Yemen istişareleri çözüm için yol haritasını çiziyor

Yemen istişarelerinde devlet kurumlarını yapılandırma yönünde bir yol haritası oluşturulmaya başlandı

Körfez İşbirliği Konseyi’nin (KİK) Yemen Büyükelçisi Serhan el-Muniher dün KİK’in Riyad'daki merkezinde düzenlediği basın toplantısında (Şark’ul Avsat)
Körfez İşbirliği Konseyi’nin (KİK) Yemen Büyükelçisi Serhan el-Muniher dün KİK’in Riyad'daki merkezinde düzenlediği basın toplantısında (Şark’ul Avsat)
TT

Yemen istişareleri çözüm için yol haritasını çiziyor

Körfez İşbirliği Konseyi’nin (KİK) Yemen Büyükelçisi Serhan el-Muniher dün KİK’in Riyad'daki merkezinde düzenlediği basın toplantısında (Şark’ul Avsat)
Körfez İşbirliği Konseyi’nin (KİK) Yemen Büyükelçisi Serhan el-Muniher dün KİK’in Riyad'daki merkezinde düzenlediği basın toplantısında (Şark’ul Avsat)

Yemen’de kaydedilen sorunlar üzerine yürütülen tartışmalarda geçen altı günün ardından Yemenliler çözüm üretmeye ve kendi aralarında ülkedeki mevcut durumda güvenlik ve istikrar sağlayacak bir yol haritası çizmeye başladı.
Körfez İşbirliği Konseyi’nin (KİK) ev sahipliğinde düzenlenen Yemen görüşmelerinin yedinci gününde bu sahneye ‘uyumun’ eşlik ettiğini vurgulayan KİK Yemen Büyükelçisi Serhan el-Muniher, dünkü toplantılar sona erdiği sırada yaptığı açıklamada şöyle söyledi:
“İstisnasız herkes, vatanları Yemen’i istikrarlı ve müreffeh hale getirmeyi kabul ediyor. Başarılı istişarelerin yedinci gününü kutluyoruz. Burada herkes iyimser; endişeye mahal yok. Umudunu bu istişarelerdeki temsilcilere bağlamış durumdaki Yemen halkı, kendilerini mevcut durumdan güvenli ve müreffeh bir Yemen'e götürecek bir harita çizmeye başladı. Bu, KİK’deki kardeşlerinden gerekli desteği alacaktır. Yemenliler son birkaç gündür sıkıntılar ve engeller üzerine duruyor. Aynı zamanda dün Yemen hükümetinin tüm üyeleriyle görüşmelere başlandı. İstisnasız herkesin tek derdi, yurt içi ve yurt dışındaki yurttaşa hizmet etmek için devletin tüm olanaklarından nasıl yararlanılacağı yönünde. Devlet kurumlarını pekiştirmeye, bu kurumların Yemen vatandaşına hizmet etmelerini sağlamaya kararlılar. Çözüm bizzat Yemenlilerin elinde. KİK ise üzerinde anlaşmaya vardıkları şeye karşı çıkmayacak. Şimdi hükümet ile tüm eksenlerde açık ve kapsamlı oturumlar yürütüyorlar. Ortaya söz konusu yol haritası üzerine çözümler koydular. Yemenlilerin kendi aralarındaki istişareler, herhangi bir referansın, Birleşmiş Milletler (BM) müzakerelerinin veya Körfez Girişimi’nin yerini tutmaz. Bu istişareler, barış ve uluslararası müzakere şansını artırır”.
Siyasi eksenden katılımcı Lütfi Numan ise meşruiyetin performansı, bu noktada reform ve düzeltmeye gidilmesi gerektiği yönünde birçok konuda gerçekçi bir yaklaşım olduğuna değindi. Şarku'l Avsat'a konuşan Numan, şöyle ekledi:
“Mevcut yasal çerçeveyi ihlal etmeyen anayasal ve yasal referanslara uyulması gerektiği konusunda uyarıda bulunanlar var. Bununla tüm Yemen bileşenlerini ve siyasi partileri kapsayan Yemen anayasasına işaret ediliyor. Bugün mevcut sıkıntılara ve çözümlerine değinildi. Yemen'deki savaş alanlarında Husilerle karşı karşıya gelinmesinin yanı sıra meşruiyeti destekleyen Arap Koalisyonu ülkeleri ile meşruiyet bileşenleri arasındaki ilişkilere de yer verildi”.
Numan aynı zamanda Yemenliler arasındaki mevcut duruma rağmen oturumları profesyonel bir şekilde yönettiği için KİK Genel Sekreterliğine teşekkürlerini sundu.
