları durduracağını açıklamasının doğru yönde atılmış bir adım olduğuna dikkat çekti.
ABD'nin Yemen Özel Temsilcisi Tim Lenderking de konuşmasında, Arap Koalisyonu’nun Yemen'deki operasyonlarını durdurmasını memnuniyetle karşıladığını dile getirdi. Lenderking, herkesin bu istişare fırsatını değerlendireceğini umduğunu belirtti.
Yemen’de 7 yılı aşkın bir süredir devam eden savaşın toplum içerisindeki bölünmeleri derinleştirdiğini söyleyen Lenderking, şu ifadeleri kullandı:
“Yemenlilerin bir araya gelmesi ve vatandaşların yaşamlarını iyileştirecek çözümler ve reformlar belirlemesi için fırsatlar yaratmak çok büyük bir zorluk. Ancak kilit önemde bir öncelik. Yemenliler, yalnızca çok çeşitli forumlar ve platformlar aracılığıyla -bugünkü gibi - gerçek bir diyalog kurmaya başlayabilir. ABD, BM’nin acil bir ateşkes önerisini güçlü bir şekilde destekliyor. BM ateşkes önerisi, kapsamlı bir ateşkese ve yeni, daha kapsayıcı bir siyasi sürece doğru ilk adım olabilir. Bu bağlamda, özellikle Koalisyon’un Ramazan Ayı’nda Yemen'deki askeri operasyonların durdurulmasına ilişkin duyurusu başta olmak üzere tarafların son birkaç gün içinde gösterdikleri temkinli tavrı memnuniyetle karşılıyoruz.”
Diğer yandan Arap Birliği Temsilcisi de Yemen istişarelerinden krizi sonlandıracak bir yol haritasının çıkacağına dair umudunu dile getirdi.
KİK ülkeleri, krizin çözülmesi için Yemen istişarelerini destekliyor. Kuveyt de istişarelerin önemi konusundaki hassasiyetini teyit etti. Kuveyt'in Riyad Büyükelçisi Şeyh Ali el-Halid el-Cabir es-Sabah, daha önceki açıklamalarında, Kuveyt'in 2016 yılında Yemen diyaloguna ev sahipliği yapmasına ve Riyad Anlaşması'na desteğine dikkat çekti. Kuveyt Dışişleri Bakanı Şeyh Dr. Ahmed Nasır El-Muhammed El-Sabah da Yemenli tarafları KİK himayesinde gerçekleşen Yemen istişarelerine katılmaya davet etti.
Kuveyt aynı zamanda İran destekli Husi milislerce Suudi Arabistan’a gerçekleştirilen saldırıları da kınadı.



Netanyahu'nun tehditlerinin ardından İsrail Gazze'de saldırılarını arttırdı

Gazze'nin güneyinde İsrail saldırısında öldürülen yakınlarının cenazeleri başında ağlayan Filistinliler (AP)
Gazze'nin güneyinde İsrail saldırısında öldürülen yakınlarının cenazeleri başında ağlayan Filistinliler (AP)
TT

Netanyahu'nun tehditlerinin ardından İsrail Gazze'de saldırılarını arttırdı

Gazze'nin güneyinde İsrail saldırısında öldürülen yakınlarının cenazeleri başında ağlayan Filistinliler (AP)
Gazze'nin güneyinde İsrail saldırısında öldürülen yakınlarının cenazeleri başında ağlayan Filistinliler (AP)

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun Hamas üzerindeki askeri baskıyı iki katına çıkarma tehdidinin ve hükümetindeki bakanların Hamas’ın Filistinli tutukluların serbest bırakılmasını ve savaşın sona erdirilmesini öngören kapsamlı bir anlaşmaya varma talebini reddederek Gazze Şeridi'nin tamamını işgal etme çağrılarının ardından İsrail işgal güçleri, Gazze Şeridi'ndeki saldırılarını arttırarak dün daha fazla can kaybına neden oldu.

Filistinli tıbbi kaynaklara göre dün şafak vaktinden bu yana Gazze Şeridi'nin farklı bölgelerine düzenlenen çok sayıdaki hava saldırısı, topçu bombardımanı ve insansız hava aracı (İHA) ile açılan ateş sonucunda 30'dan fazla Filistinli hayatını kaybetti.

Aynı istatistiklere göre kurbanların çoğu Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus ile Gazze şehrinin doğusundaki Şucaiyye ve et-Tuffah mahallelerindendi.

