عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
DÜNYA

ABD Başkanı ve Ürdün Kralı’nın önünde duran Filistin meseleleri

İsrail, ABD Başkanı Joe Biden'ın işgal altındaki Doğu Kudüs’te Filistinlilere hizmet veren bir hastaneyi ziyaret etmesine karşı.

Doğu Kudüs’te Filistinlilere hizmet veren Makasid Hastanesi (Fotoğraf: Hastane kaynakları)
Doğu Kudüs’te Filistinlilere hizmet veren Makasid Hastanesi (Fotoğraf: Hastane kaynakları)
TT
TT

ABD Başkanı ve Ürdün Kralı’nın önünde duran Filistin meseleleri

Doğu Kudüs’te Filistinlilere hizmet veren Makasid Hastanesi (Fotoğraf: Hastane kaynakları)
Doğu Kudüs’te Filistinlilere hizmet veren Makasid Hastanesi (Fotoğraf: Hastane kaynakları)

Beyaz Saray, ABD Başkanı Joe Biden'ın Cuma günü Beyaz Saray'da Ürdün Kralı 2. Abdullah, eşi Kraliçe Rania ve oğlu Veliaht Prens Hüseyin bin Abdullah'ı kabul edeceğini duyurdu. Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada görüşmenin amacının, ABD ile Ürdün arasındaki dostluğu ve yakın ortaklığı güçlendirmeyi amaçlayan istişarelerde bulunulması olduğu belirtildi.
Beyaz Saray'dan yapılan açıklamada, Başkan Biden'ın Kral 2. Abdullah ve Veliaht Prens Hüseyin'i kabul etmekten memnuniyet duyacağını belirttiği bildirildi. Ürdün Kralı 2. Abdullah geçtiğimiz yıl Temmuz ayında da Beyaz Sarayı ziyaret etmişti. Böylece Ürdün Kralı, bu ziyareti ABD Başkanı Biden’ın Beyaz Saray’a gelişinden bu yana ikinci kez gerçekleştirmiş olacak. Beyaz Saray’ın açıklamasında, Biden yönetiminin Ürdün'ü Ortadoğu'da istikrar için önemli bir güç, ABD'nin stratejik ortağı ve müttefiki olarak gördüğü vurgulandı.
Ziyaret, kutsal bölgelerde İsrailliler ve Filistinliler arasında patlak veren ve onlarca kişinin ölümüne yol açan çatışmaların ardından Kudüs'te yeni gerilimlerin yaşandığı bir dönemde gerçekleşecek. Beyaz Saray'daki kaynaklar, liderlerin bölgesel sorunlar, ikili ilişkiler ve Rusya’nın Ukrayna’ya karşı başlattığı savaşın Ortadoğu ülkeleri üzerindeki etkisinin yanı sıra Kudüs'teki Mescid-i Aksa'ya erişimin ve durumu sakinleştirmenin yollarını ele alacaklarını belirttiler. Ürdün Kralı 2. Abdullah ve ABD Başkanı Biden, Mescid-i Aksa'da çıkan çatışmaların ardından gerçekleştirdikleri telefon görüşmesinde sakinliğin korunması ve tansiyonun düşürülmesi gerektiğini vurguladılar. Kral Abdullah, İsrail'in Mescid-i Aksa'yı sürekli olarak işgal etme tehdidine karşı uyararak bunun öfkenin artmasına neden olabileceğini vurguladı. ABD yönetiminden yetkililer de Filistinli ve İsrailli taraflar ve diğer taraflarla temaslarda bulundular. ABD’li yetkililer, Mescid-i Aksa’nın tarihi statüsünün korunması ve İsrail’in kutsal mekanlardaki provokasyonlarının durdurulması çağrısında bulundular.
Filistin Yönetimi, Kral Abdullah'ın ABD ziyareti sırasında Washington DC’de bazı ABD’li senatör ve temsilcilerle görüşeceğini, Biden yönetimini Filistin-İsrail çatışmasına daha köklü bir şekilde müdahale etmeye ikna edeceğini ve böylece İsrail işgaline bir son verilmesinin ve başkenti Doğu Kudüs olan bağımsız bir Filistin devleti kurulmasının önünün açılacağını düşünüyor.
Öte yandan Başkan Biden’ın önümüzdeki ayın sonlarında İsrail'i ziyaret etmesi ve bu sırada İsrailli ve Filistinli yetkililerle bir araya gelmesi planlanıyor. Beyaz Saray, İsrail Başbakanı Naftali Bennett'e İsrail hükümetinin Batı Şeria’da Yahudi yerleşim birimleri inşasına ilişkin yeni açıklamalarda bulunmamasını şart koştu. Beyaz Saray, herhangi bir Yahudi yerleşim projesinin onaylanmasının ziyareti tehlikeye atacağı ve Washington'ın bunu Biden yönetimine karşı atılmış bir adım olarak göreceğini vurguladı.