İstişarelerin nasıl sonuçlanacağı yönündeki beklentileri konusunda ise ABD’nin dış politika duayeni Henry Kissinger’ın “Gidişatı takip etmek kolay, ancak sonucu tahmin etmek zordur” sözüne başvuran Numan, “Yemenliler oturup konuştukları an yumuşayan bir tabiata sahip. Ancak toplantı odasından çıktıklarında çekişmeye geri dönüyorlar” dedi.
Güvenlik ekseninden Abdulkerim Said ise şu ifadeleri kullandı:
“Güvenlik ekseni ve terörle mücadele ile ilgili istişarelere tüm bileşenleri ve vilayetleri temsilen yaklaşık 40 üye katıldı. Bu yöndeki sıkıntılar tartışıldı, her ildeki hassas durum ve güvenlik hususundaki dengesizlikler gözden geçirildi. Başbakan ve hükümet üyeleriyle oturarak fikir alışverişinde bulunuldu. Bugün güvenlik ekseninde yapılacak istişarelerin sonuçlarına göre benimsenecek çözüm ve önerileri ele aldık. Bunları uygulamanın, bu konuda kararlar almanın, ulusal safları sıklaştırmanın ve dahil olmayan güçleri hükümete entegre etmenin sorumluluğu Yemen hükümetine aittir. Körfez ülkeleri ve uluslararası toplum ise bilhassa terörle mücadele, bu yöndeki kabiliyet, bilgi ve deneyim alışverişi açısından bu yönde destek verecektir”.
Said, güvenlik ve terörle mücadele yönündeki görüşmeler konusunda da “Bu yöndeki görüşmeler, oturumlarda temsilci konumundaki bileşenler arasında büyük bir uyum içerisinde ve çatışmasız gerçekleştirildi. Zirâ ülkedeki herkesi etkileyen güvenlik durumu üzerine anlaşmaya varılması gerekiyor. Görüşmelerde kurtarılan tüm illerdeki güvenlik sisteminin zayıflığı, meşruiyet cephesindeki bölünme nedeniyle bu yöndeki kararların fazlalığı ve tüm bunların güvenlik koordinasyonunu etkilemesi üzerine duruldu. Savaştan zarar gören mali, insani ve teknik kaynakların güçsüzlüğü, bunların ise altyapı eksikliğine, bütçede, güvenlik kabiliyetinde ve maaşlarda düşüşe neden oluşu konuşuldu. Kurtarılan bölgelerde askeri oluşumların ve çeşitli güvenlik hizmetlerinin entegrasyonunu da içeren çözümler üzerine bir vizyon geliştirdik. Düşmanın hem karada suikastlar düzenleyerek, hem de Sana’daki temaslara sızarak kaydettiği ihlaller de karşılaşılan sıkıntılar arasında yer alıyor. Meşruiyetin aldığı en ağır darbelerden biri de bu. Veriler, hizmet cihazları ve uluslararası kullanıma açık ulusal numaralar Husi kontrolü altında. Diğer yandan yeni telekomünikasyon şirketlerinin kurulması ve ilgili uluslararası kuruluşlara hitap edilmesi önerildi. Zirâ iletişim sistemi Husilerin elindeki en önemli silahlardan ve fon kaynaklarından biri. Bu sektörden en az 100 milyar Yemen riyali elde ediyorlar” ifadelerini kullandı.
Diğer yandan El Kaide, DEAŞ terör örgütlerinin ya da son zamanlarda terör örgütü olarak sınıflandırılan Husi grubunun yayılmacılığından bahsettiklerini söyleyen Said, ifadelerini şu şekilde sonlandırdı:
“Bu konu tam bir tarafsızlık ve objektiflik içerisinde ele alındı. Mali ve idari yolsuzluğun güvenlik hizmetlerinde yaygınlaşması da valilikler, siyasi güvenlik ve istihbarat temsilcilerinin huzurunda cesur ve şeffaf bir şekilde ele alındı. Mali ve idari yolsuzluğun güvenlik hizmetleri içerisinde yayınlaşması, Husi grubunun devlet kurumları üzerindeki kontrolü konuları da valilikler, siyasi güvenlik ve istihbarat temsilcilerinin huzurunda cesurca ve şeffaf bir şekilde ele alındı. Meşru hükümetin ve Husilere karşı mücadele eden yerel güçlerin önündeki seçenekler üzerine uygun çözümler geliştirildi. Aynı zamanda kaçakçılık, silah ve uyuşturucu kullanımının yaygınlaşması ve bu hususların milislerin ve suç operasyonlarının finansörlüğünde kullanılan radikal gruplara etkileri üzerine duruldu.”