Gazze'deki Filistin Sağlık Bakanlığı tarafından dün yapılan açıklamada, 7 Ekim 2023 tarihinden bu yana İsrail tarafından Gazze Şeridi’ne düzenlenen bombardımanlarda ölenlerin sayısının 51 bin 201'e, yaralananların sayısının ise 116 bine yükseldiği bildirildi.

Yeni bir teknik

Şarku’l Avsat muhabiri, dün gece, Gazze şehrinin doğusunda yer alan Zeytun, Şecaiyye ve et-Tuffah mahallelerinin her noktasını vuran İsrail’in saldırılarının yoğunluğu açısından zor geçtiğini, özellikle et-Tuffah Mahallesi ve Yafa Caddesi çevresi ile Gazze şehrinin orta kesimlerine yakın bölgelerden çok sayıda insanı kaçmaya zorladığını bildirdi.

İsrail, 18 Mart'ta çatışmaların yeniden başlamasından bu yana İsrail askerleri arasında yaşanan ilk ölümcül olay olan, Hamas üyeleri ile İsrail askerleri arasında et-Tuffah Mahallesi’nin doğusunda yaşanan çatışmalarda bir İsrail askerinin ölmesi ve dört askerin yaralanmasından bir gün bu bölgelere saldırdı.

İsrail askerleri coğrafi olarak, ateşle korudukları, ancak asker bulundurmadıkları kuzeybatı bölgeleri dışında Refah şehrinin tamamını karadan kontrol ediyorlar. Refah şehrini Han Yunus'tan ayıran ve ‘Morag Koridoru’ olarak bilinen bölgede konuşlanmış durumdalar.

sdfgthy
Dün Gazze’nin kuzey yakınlarında İsrail’e ait askeri bir aracı taşıyan bir tır (Reuters)

İsrail kara kuvvetleri, Gazze Şeridi'nin kuzeyini orta kesimlerden ve güneyden ayıran Netzarim Koridorunda konuşlu olsa da bölgede tam kontrol sağlanmış değil, Reşid sahil yolu halen açık durumda. İsrail kara kuvvetleri aynı zamanda Şucaiyye ve et-Tuffah mahallelerinin dış bölgelerinde de konuşlu ve buradaki operasyonlar, kuzeydeki Beyt Hanun ve Beyt Lahiye semtlerinin dış mahallelerindeki diğer askeri birlikler gibi yavaş ve temkinli bir şekilde yayılıyor.

Operasyonlarında yeni bir taktiksel yaklaşım benimseyen İsrail güçleri, bir yandan Hamas'ı yavaş ilerleyen kara operasyonlarıyla baskı altına almayı hedeflerken, diğer yandan da bomba ya da patlayıcıları tespit etmek amacıyla geriye kalan binaları ve evleri havaya uçurmak için patlayıcı robotlar kullanıyor.

Öte yandan İsrail güçleri, Gazzelilerin evlerine dönmelerini engellemek için onların evlerini yıkmayı ve buraları yaşanmaz alanların ve belki de gelecekte girmelerinin yasak olduğu tampon bölgelerin bir parçası haline getirmeyi amaçlıyor.

Hamas'a baskı

Başta Netanyahu olmak üzere İsrailli yetkililer, Hamas üzerinde baskı kurmak amacıyla operasyonları yoğunlaştırmayı planladıklarını açıkladılar. Netanyahu cumartesi akşamı yaptığı açıklamada, İsrail güçlerine Hamas üzerindeki baskıyı her zamankinden daha fazla arttırmaları talimatını verdiğini ve İsrail'in mutlak zafer elde edene kadar savaşmaya devam etmekten başka çaresi olmadığını söyledi. ‘Katiller’ dediği kişilere teslim olmayacağını ve herhangi bir dikteye boyun eğmeyeceğini vurgulayan Netanyahu, Hamas tarafından ‘kapsamlı anlaşma’ olarak adlandırılan anlaşma kapsamında yeniden belirlenen koşulları reddettiğini belirtti.