Sızdırılan bazı bilgilere göre Başkan Biden'ın Doğu Kudüs’te Filistinlilere hizmet veren en büyük tıp merkezi olan Makasid Hastanesi’ni ziyaret edebilir. Biden’ın eski ABD Başkanı Donald Trump'ın kapatarak faaliyetlerini Batı Kudüs'teki ABD Büyükelçiliği binasına taşıdığı, Filistinlilere hizmet veren Doğu Kudüs'teki ABD Konsolosluğunu da açması bekleniyor. Biden yönetimi, Gazze Şeridi'nin ve Batı Şeria’nın gelişimine destek sağlayan Birleşmiş Milletler Filistinli Mültecilere Yardım Ajansı’nın (UNRWA) programlarını yaklaşık 150 milyon dolarlık fon yardımı ile yeniden finanse etmeye başladığını ve iki devletli çözümü desteklediğini duyurarak Filistin davasına yönelik olumlu adımlar attı.
İsrail’in muhalefet kanadındaki sağcı partilerden kaynaklar, ABD Başkanı Joe Biden'ın bölgeye yapacağı ziyaret sırasında Filistinlilere yönelik bir iyi niyet jesti olarak işgal altındaki Doğu Kudüs'te Makasid Hastanesi’ni ziyaret etmeyi planladığını söylediler. Ancak, Naftali Bennett hükümetine yakın kaynaklar, böyle bir ziyarete karşı olduklarını açıklamakta gecikmediler.
Tel Aviv'deki üst düzey kaynaklara göre ABD’li bir heyet, Başkan Biden’ın ziyaretinin detaylarını düzenlemek üzere İsrail'e geldi. Heyetin görüşmeleri sırasında ziyaretin, 26 - 28 Haziran tarihlerinde iki gün sürmesi ve İsrail, Filistin Yönetimi, Ürdün ve muhtemelen Mısır ve diğer ülkeleri kapsaması kararlaştırıldı.
Başkan Biden’ın Beytullahim şehrini ziyaret etmesi ve orada Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas ile görüşmesinin yanı sıra, Filistin'in en büyük tıp merkezi olan Makasid Hastanesi gibi Doğu Kudüs'te Filistinlilere hizmet veren tesislerden birine alışılmışın dışında bir ziyarette bulunması planlanıyor. Kaynaklar, hastane ziyaretinin bir takım ipuçları taşıdığını söylediler. Çünkü eski ABD Başkanı Donald Trump'ın yönetimi daha önce ‘Yüzyılın Anlaşması’ olarak adlandırılan planı reddettiği için Filistin Yönetimi'ni cezalandırmak amacıyla bu hastane dahil Filistinlilere hizmet veren birkaç tesise yapılan mali yardımları kesme kararı almıştı.
Kaynaklara göre ABD heyeti, Başkan Biden’ın İsrail'in Doğu Kudüs'ü ilhak etme ve egemenliğini dayatma kararlarını tanımadığı ve bunu İsrail-Filistin çatışmasının bir parçası olarak gördüğü için İsrailli yetkililerin böyle bir ziyaretten hoşlanmayacağını vurguladı. Biden yönetiminin bu adımları, İsrail’in Kudüs’ü ilhakını ve onu İsrail'in başkenti olarak tanıyan Trump yönetiminin adımlarıyla tamamen ters düşüyor.
Naftali Bennett liderliğindeki İsrail hükümeti, Biden'ın ziyaretini eski Başbakan Binyamin Netanyahu liderliğindeki muhalefetle siyasi mücadelesinde bir destek olarak görse de Doğu Kudüs'ü bu şekilde ziyaret etmesini bu desteğin etkisizleştirilmesi olarak değerlendiriyor. Bu yüzden böyle bir ziyaretin Netanyahu'nun Bennett'e karşı savaşına yardımcı olacağını düşünüyor.
ABD heyetindeki yetkililer, bu özel durumda Özellikle Kudüs'te Filistinlilerin ABD’nin iyi bir jest yapmasına ihtiyaç duyduklarını açıklamaya çalıştılar. Başkan Biden’ın ABD’nin Doğu Kudüs'teki Kkonsolosluğunu Filistinlilere hizmet etmesi için yeniden açma sözünü yerine getirmek istediğini, ancak İsrail tarafının bunun İsrail’in egemenliğini baltaladığını söyleyerek buna karşı çıktıklarını vurguladılar. ABD’li yetkililer, hastane ziyareti ile ilgili önerinin siyasi değil, sembolik bir çözüm olduğunu belirttiler. Ancak Bennett'in yardımcıları, bu meselede Netanyahu’nun, kendilerine karşı bir düşmanlık kaynağı olarak ortaya çıkacağına işaret ettiler.
ABD'nin Biden'ın ziyaretinin tarihini ve programını henüz resmi olarak açıklamaması dikkati çekerken geçtiğimiz hafta Tel Aviv'e gelen ABD heyeti de çalışmalarını sessizce sürdürmeye ve medyanın ilgisinden tamamen uzak tutmaya gayret gösterdi.