Gazze ateşkesi: Philadelphia Koridoru 2 ile ilgili anlaşmazlıklar arabulucuların çabalarını zorlaştırıyor

Dün Gazze şehrinde yıkımın ortasında yükselen duman (Reuters)
Dün Gazze şehrinde yıkımın ortasında yükselen duman (Reuters)
TT

Gazze ateşkesi: Philadelphia Koridoru 2 ile ilgili anlaşmazlıklar arabulucuların çabalarını zorlaştırıyor

Dün Gazze şehrinde yıkımın ortasında yükselen duman (Reuters)
Dün Gazze şehrinde yıkımın ortasında yükselen duman (Reuters)

ABD-İsrail görüşmelerinde Hamas ile İsrail arasında anlaşmazlık konusu ‘tek nokta’ olan, İsrail'in Mısır sınırı yakınlarındaki stratejik bir bölgenin kontrolünü ele geçirmesi ve Kahire'nin bunu reddetmesi konuşuluyor.

Mısırlı ve Filistinli kaynaklar, Katar’ın başkenti Doha'da devam eden ateşkes görüşmelerinde ‘taraflar arasında uçurumlar’ ve ‘İsrail'in inatçılığı’ olduğunu vurguladılar.

İsrail basını, müzakere masasında bir ‘kriz’ olduğu yönünde sızıntıları aktarırken özellikle Mısır'ın, arabulucuların anlaşmaya varmak için çabalarını desteklemek üzere uluslararası toplumun ve Avrupa ülkelerinin arabulucu rolü almasını talep etmesi ve Katar heyetinin ABD'de bulunması bu sızıntılara neden oluyor.

Şarku’l Avsat’a konuşan uzmanlar, İsrail'in Mısır sınırı yakınlarındaki bölgelerden, özellikle de ‘Philadelphia Koridoru 1 ve Philadelphia Koridoru 2’ bölgelerinden çekilmemeyi sürdürmesi halinde müzakerelerin çıkmaza girebileceğini düşünüyor.

gthy
Salı günü Gazze'nin güneyindeki Morag Ekseni’nde seyir halindeki İsrail askeri araçları (AP)

Mısır, geçtiğimiz yıl sınırlarına yakın olan Philadelphia (Salahaddin) Koridoru’nun İsrail tarafından yeniden işgal edilmesini reddetmiş ve iki taraf arasında bu konuda gerginlikler yaşanırken derhal geri çekilmesini talep etmişti. Öte yandan İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu geçtiğimiz nisan ayında, ‘Philadelphia Koridoru 2’ olarak nitelendirdiği, Han Yunus’un hemen güneyinde uzanan bir askeri yol olan Morag Ekseni’nin kontrol altına alınması gerektiğini ve bu koridorun işgal edilmesinin Filistin'in Refah bölgesini Gazze Şeridi'nden ayırmaya imkan vereceğini açıklamıştı.