Netanyahu hükümetindeki aşırı sağcı bakanlar bu konuşmayı överken, Maliye Bakanı Bezalel Smotrich ve Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir, Gazze'deki askeri operasyonların sürdürülmesi ve yoğunlaştırılması, herhangi bir müzakerenin kabul edilmemesi ve Gazze Şeridi'nin tamamen işgal edilerek askeri yönetimin kurulması için çalışılması çağrısında bulundu. Buna karşın İsrailli gazeteciler ve analistler, İsrail için askeri ve ekonomik risklere değindiler.

dfgthyu
İleri karakol kurmak için Gazze'ye geçmeye çalışan radikal Yahudi yerleşimciler, Şubat 2024 (DPA)

İsrail askerleri, Gazze Şeridi'nin yüzde 30 ila 40'ını etkin bir şekilde kontrol ediyor. Bu durum yerleşimcilerin liderlerini ve onları destekleyen bakanları, 2005 yılında boşaltılan Gazze Şeridi'nde yerleşim inşaatlarının yeniden başlatılması çağrısında bulunmaya teşvik ediyor.

Giderek kötüleşen insani kriz

İsrail'in İbranice yayın yapan haber sitesi Walla, İsrail ordusunun, Hamas'ın gücünü zayıflatmak ve yönetimini sarsmak amacıyla, Gazze'deki bölgeleri daha ufak bölgelere ayırmak amacıyla daha büyük operasyonlara hazırlandığını bildirdi. Walla’nın aktardığına göre bu çerçevede sivil şirketler tarafından işletilen ve doğrudan sivillere gıda yardımı dağıtacak merkezlerin kurulması da söz konusu.

İsrail, Hamas'a baskı uygulamak için sivilleri yerlerinden ederek ve evlerini yıkarak operasyonlarında açıkça sivilleri hedef alıyor. Ayrıca ablukayı sıkılaştırarak ve yardım ve ticari ürünlerin girişini engelleyerek onları açlığa mahkum ediyor.

Birleşmiş Milletler Yardım ve Bayındırlık Ajansı’na (UNRWA) göre 90 binden fazlası kendisine ait 115 barınakta olmak üzere, yaklaşık 420 bin kişi yeniden başlayan saldırıların ardından yerinden edilmiş durumda ve askeri operasyonlar ve insani yardım girişinin engellenmesi sonucunda insani koşullar hızla kötüleşiyor.

Öte yandan Dünya Gıda Programı (WFP) tüm tarafları sivillere öncelik vermeye ve Gazze Şeridi'ndeki insani yardım çalışanlarını korumaya çağırdı. WFP, İsrail tarafından Gazze Şeridi’nde yürütülen savaş nedeniyle insani acıların daha da arttığını vurguladı.

WFP tarafın dün yapılan açıklamada şu ifadeler yer aldı:

Gazze'deki aileler bir sonraki öğünlerinin nereden geleceğini bilmiyorlar. WFP tüm taraflara sivillerin ihtiyaçlarına öncelik vermeleri, insani yardım çalışanlarının korunmasını sağlamaları ve Gazze'ye derhal yardım girmesine izin vermeleri çağrısında bulunuyor.

sdfgrthy
Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki Nuseyrat Mülteci Kampı’nda ücretsiz gıda dağıtım noktasının önünde bekleyen Filistinliler, 12 Nisan 2025 (AFP)

Gazze Elektrik Kurumu (GEDCO) tarafından dün yapılan açıklamada ise Gazze Şeridi'nde yaklaşık 18 aydır elektrik kesintisi yaşandığı ve bu süre zarfında Gazzelilerin 1,88 milyar kilowatt saatten (kWsa) fazla elektriği kullanmaktan mahrum kaldığını bildirdi.

Bu uzun süreli kesinti, başta sağlık, su ve sanitasyon olmak üzere hayati öneme sahip alanları çöküşün eşiğine getirdi. Çünkü temel altyapıyı çalıştıracak enerji kaynağı yok ve kötüleşen insani durumla birleştiğinde salgın hastalıklar ve yetersiz beslenme riski artıyor.

İsrail, 2 Mart'ta Gazze'ye tam bir abluka uygulayarak ateşkesle birlikte yeniden başlayan uluslararası yardımların girişini engelledi. Ayrıca Gazze’nin başlıca deniz suyunu tuzdan arındırma tesisine giden elektriği de kesti.

Birleşmiş Milletler İnsani İşler Koordinasyon Ofisi (OCHA), bu hafta insani durumun savaşın başlamasından bu yana geçen 18 ayın en kötü halinde olduğu uyarısında bulundu. Gazze'ye herhangi bir malzemenin geçişine izin verilmesinin üzerinden bir buçuk ay geçtiğini vurgulayan OCHA, bu durumun bugüne kadarki en uzun süreli tedarik kesintisi olduğunun altını çizdi.