Üst düzey Irak istihbarat görevlisi, Zikar vilayetindeki aşiret anlaşmazlığını çözmeye çalışırken öldürüldü

Tuğgeneral Ali Cemil Halef için dün Nasıriye’de cenaze töreni düzenlendi (Nasıriye Haberleri Ağı)
Tuğgeneral Ali Cemil Halef için dün Nasıriye’de cenaze töreni düzenlendi (Nasıriye Haberleri Ağı)
TT

Üst düzey Irak istihbarat görevlisi, Zikar vilayetindeki aşiret anlaşmazlığını çözmeye çalışırken öldürüldü

Tuğgeneral Ali Cemil Halef için dün Nasıriye’de cenaze töreni düzenlendi (Nasıriye Haberleri Ağı)
Tuğgeneral Ali Cemil Halef için dün Nasıriye’de cenaze töreni düzenlendi (Nasıriye Haberleri Ağı)

Irak’ın güney vilayetleri yıllardır aşiret kavgalarından mustarip. Aşiretler arası çekişmelerde her yıl onlarca vatandaş hayatını kaybederken, hükümet makamları aşiret kavgalarının yaşandığı bölgelerde bulunan askeri teşkilatlara rağmen bu olayları durdurma veya sınırlandırma noktasında başarılı olamıyor.
Zikar vilayetinin kent merkezi Nasıriye’nin 40 kilometre doğusundaki Şatra ilçesinde yaşanan aşiret kavgasını çözmek için bölgede bulunan Sümer Operasyon Komutanlığı İstihbarat Dairesi Başkanı Tuğgeneral Ali Cemil Halef’in dün (çarşamba) öldürüldüğü bildirildi.
Zikar Valisi Muhammed el-Gazi, Şatra’da sokağa çıkma yasağı ilan etti. Vali Şatra’da geniş çaplı güvenlik operasyonu başlatıldığını duyurdu.
Nasıriye yerel televizyonuna konuşan Vali Gazi, Tuğgeneral Ali Cemil Halef’in öldürülmesi olayına karışan faillerin tutuklanması için Terörle Mücadele ve Özel Kuvvetlerin desteğiyle Şatra’da güvenlik operasyonu başlatıldığını belirtti.
Zikar Valisi, vilayetteki güvenlik teşkilatlarına ve Zikar Operasyon Komutanlığı’na ‘failleri tutuklama ve Şatra’da güvenliği sağlama’ çağrısında bulunarak, vatandaşların güvenlik personellerine yönelik güvenini tazelemeden ve devletin itibarını korumadan güvenliğin sağlanamayacağını sözlerine ekledi.
Vali Gazi bu açıklamadan önce Ubude ve Beni Zeyd aşiretleri arasındaki anlaşmazlığı çözmek amacıyla ikinci bir duyuruya kadar Şatra’da sokağa çıkma yasağı ilan edildiğini duyurmuştu.
Zikar milletvekilleri vilayetteki güvenliğin sağlanmasında başarısız olmakla suçladığı Operasyonlar Komutanlığı’nı sert bir dille eleştirdi. Zikar Milletvekili ve Eski Çalışma Bakanı Adil Rikabi, son olaylar üzerine düzenlediği basın toplantısında, “Eğer çözüm güvenlik yetkililerini görevden almaksa görevden alın. Zikar şu anda kızgın bir demirin üzerinde, canlar yitip gidiyor ve güvenlik yok. Güvenlik yetkilileri bu tehlikeli durumun bir parçası. Zira bu yetkililer güvenlik ve askeri görevlerini bırakarak aşiretler arasında müzakere yaparak vakit geçiriyor” ifadelerini kullandı.
Sümer Operasyonlar Komutanlığı, Bağdat’tan güvenlik takviyelerinin ulaşmasının ardından Zikar’da güvenliğin kontrol altına alındığını aktardı.
Sümer Operasyonlar Komutanlığı Komutanı Korgeneral Saad Harbiye, Irak resmi haber ajansı INA’ya verdiği demeçte, “Bugün sabaha doğru Şatra ilçesinde aşiret kavgası patlak verdi. Güvenlik güçleri ilçenin etrafında güvenlik kordonu oluşturdu ve kontrolü ele aldı. Şatra’nın dışındaki Malhan ve Elbu Zeyd bölgesinde çatışmalar tekrarlandı. Biz de çatışmayı durdurmak ve müsebbiplerini yakalamak için oraya güçlerimizi gönderdik. Operasyonlar Komutanlığı İstihbarat Dairesi’nden Tuğgeneral Ali Cemil anlaşmazlığı çözme sürecinde serseri bir kurşunla şehit oldu. Bağdat’taki Merkez Komutanlığı, güvenlik birimlerine Şatra ve Nasıriye’ye takviye yapma talimatı verdi” ifadelerini kullandı.
Irak’ın güneyindeki aşiret anlaşmazlığının kontrolden çıktığı yönündeki haberlerin üzerine Bağdat’taki yazar ve köşe yazarları güvenlik birimlerini ve aşiret geleneklerini sert bir dille eleştirdi.
Irak'ın resmi gazetesi Sabah’ın Genel Yayın Müdürü Felah el-Meşal, “Irak’ın komplike ve derin krizlerini çözmekle görevli bir ulusal cephe açma” çağrısında bulundu.
Meşal, “Hakim yozlaşmış partiler çözüm üretmekten tamamen acizler. Bu büyük yıkımla mücadele etmek ve değişimi gerçekleştirmek, siyasi ve toplumsal güçlerin yer aldığı geniş tabanlı bir ulusal cephe olmadan bir parti veya grubun yapabileceği bir şey değil. Bu cephe devlet kavramını ve felsefesini belirlemeli ve hükümet programını güçlü merkezi bir iktidar olarak şekillendirmelidir” ifadelerini kullandı.
Medya sektöründe çalışan Ezmer Ahmed, ülkenin güneyinde yaşananları “iktidar tarafından silahlı örgütlere verilen imtiyazla bağlantılı bir aşiret terörü” diye nitelendirdi.
Ahmed, “Suçları gerçek haliyle tanımlama noktasında toplum, iktidar ve kurumlar arasında garip bir suç ortaklığı var. Örneğin silahlı bir grup bir vatandaşın evini hedef alan bir saldırı düzenlediğinde ve onları ve çevresindeki aileleri korkuttuğunda, resmi merciler aşiret liderleri de dahil tüm saldırganları terör suçlamasıyla mahkemeye sevk edeceği yerde anlaşmazlığı çözme ve memnuniyeti sağlamak için müdahalede bulunuyor” dedi.



