İran ve Venezuela, ABD’nin petrol yaptırımlarını aşmayı hedefliyor

Venezuela Devlet Başkanı Maduro, İran Petrol Bakanı Uci başkanlığındaki heyeti kabul etti.
Venezuela Devlet Başkanı Maduro, İran Petrol Bakanı Uci başkanlığındaki heyeti kabul etti.
TT

İran ve Venezuela, ABD’nin petrol yaptırımlarını aşmayı hedefliyor

Venezuela Devlet Başkanı Maduro, İran Petrol Bakanı Uci başkanlığındaki heyeti kabul etti.
Venezuela Devlet Başkanı Maduro, İran Petrol Bakanı Uci başkanlığındaki heyeti kabul etti.

İran Petrol Bakanı Cevad Uci başkanlığındaki bir heyet, İran’ın müttefiki Venezuela Devlet Başkanı Nicolas Maduro’yu ziyaret etti. Taraflar, ABD’nin iki ülkeye de uyguladığı petrol yaptırımlarını engellemenin yollarını tartıştı.
Maduro, Twitter üzerinden yaptığı açıklamada “Sayın Uci’yi ağırladık. Enerji alanında kardeşlik ilişkilerimizi ve koordinasyonumuzu geliştirmek adına verimli bir toplantı oldu” dedi.
Venezuela devlet televizyonu, Miraflores Sarayı’nda gerçekleşen toplantının fotoğraflarını yayınladı.
Şarku’l Avsat’ın Reuters’ten aktardığına göre Uci, Twitter üzerinden yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı:
“Bugün, Sayın Maduro ve üst düzey yetkililer ile görüştüm. İran ve Venezuela arasında tarihi ilişkiler vardır. İş birliklerimizi ve ilişkilerimizi geliştirmek için var olan tüm imkanları kullanmak istiyoruz.”
Cevad Uci, Instagram hesabı üzerinde paylaştığı videoda da Venezuelalı mevkidaşı Tarık el İssami ile bir araya geldiği anları paylaştı.
İki bakanın el sıkıştığı görülen videoda İssami “Kardeşim Cevad, nasılsın? Sizi burada ağırlamaktan memnuniyet duyuyorum” ifadelerini kullandı.  
AFP’nin haberine göre, Venezuela Petrol Bakanlığı taraflar arasında yapılan görüşmede iki ülke arasındaki iş birliğinin geliştirilmesinin ve ABD’nin iki ülkeye uyguladığı yaptırımları engellemek için yeni mekanizmaların kurulmasının ele alındığını açıkladı.
Uci’nin dünyadaki en büyük ham petrol rezervine sahip Venezuela’ya ziyareti, Ukrayna’daki savaşı petrol fiyatlarına etkisi nedeniyle ABD’li yetkililerin Venezuela ziyaretinden haftalar sonra gerçekleşti. ABD heyeti, mart ayında Maduro ile bir araya gelmişti.
Petrol üreticisi olan İran, geçtiğimiz ay yaptığı açıklamada üretim kapasitesinin ABD’nin 2018 yılında uyguladığı yaptırımlardan önceki seviyelere çıktığını bildirmişti.
İki petrol üreticisi ülke arasındaki ilişkiler Maduro’nun selefi Hugo Chavez döneminde (1999- 2013) güçlendi. Rusya ve Çin’in desteklediği Maduro döneminde, ABD’nin İran ve Venezuela’nın petrol ihracatına yönelik yaptırım uygulaması ile ilişkiler daha da iyi bir seviyeye yükseldi.
Venezuela, 2020 yılında yakıt sıkıntısı yaşarken Tahran destek olmak için Venezuela’ya iki akaryakıt sevkiyatı yaptı.
Dönemin İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif, 2020 yılında Karakas’a gerçekleşrtirdiği ziyarette Tahran’ın her zaman Venezuela’yı destekleyeceğini belirtti.
ABD heyeti ve Maduro arasında mart ayında gerçekleşen görüşmenin gündemin ABD’nin Venezuela’dan petrol ithalatı yapıp yapmayacağı vardı.



Mücteba Hamaney gerçekten babasının yerine mi hazırlanıyor?

Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
TT

Mücteba Hamaney gerçekten babasının yerine mi hazırlanıyor?

Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin ölümüyle birlikte ülkenin yönetimine dair sorular ortaya atılırken en çok zikredilen isimlerden biri de Yüce Lider'in oğlu Mücteba Hamaney oldu. 

Hiçbir resmi rolü bulunmasa da ülkenin en etkili figürlerinden biri gibi görülen Hamaney, pek çok İranlı için gizemini koruyor. Zira kendisi ne kamuoyunda sıklıkla görülüyor ne de konuşma yapıyor. 

ABD'nin Wall Street Journal (WSJ) gazetesi, 85 yaşındaki Ayetullah Ali Hamaney'in 54 yaşındaki oğlunu mercek altına aldı.