Daha fazlasını oku

 
 
DÜNYA

Trump'ın ABD Ulusal Güvenlik Stratejisi üzerine bir okuma

2025 Ulusal Güvenlik Stratejisi daha hoş veya daha merhametli bir Ortadoğu vaat etmiyor (AFP)
2025 Ulusal Güvenlik Stratejisi daha hoş veya daha merhametli bir Ortadoğu vaat etmiyor (AFP)
TT
TT

Trump'ın ABD Ulusal Güvenlik Stratejisi üzerine bir okuma

2025 Ulusal Güvenlik Stratejisi daha hoş veya daha merhametli bir Ortadoğu vaat etmiyor (AFP)
2025 Ulusal Güvenlik Stratejisi daha hoş veya daha merhametli bir Ortadoğu vaat etmiyor (AFP)

Nebil Fehmi

Kasım 2025'te yayınlanan ABD Ulusal Güvenlik Stratejisi, yalnızca siyasi bir belge değil, aynı zamanda Amerika Birleşik Devletleri'ni liberal bir dünya düzeninin vazgeçilmez garantörü olarak gören 1991 sonrası vizyonu açıkça reddeden yeni bir stratejinin zihinsel tüzüğüdür. Her dış taahhüdü tek bir teste tabi tutan disiplinli bir ulusal gerçekçilik sunuyor. O test de şu: Amerikan ulusunun temel hayati çıkarlarına -güvenliği, refahı, sınırları ve yaşam tarzı- doğrudan hizmet ediyor mu yoksa etmiyor mu?

 

Küresel ölçekte bunun sonuçları sarsıcı. Asya'da strateji, “entegre caydırıcılık”tan vazgeçerek sert ve katı bir önceliklendirmeye yöneliyor: Çin, ABD’ye denk tek rakiptir. Tayvan, Güney Çin Denizi, Kuzey Kore gibi diğer tüm konular, yalnızca Pekin'in Hint-Pasifik hakimiyetini engelleme temel hedefine yardımcı mı, yoksa engel mi olduğu perspektifinden değerlendirilecektir. Müttefiklere açıkça şu söyleniyor: Ya savunmaya önemli ölçüde daha fazla harcama yaparsınız ya da Amerikan korumasını kaybedersiniz. Buna göre Japonya ve Hindistan ağır silahlarla donatılacak, daha az kritik öneme sahip ortaklar ise kaderlerine terk edilecek.