Sudan'daki İslamcılar, Dışişleri Bakanlığı'nın ‘dengeli’ tutumunun aksine İran ile ‘direniş bayrağını’ yükseltiyor

Sudan İslami Hareketi Genel Sekreteri Ali Ahmed Karti (Facebook)
Sudan İslami Hareketi Genel Sekreteri Ali Ahmed Karti (Facebook)
TT

Sudan'daki İslamcılar, Dışişleri Bakanlığı'nın ‘dengeli’ tutumunun aksine İran ile ‘direniş bayrağını’ yükseltiyor

Sudan İslami Hareketi Genel Sekreteri Ali Ahmed Karti (Facebook)
Sudan İslami Hareketi Genel Sekreteri Ali Ahmed Karti (Facebook)

Sudan'daki ordu yanlısı ittifakın İsrail ve İran arasındaki savaşa ilişkin tutumu ‘sessiz ve gürültülü’ arasında değişti. Dışişleri Bakanlığı kısa bir tepki göstererek, saldırıyı uluslararası barış ve güvenliğe yönelik bir tehdit olarak tanımladı ve derhal durdurulması için acil önlemler alınması çağrısında bulundu. Bu, bazılarının ‘dengeli’ olarak nitelendirdiği diplomatik bir tutumdu.

Ancak Müslüman Kardeşler'in Sudan kolu olan İslami Hareket, İran'a koşulsuz desteğini ilan etti ve İsrail'i caydırmak için ‘direniş bayrağını yükseltme’ ve ‘İslami bir cephe’ kurma çağrısında bulundu.

Genel Sekreter Ali Ahmed Karti tarafından imzalanan resmî açıklamaya göre İslami Hareket, İsrail karşısında İran'a koşulsuz desteğini ilan etti ve İslam dünyasındaki İslami hareketleri ‘sessizliklerini bozmaya, seslerini yükseltmeye ve tabanlarını bu Siyonist zorbalığa karşı birleşmek üzere harekete geçirmeye’ çağırdı.