Mücteba Hamaney'in, kendi kişisel gücü olmadığı ve itaatkar bir tavır gösterdiği söylenen Reisi'nin döneminde istihbarat ve güvenlik yapılarındaki nüfuzunu artırdığını bildirdi. 

İran Yüce Liderliği için Reisi'nin hazırlandığının düşünüldüğü ancak helikopterin düşmesiyle birlikte bu konudaki soru işaretlerinin arttığı aktarıldı. 

WSJ'nin konuştuğu uzmanlara göre Mücteba Hamaney'in, babasının yerine geçme ihtimali düşük ve spot ışıklarının altından kaçınarak daha da güç kazanması bekleniyor.

Alman Uluslararası Politika ve Güvenlik Politikaları Enstitüsü'nde çalışan İran uzmanı Hamidreza Azizi şöyle düşünüyor:

Son 20 yıldır işler, Mücteba ve etrafındaki şebekenin kontrolünde. Şimdi Hamaney için asıl mesele, Reisi'yle aynı özelliklere sahip birini bulmak. Böylece Mücteba toplumun gözünün önünde olmadan gücünü koruyup artırabilir.

Mücteba Hamaney'in haziran sonunda düzenlenmesi planlanan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde de önemli bir rol oynaması bekleniyor. 

İran'ın geçici cumhurbaşkanı Muhammed Muhbir'in de Mücteba Hamaney'e sadık bir isim olduğuna işaret ediliyor. 68 yaşındaki Muhbir seçimlere kadar tüm meselelerde belirleyici olacak üç kişilik bir konseyin parçası.

Yüce Lider'e bağlı, milyar dolarlık yatırım fonu Setad'ın başkanlığını neredeyse 15 yıl boyunca yürüttü. 

Haberde 1969'da Meşhad'da doğan Mücteba Hamaney'in geçmişine de değinildi. Yüce Lider'in sitesine göre, Şah Rıza Pehlevi döneminde evlerine düzenlenen baskınlardan birinde babasının dövüldüğünü gördü. 

1979'de devrimden sonra Tahran'a taşınan ailenin babası hızla yükselirken oğlu da 1980-1988'de Irak'la yürütülen savaşta cepheye gitti. 

Daha sonra Devrim Muhafızları'nda önemli görevlere gelecek kişilerle burada tanışan Mücteba'nın nüfuzu özellikle 2000'lerin ortalarında geniş çaplı olarak konuşulmaya başladı. 

Değişimciler, 2005 ve 2009'da Mahmud Ahmedinecad'ın kendilerine karşı kazandığı zaferlerin Mücteba Hamaney tarafından ayarlandığını öne sürdü.

ABD, 2019'da Devrim Muhafızları ve Besic milisleriyle "babasının istikrarı bozan bölgesel hırslarını ve ülke içindeki baskıya dair hedeflerini ilerletmeye" çalıştığı gerekçesiyle onu yaptırım listesine aldı. 

2022'de Mehsa Emini'nin gözaltında ölmesinin ardından ülke çapında patlak veren gösterilerde nefret objesi oldu. Ev hapsinde tutulan eski cumhurbaşkanı adayı Mir Hüseyin Musevi, Yüce Lider'e seslenerek o pozisyona oğlunu hazırladığı haberlerini yalanlamasını istedi. Ancak yanıt gelmedi. 

Ali Hamaney hakkında kitap yazan ABD ve İran yurttaşı Mehdi Khalaji bütün bunlara rağmen söylentilere karşı çıkıyor:

Mücteba'nın yeni Yüce Lider olma arzusuna dair fikirler tamamıyla bir mit. Tarihsel deneyime dayanarak Hamaney'in ne kendi oğlunu ne de başkasını işaret edeceğini sanmıyorum.

İslam Cumhuriyeti'ni kuran Ruhullah Humeyni ve yerine geçen Ali Hamaney'in Yüce Liderlik pozisyonunun babadan oğula geçmesine karşı çıkmasını İslam'a aykırı görmesi de Khalaji'nin tahminlerini güçlendiriyor. 

Mücteba Hamaney'in yönetim deneyimi ve dini yeterliliği de bu göreve uygun görülmüyor.

Tennessee Üniversitesi'nden Saeid Golkar şöyle diyor:

Önemli kararların alındığı yerlerde onlarca yıldır tecrübe edinen Mücteba Hamaney'in rejimdeki bağlantıları eşsiz. Ancak onun atanması monarşiyi geri getirerek Hamaney'in mirasını lekeler.

Bazı uzmanlar da Ahmed Humeyni'nin Mücteba Hamaney'den de güçlü görüldüğünü ancak babasının 1989'da ölmesiyle birlikte işlerin değiştiğini bildiriyor. Hamaney ve dönemin cumhurbaşkanı Ekber Haşimi Rafsancani'yle sorunlar yaşayan Ahmed Humeyni, 1995'te henüz 45 yaşındayken hayatını yitirmişti. Kalp krizinin ölüme neden olduğu bildirilmişti.

Independent Türkçe, WSJ, BBC Türkçe