"Stratejik riskler"

Dün Şarku’l Avsat’a konuşan Mısırlı bir kaynak, Kahire'nin İsrail'in Philadelphia Koridoru veya Morag Ekseni gibi bölgelerden çekilmesinin önemine ilişkin tutumunun sarsılmaz olduğunu ve ‘Filistinlileri Refah'ta toplama gibi, bölgedeki istikrarı bozacak ve onların zorla yerlerinden edilmesine yol açacak başka planlar dayatılmasının kesinlikle kabul edilemez’ olduğunu belirtti.

Doha’daki mevcut müzakerelerin ‘gizli’ olduğunu ve ABD ve İsrail çevrelerinde yayılan söylentilerin aksine, müzakerelerin sona ermiş ve çıkmaza girmiş olabileceğini düşünen kaynak, buna karşın ABD’nin baskısıyla İsrail'in tutumunun değişmesi halinde bu durumun değişebileceğini belirtiyor.

fvbfrg
Dün Gazze Şeridi'nin orta kesimlerindeki Gazze şehrinde İsrail'in saldırısının ardından dumanların yükseldiği görüntü (AFP)

Filistinli bir kaynak, Morag Ekseni’nin müzakere belgesinde kalan veya temel sorun olmadığını, işgalci İsrail’in geri çekileceği bölgeler konusunda bir anlaşmaya varılması ve uluslararası toplum ile Birleşmiş Milletler (BM) kurumlarının insani yardımları ulaştırma rolünün yeniden aktif hale getirilmesi gerektiğini, bunun da Washington'ın işgalci İsrail’e karşı ciddi bir tutum sergilemesi ve anlaşmayı engellememesi veya başarısızlığa uğratmaması için baskı yapması halinde gerçekleşebileceğini’ belirtti.

Dün Şarku’l Avsat’a konuşan kaynak, Mısır’ın İsrail’in önerisini reddettiği ve bu konuda net bir tavır sergilediğini belirterek, Kahire’nin İsrail’in Refah bölgesindeki işgalinin Mısır'ın ulusal güvenliği için doğrudan bir tehdit oluşturduğunun ve Morag Ekseni gibi sınır şeridine yakın bölgelere düzensiz bir şekilde çekilmenin gelecekte ciddi gerginliklere yol açabilecek stratejik riskler barındırdığının farkında olduğunu da sözlerine ekledi.

Öte yandan İsrail gazetesi Yedioth Ahronoth, başlıca anlaşmazlık noktasının İsrail'in Morag Eksenini kontrol altında tutma planıyla ilgili olduğunu aktardı. Gazete  bu konuyla ilgili olarak İsrail’de, rehinelerin serbest bırakılmasını geciktirebileceğini düşünenler ile İsrail'in, yerinden edilmiş kişileri Hamas üyelerinden ayırmak için bir şehir inşa etme girişimleri çerçevesinde bunun hayati önem taşıdığını düşünenler arasında görüş ayrılığı olduğunu bildirdi.

bgy
Dün Gazze Şeridi'nin güneyindeki Nasır Hastanesi önünde cenaze töreni düzenleyen Filistinliler (AFP)

Öte yandan İsrail Savunma Bakanı Yisrael Katz pazartesi günü yaptığı açıklamada, bakanlığın Refah bölgesinde en az 600 bin Filistinliyi kabul etmek üzere yeni bir insani bölge kuracağını ve bu bölgenin Hamas’tan arındırılmış olacağını söyledi.

‘ABD baskısı’ kartı

Eski Mısır Dışişleri Bakanı ve Mısır Dışişleri Konseyi Başkanı Büyükelçi Muhammed Urabi, İsrail'in Mısır için kabul edilemez olan sınırlarda kalma gibi tutumunu değiştirmediği sürece ateşkes için bir fırsat olduğunu düşünmüyor. Masada birtakım zorluklar olduğunu ve anlaşma için son şansın giderek azaldığını belirten Büyükelçi Urabi, İsrail'in anlaşmayı kabul etmek için henüz ciddi bir adım atmadığını vurguladı.