Avrupa, NATO tarihindeki en sert uyarıyla karşı karşıya: Savunma harcamalarını beş yıl içinde GSYİH'nın yüzde üç ila beşi arasına çıkarın (belgede mevcut yüzde iki rakamı gülünç olarak nitelendiriliyor), aksi takdirde Amerikan güvenlik garantisi ortadan kalkacak. Örtük mesaj ise şu: Avrupa'nın ciddi bir stratejik aktör olmayı yeniden öğrenmesi gerekiyor, aksi takdirde yorgun bir Rusya ile “Önce ABD” ABD’si arasında tarafsız bir bölge haline gelme ve medeniyet kimliğini kaybetme riskiyle karşı karşıya kalacaktır.

Batı Yarımküre'de strateji, Monroe Doktrini'ni yeniden canlandırıp “Trump Eki” adıyla güncelleyerek, Latin Amerika ve Karayipler'i münhasır Amerikan nüfuz alanı ilan ediyor. Herhangi bir düşman yabancı gücün (Çin, Rusya ve İran) ekonomik baskı, yaptırımlar veya gerekirse doğrudan müdahale yoluyla buradan kovulacağını belirtiyor. Afrika’ya gelince, Çin'in madenler veya kitlesel göç yolları üzerindeki hakimiyetinin temel çıkarları tehdit ettiği durumlar dışında, neredeyse ikincil bir bölge olarak kabul ediliyor. Stratejiye göre Afrika’da büyük çaplı Amerikan kalkınma yardımları ve barışı koruma dönemi sona erdi.

Strateji üç devrim niteliğinde aracı kullanıyor:

Birincisi, Amerikan enerji hakimiyetini, rakiplerin gelir kaynaklarını sınırlamak için silah olarak kullanmak.

İkincisi, düşman ekonomiler üzerinde bir baskı unsuru olarak dolar temelli finans sistemi.

Üçüncüsü, Amerikan çıkarlarına açıkça ve hemen hizmet etmeyen her türlü taahhütten geri adım atmaya hazırlanmak.

Bu küresel dönüşümler, ABD'nin son 30 yılda diğerlerinden daha fazla kan, para ve itibar kaybettiği Ortadoğu'da hiçbir yerde olmadığı kadar belirgin olacak.

Yeni stratejik düzende Ortadoğu

Strateji, ABD'nin Ortadoğu'daki emellerini 27. sayfadaki tek ve net bir cümlede özetliyor: “Ortadoğu'ya, petrol ve doğalgaz kaynaklarına ve bunların geçtiği darboğazlara herhangi bir düşman gücün hakim olmasını engellemek istiyoruz. Aynı zamanda, bize bölgede büyük maliyetler yaşatan, bitmek bilmeyen savaşlardan da kaçınacağız.” Demokrasiyi yaymaktan, insan haklarından, ulus inşasından ve hatta “iki devletli çözüm”den hiç bahsedilmiyor. Filistin davası “stratejik bir zorunluluk” olmaktan çıkıp insani bir kaygıya indirgeniyor. ABD, 1945'ten bu yana ilk kez, özünde “güç dengesi” olan bir Ortadoğu politikası ilan ediyor: Bölgesel vekiller, ekonomik nüfuz ve ezici askeri gücün seçici kullanımı yoluyla düşük maliyetle belirleyici ve kesin etkiyi korumak.

Stratejinin sonuçları, birbiriyle bağlantılı altı alanda ortaya çıkıyor.

Birincisi: İran’da tam bir ambargo ve rejimin çöküşü kabul edilebilir sonuçlardır.

Strateji, Trump’ın ikinci döneminin ilk aylarında Natanz ve Fordow tesislerini ve bunlarla bağlantılı nükleer altyapıyı yok eden büyük hava saldırılarını içeren Gece Yarısı Çekici Operasyonu'nu yeni stratejik temel olarak ele alıyor. Nükleer tehdit önümüzdeki en az on yıl boyunca gerilediğinden, Washington, 2018-2020'de gerçekten ezici bir harekâtı engelleyen siyasi kısıtlamalardan da kurtuldu.