‘Direniş bayrağını yükseltme’ ve ‘birleşik bir İslami cephe’ oluşturma çağrısında bulunan Karti, “Siyonist varlık sadece güç dilinden anlar ve onun projesi ancak ulusun birliği ve sadık evlatlarının silahlarıyla yenilgiye uğratılacaktır” dedi.

csdfvg
Bera bin Malik Tugayları Komutanı el-Misbah Talha, Sudan Ordusu Komutan Yardımcısı Yaser el-Ata'nın yanında duruyor. (Facebook)

İslamcı aktivistler, başta Hızlı Destek Kuvvetleri'ne (HDK) karşı savaşta ordunun yanında savaşan Bera bin Malik Tugayları Komutanı el-Misbah Talha olmak üzere bu çağrıya hızla yanıt vererek İran'ın yanında savaşmaya hazır olduklarını duyurdular.

Sudan Dışişleri Bakanlığı yaptığı kısa açıklamada, İran'a yönelik saldırıyı uluslararası barış ve güvenliğe yönelik ciddi bir tehdit olarak kınadı ve Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi'ni İsrail saldırganlığını derhal durdurmak için acil önlemler almaya çağırdı. Ordu Komutanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan başkanlığındaki Egemenlik Konseyi ise alışılmadık bir şekilde sessiz kaldı.

Bu tutumlar, orduya sadık aktivistler, savaşın durdurulmasını savunanlar ve HDK destekçileri arasında bir tartışmaya yol açtı. Bazıları Dışişleri Bakanlığı'nın tutumunu ‘dengeli’ olarak nitelendirirken diğerleri ise İslami Hareket'in tutumunu bir ‘cihat’ ilanı olarak tanımladı.

fgbhjukı
Eski Devlet Başkanı Ömer el-Beşir, devrilmesinin ardından yargılandığı duruşma sırasında (Facebook)

Aktivist Dr. Azzam Abdullah, Dışişleri Bakanlığı'nın açıklamasının ‘nispeten keskin olsa da dengeli’ olduğunu söyledi. Abdullah, “Yetkili ben olsaydım, sessiz kalır ve iç meselelerimle ilgilenirdim. Şayet bir açıklama yapmak zorunda kalsaydım, kendimi kınama ve itidal çağrısıyla sınırlardım” ifadelerini kullandı.

Dr. Abdullah, İhvan ve cihatçı örgütlerin tutumlarının ülkedeki durum üzerindeki etkisi konusunda uyarıda bulunarak, “Bera bin Malik Tugayları Komutanı’nın tutumu Sudan'ın aleyhine olacak” dedi.

Sosyal medya fenomeni Muhammed Halife, İslamcıların ve Bera bin Malik Tugayları Komutanı’nın tutumunu ve ‘İran'a tam destek beyanlarını’ eleştirdi.

adfgth
Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı ve Ordu Komutanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan, ülkeyi ziyaret eden İsrail Dışişleri Bakanı Eli Cohen'i kabul etti. (Arşiv - SUNA)

Sudanlı İslamcılarla İran arasındaki ilişkiler, 1970’li yılların sonlarında gerçekleşen İran Devrimi’ne kadar uzanır. Her ne kadar iki İslami oluşum arasında itikadi farklılıklar bulunsa da, 1989 Haziran’ında İslamcıların bir darbeyle iktidara gelmesinden sonra bu ilişki bir ‘ittifaka’ dönüşmüştür. Bu dönemde İran, Ömer Hasan el-Beşir başkanlığındaki İslamcı rejime siyasi ve askerî destek sağlamıştır.

Söz konusu ilişki zamanla güvenlik, silahlanma ve askerî iş birliğine evrildi. Bu çerçevede İran, savunma sanayisini Sudan’a aktardı. Başkent Hartum’da, 1990’ların ortalarında kurulan Yermuk Savunma Sanayi Kompleksi bu iş birliğinin zirvesini temsil eder. O dönemde, bu fabrikanın İranlı uzmanlar tarafından yönetildiği ileri sürüldü. Yermuk Savunma Sanayi Kompleksi, uzun süre gizli tutulmuş, ancak Ekim 2012’de İsrail Hava Kuvvetleri’nin gerçekleştirdiği saldırıyla tahrip edilmesinin ardından varlığı kamuoyuna yansımıştır.

Güvenlik alanındaki iş birliği kapsamında, İran’ın Sudan istihbarat teşkilatının kurulmasında önemli rol oynadığı belirtilmiştir. O dönemki raporlara göre, teşkilat mensubu subay ve görevliler, İran güvenlik birimleri ve Devrim Muhafızları Ordusu (DMO) tarafından eğitilmiştir. Bu yapıya o dönemde birçok ‘vahşet’ ve geniş çaplı insan hakları ihlalleri atfedilmiştir.