Hamas konusunda uzman Filistinli siyasi analist İbrahim el-Medhun, İsrail'in çekilmeyi engellemeye ve uluslararası kuruluşların çalışmalarını aksatmaya çalıştığını belirterek, “İsrail'in Gazze'nin güneyinden ve doğusundan çekilmeme konusundaki ısrarı, zorla yerinden etme planının hâlâ geçerli olduğu yönündeki endişeleri güçlendiriyor ve bu da gerçek bir sükunet veya kapsamlı bir siyasi çözüm için gösterilen çabaları baltalıyor” dedi.

dfrgt
Dün Gazze şehrinin batısındaki Şati Mülteci Kampı’nda İsrail'in saldırısının yol açtığı yıkıma derin düşüncelerle bakan Filistinli bir genç (AFP)

Filistinli siyasi analist Nizar Nazzal ise İsrail'in Morag Ekseni’nde kalma ısrarının arabulucuların çabalarını zorlaştırdığını ve İsrail'in yerinden etme planını sürdürme niyetini ortaya koyduğunu belirtti. Mısır'ın ‘ulusal güvenliğine tehdit oluşturduğu için bunu kabul etmeyeceğini’ ifade eden Nazzal, “Ancak genel olarak, ABD’nin Netanyahu üzerindeki baskısı, onun bu eksende güçlerini azaltmasına ve geçici bir anlaşmaya varmaya yöneltebilir” şeklinde konuştu.

Avrupa Birliği'nin rolü

İsrail’in ateşkes ve esir takası anlaşmasını tehdit eden bu hamleleri devam ederken Mısır Dışişleri Bakanı Bedir Abdulati, Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Noël Barrot ve ve Hollanda Dışişleri Bakanı Kasper Veldkamp ile dün Gazze'de ateşkese ilişkin müzakerelere dair son gelişmeleri, uluslararası toplumun sorumluluklarını yerine getirmesi ihtiyacını ve ateşkes çabalarını destekleme konusunda Avrupa Birliği'nin (AB) rolünün önemini görüştü.

Yedioth Ahronoth gazetesi, Katar heyetinin bu hafta Washington'a giderek ABD yönetiminin üst düzey yetkilileriyle görüşmelerde bulunduğunu, Başkan Donald Trump'ın ise salı günü İsrail Başbakanı Netanyahu ile Beyaz Saray'da ikinci kez bir araya gelerek ‘Gazze konusunda azami baskı uygulamak’ için görüşmelerde bulunduğunu bildirdi.

İsrail Dışişleri Bakanı Gideon Sa'ar dün düzenlediği basın toplantısında,İsrail'in ‘Gazze'de ateşkes sağlanması konusunda ciddi olduğunu ve bunun gerçekleştirilebilir bir hedef olduğunu’ vurguladı. Sa’ar, “Geçici bir ateşkes sağlanırsa, kalıcı bir ateşkes için müzakerelere başlayacağız” dedi.

İsrail ve ABD'nin anlaşmayı desteklemesinin ‘gerçekte hiçbir karşılığı olmadığını’ düşünen Urubi, “Washington İsrail’e baskı yapmadığı sürece, ateşkes anlaşması olmayacak ve bu da İsrail’in bölgede barışı engellemeden veya geciktirmeden gerçek bir yol izlemesini sağlayacak. Mısır’ın şu anki girişimleri akıllıca ve sorumluluk sahibidir ve arabulucuların çabalarına uluslararası ve Avrupa desteği sağlamak ve bölgede istikrarı sağlamak amacıyla yapılıyor” değerlendirmesinde bulundu.

Öte yandan Medhun’a göre İsrail'in bu yaklaşımını sürdürmesi, daha fazla tırmanışa ve 60 günlük sınırlı bir ateşkes fikrinin önünü açacak, ancak nihai bir çözüm getirmeyecek. Medhun, böyle bir durumun ise Filistinliler tarafından kabul edilmeyeceğinin altını çizdi.

Nazzal ise, anlaşmanın açıklanmasının ardından ABD'nin baskısıyla ‘İsrail'in, Hamas’ın çok sayıda rehineyi serbest bırakmasının ardından bölgeyi yeniden savaşa sürükleyecek mayınlar döşeyeceğini’ öngörüyor.