Maksimum Baskı 2.0: Yaptırımlar, 2019'daki “petrol ihracatını sıfırlama” politikasının yanında ılımlı kalacağı seviyelere yükseltilecek. Avrupa, Hindistan ve Çin bankaları zor bir seçimle karşı karşıya kalacak; ABD finans sistemine erişim veya İran ile ticaret. Aynı zamanda ABD'nin sıvılaştırılmış doğal gaz ve ham petrol ihracatı piyasaları dolduracak ve Tahran'ı daha yüksek fiyatlara ulaşma umudundan mahrum bırakacak.

Belgede “rejimi değiştirmek”ten bahsedilmiyor, ancak açık bir işgal dışında her türlü araç (gizli operasyonlar, iç protestolara destek, siber operasyonlar, İsrail ve diğer ülkelerle sessiz koordinasyon) İran'ın içeriden çöküşünü hızlandırmak için kullanılacak. Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı analize göre belgede, İran'ın zaten zayıflamış ve çökmüş olduğu, artık bir tehdit oluşturmadığı, aksine bölgeyi Amerikan şartlarına göre istikrara kavuşturmanın en hızlı yolu olduğu belirtiliyor.

İkincisi: Yeni bir bölgesel düzen için verilmiş mutlak Amerikan yetkisi; İsrail ve Sünni olarak tanımlanan eksen

Kudüs, İran'a karşı yeni bir ittifakın açıkça doğu ayağı sayılıyor. Gazze veya Lübnan'da aleni itidal çağrıları, yerleşim yerlerine baskı, silah satışlarını Filistin devleti yolunda ilerlemeye bağlama gibi önceki tüm Amerikan kısıtlamaları ortadan kaldırıldı. İbrahim Anlaşmaları, İsrail ile tam bir normalleşme, Atlantik'ten Körfez'e ve Tel Aviv'e kadar uzanan ortak bir askeri komutanlığın kurulması karşılığında, büyük miktarda gelişmiş silah ve güvenlik desteğiyle büyük ölçüde güçlendirilecek. ABD’nin, sattığı silahların İran'a veya vekillerine yönelik olduğu sürece kullanımı hakkında yorum yapmayacağı biliniyor.

Filistin meselesi stratejik bir mesele olarak fiilen kapanmış durumda ve Gazze, tamamen silahsızlandırma koşuluyla yeniden inşa edilecek. Batı Şeria ise ABD'nin itirazı olmaksızın fiili ilhak yönünde ilerleyecek. 1967'den beri ilk kez İsrail, tartışmasız Amerikan desteğiyle sınırsız stratejik özgürlüğe sahip.

Üçüncüsü: Bir güvenlik zafiyeti olarak değil, bir silah olarak enerji

ABD'nin enerji hakimiyeti, petrol jeopolitiğini dönüştürüyor. ABD artık OPEC'in öğrencisi değil, başlıca engelleyicisi haline geldi. OPEC+ fiyatları yükseltmek için her üretimi azaltmaya çalıştığında, Washington muslukları açacak ve piyasaya daha fazla petrol sürecek. Petrol üreticisi ülkeler varoluşsal bir seçimle karşı karşıyalar: Ya tamamen Amerikan-İsrail bloğunun safını tutacaklar ve 50 ila 60 dolar arasındaki petrol fiyatlarını yeni normal olarak kabul edecekler ya da direnip ekonomilerinin Amerikan kaya gazı ve sıvılaştırılmış doğalgazının ağırlığı altında çökmesini izleyecekler.

Bu politika, İran ve Rusya'yı petro-dolarlardan mahrum bırakmayı, ayrıca Çin'in küresel enerji piyasaları üzerindeki tüm etkisini ortadan kaldırmayı ve ABD'ye Almanya'dan Hindistan'a kadar her petrol ithal eden ülkeler üzerinde benzeri görülmemiş bir baskı gücü sağlamayı amaçlıyor.

Dördüncüsü: Zayıf, ölümcül ve yerel terörle mücadele.