Hem Hartum hem de Tahran’a yönelik bölgesel ve uluslararası muhalif tutumlar ile üzerlerine uygulanan boykot, her iki tarafı da 1990’larda basının ‘Sürgünler İttifakı’ olarak adlandırdığı bir birlikteliğe yöneltti. Bu ittifak, uluslararası terörü desteklemekle suçlandı. Sonrasında iki ülke arasındaki ilişkiler daha da derinleşti ve Hartum, İran’ın açık desteğiyle radikal İslamcı örgütlerin merkezi hâline geldi.

scdfgthy
Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı ve Ordu Komutanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan ile İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Şubat 2020'de Uganda'da bir araya geldi. (Facebook)

O dönemde İsrail basınında yer alan haberlere göre Hartum yönetimi, İran silahlarını Hamas’a ulaştırıyordu. Bu nedenle Tel Aviv, Hartum’u azılı bir düşman olarak sınıflandırdı. İsrail savaş uçakları 2009 yılında Gazze Şeridi’ne silah sevkiyatı yapıldığı gerekçesiyle Sudan’ın doğusunda bazı araç ve şahısları hedef aldı. Bu olay, Yermuk Savunma Sanayi Kompleksi’nin imhasından önce yaşanmıştı.

İki ülke arasındaki ilişkiler güçlü ve sağlam biçimde sürüyordu. Bu durum, Ocak 2016’da Ömer el-Beşir’in, herhangi bir ön işaret vermeden ve aniden Şiî mezhebinin yayılması iddiasıyla bu ilişkiyi kesmesine kadar devam etti. Oysa hakikatte, bazı Sünni İslamcılar Şiîliğe geçmiş olsalar da İslamî Hareket’e olan sadakatlerini korumaktaydılar.

Sudan, İran ve İsrail arasındaki ilişkiler çok daha karmaşık bir hâl aldı. Burhan, Şubat 2020’de Uganda’da İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile görüşerek İsrailli bir yetkiliyle görüşen ilk Sudanlı lider oldu. Bu görüşmenin ardından Sudan, İbrahim Anlaşmalarını imzaladı ve İsrail’i boykot yasasını yürürlükten kaldırdı.

İran ile ilişkiler ise kesintisiz olarak kopuk kaldı. Ta ki, Ekim 2021’deki darbeyle ülke yönetimini tek başına ele alan Burhan’ın, Nisan 2023’te, yani ordu ile HDK arasında patlak veren savaşın ardından bu ilişkiyi yeniden tesis etmesine kadar. Bu adım, İran silahlarına geri dönüş anlamına geliyordu.

Burhan, silah ve mühimmat temini için İran’la ilişkiyi yeniden kurmak zorunda kaldı. İran da hızlı bir şekilde ona ihtiyaç duyduğu silahları ve mühimmatı sağladı. Bu destek, insansız hava araçlarını (İHA) da kapsıyordu. Burhan halen bu İHA’ları HDK'ye karşı kullanıyor.

İsrail ile İran arasında savaşın patlak vermesi, Sudan’ı derin bir ikilemin içine soktu. Çünkü Burhan, İsrail’in müttefiki olarak İbrahim Anlaşmalarına imza atmış, İsrail’i tanımış ve diplomatik ilişkiler kurmuştu. Ancak öte yandan, İran’dan İHA’lar ve çeşitli mühimmat temin ederek silah desteği aldı. Dahası, Burhan’ın yanında HDK'ye karşı savaşan İslamcı müttefikleri, İran’a açık destek veriyor ve İsrail’e karşı cihad ilan etmiş bulunuyor. Bu durum, Burhan’ın İsrail’le olan ilişkisiyle, sahadaki fiilî ittifakları arasında ciddi bir çelişki oluşturuyor. Öte yandan, Burhan’ın rakibi olan HDK Komutanı Korgeneral Muhammed Hamdan Daklu (Hamideti) da İsrail’le ilişki kurmuş durumda. Hatta yardımcısı Abdurrahim Daklu’nun yakın zamanda Tel Aviv’e bir ziyaret gerçekleştirdiği iddia edilmişti. Tüm bu gelişmeler, İsrail’in geçici başkent olarak kullanılan Port Sudan’daki hükümete –yani Burhan yönetimine– nasıl bir karşılık vereceği sorusunu gündeme getiriyor.