Geniş çaplı karşı ayaklanma operasyonları, Suriye ve Irak'ta kalan sınırlı ABD güçlerini etkili bir şekilde gömdü. Bundan sonra hava gücüne, insansız hava araçlarına, özel kuvvetlere ve yerel ortaklara güvenerek son derece esnek angajman kuralları altında faaliyet gösterilecek. Suriye'de SDG, güneyde İsrail, Sünni aşiretler sahada kontrol yükünü taşıyacak.

DEAŞ ve el-Kaide amansızca hedef alınacak, ancak başarısız devletleri yeniden inşa etmeye hiçbir şekilde ilgi gösterilmeyecek. DEAŞ ve El Kaide’yi bölgesel olarak ezen 2014-2017 harekâtı bir model görevi görecek: Yerle bir et, ayrıl, gerektiğinde tekrarla.

Beşincisi: Ortadoğu’da Rusya ve Çin

Rusya'nın Suriye'deki konumu katlanılamaz hale geldi. Moskova yaptırımlar ve düşük enerji fiyatları nedeniyle fonlardan mahrum bırakılıp, (belgenin NATO üyesi olarak yeniden tamamen kazanmayı amaçladığı) Türkiye'ye kuzeyde serbest hareket hakkı tanınırken, Doğu Akdeniz Batı'nın kontrolüne geri dönecek. Çin'in Pakistan, Irak ve Körfez'deki Kuşak ve Yol Girişimi kapsamındaki yatırımları, ciddi ikincil yaptırımlar ve Fas'tan Umman'a uzanan ABD destekli bir ekonomik bölgeden gelen rekabetle karşı karşıya kalacak.

Altıncısı: Büyük bir savaşın riskleri; kısa vadede daha yüksek, uzun vadede daha düşük

İronik bir şekilde, büyük bir bölgesel savaşın taşıdığı en büyük tehlike, İran'ın Hürmüz Boğazı'nı kapatmasının yanı sıra, Körfez enerji altyapısına yönelik kitlesel saldırıların düzenlenmesi veya İran ile İsrail arasında bilhassa 2026-2028'de doruğa ulaşabilecek doğrudan bir çatışmadır. Bunun nedeni, Tahran'ın kuşatma altında, çaresiz ve varoluşsal bir çöküşle karşı karşıya olmasıdır. Ancak, ABD ve müttefikleri bu fırtınayı atlatırsa, bunun uzun vadeli sonucu, hiçbir düşman gücün hayati deniz yollarını veya enerji kaynaklarını tehdit edemeyeceği ve Amerikan taahhütlerinin asgari düzeyde olduğu bir Ortadoğu olacaktır. Kısacası, daha soğuk, daha net ve daha Amerikanlaşmış bir Ortadoğu olacaktır.

2025 Ulusal Güvenlik Stratejisi, daha hoş veya daha merhametli bir Ortadoğu vaat etmiyor. Aksine, Washington'un bakış açısına göre çok daha değerli bir şey vaat ediyor; temel Amerikan çıkarlarının güvence altına alındığı, düşman bir gücün enerji darboğazlarına hakim olmasının engellendiği, 1979'dan bu yana herhangi bir dönemden çok daha az kan, para ve diplomatik enerji harcanan bir bölge.

Bunu yaparken, ezici ekonomik baskı (yaptırımlar ve enerji ihracatı) yoluyla neredeyse tüm askeri yükleri bölgesel müttefiklere (İsrail ve bazı Arap devletlerine) yüklüyor. “Sonsuz savaşlardan” kaçınmanın bedeli olarak daha yüksek düzeyde bölgesel şiddet ve otoriterliği kabul ediyor. Sonuç muhtemelen daha soğuk, daha sert ama daha şeffaf bir bölgesel düzen olacak. ABD, onlarca yıldır ilk kez, Ortadoğu'ya gerçekçi teorinin her zaman büyük güçlerin yapması gerektiğini savunduğu gibi yaklaşıyor; önemli ama varoluşsal olmayan bir bölge. İstikrarı, genel olarak daha barışçıl bir bölge yaratıp yaratmayacağına bakılmaksızın, yalnızca temel Amerikan çıkarlarını etkilediği ölçüde ve Amerikan öncelikleriyle daha tutarlı, uyumlu kaldığı sürece önemlidir. Bu strateji sayısız meydan okuma ile yüzleşecek ve birçok sonucu, Trump'ın ikinci döneminde ve sonrasında tüm dünyada ortaya çıkacak neticeleri ve yankıları olacaktır.

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Independent Arabia’dan çevrilmiştir.

DÜNYA

Trump, olağanüstü yetkilerin kullanımını savundu: Hız ve güç, ulusal güvenlik açısından hayati önem taşıyor

ABD Başkanı Donald Trump, 2025 Kennedy Center Onur Ödülleri töreninde kırmızı halıda duruyor. (Reuters)
ABD Başkanı Donald Trump, 2025 Kennedy Center Onur Ödülleri töreninde kırmızı halıda duruyor. (Reuters)
TT
TT

Trump, olağanüstü yetkilerin kullanımını savundu: Hız ve güç, ulusal güvenlik açısından hayati önem taşıyor

ABD Başkanı Donald Trump, 2025 Kennedy Center Onur Ödülleri töreninde kırmızı halıda duruyor. (Reuters)
ABD Başkanı Donald Trump, 2025 Kennedy Center Onur Ödülleri töreninde kırmızı halıda duruyor. (Reuters)

ABD Başkanı Donald Trump, ticaret ortaklarına yönelik gümrük tarifelerini uygulamak için olağanüstü yetkilerini kullanmasını savundu. Bu açıklama, Yüksek Mahkeme’nin söz konusu uygulamaların yasallığını değerlendirdiği bir dönemde geldi.

Trump, sosyal medya platformu Truth Social’de yaptığı paylaşımda, tarifeleri uygulamak için başka araçların da bulunduğunu kabul etti, ancak Yüksek Mahkeme’nin gözden geçirdiği Uluslararası Acil Ekonomik Yetkiler Yasası (IEEPA) kapsamında uygulamanın ‘çok daha doğrudan, daha az rahatsız edici ve çok daha hızlı’ olduğunu belirterek, bunun ulusal güvenlik için kritik olduğunu vurguladı. Trump, “Hız, güç ve kesinlik her zaman görevin kalıcı ve başarılı bir şekilde tamamlanmasında önemli faktörlerdir” ifadesini kullandı.

Bu savunmalar, Yüksek Mahkeme’nin Trump’ın Kongre onayı olmadan tek taraflı gümrük tarifesi koyup koyamayacağını değerlendirdiği bir dönemde yapıldı. Alt mahkemeler, Costco gibi büyük şirketler ve bazı eyaletlerin şikayetleri üzerine bu politikayı engellemişti.

Trump, bu yasa uyarınca, çok sayıda ülkeden gelen mallara geniş çaplı gümrük tarifeleri uyguladı. Bu karar, güvenlik kaygılarıyla ilişkili konuları kapsıyor; örneğin uyuşturucu, yasadışı göç ve ticaret açığı gibi. Alınan karar, Avrupa Birliği (AB) üzerinde de doğrudan etkili oldu; mevcut yüzde 15’lik gümrük tarifeleri aynı yasa kapsamında çoğu AB malına uygulanıyor.

Yasal zorluklar ve ‘trilyonlarca dolar’ vaadi

Hukuki süreçte, Yüksek Mahkeme yargıçları sözlü savunmaları dinledikten sonra Trump’ın gerekçelerine şüpheyle yaklaştı. Mahkeme, IEEPA kapsamında verilen yetkinin sınırsız vergi koyma yetkisini kapsamayabileceği yönünde sorular yöneltti.

Trump’ın bu tarifelerle ‘iki bin dolarlık teşvik çekleri için trilyonlarca dolar’ sağlayacağı vaadi, hukuki açıdan ciddi engellerle karşı karşıya.

Mahkeme kararına bakılmaksızın ABD yönetimi, ‘yedek plan’ uygulamaya hazır olduğunu belirtti. Uzmanlar, Trump’ın bu durumda diğer yasaları kullanarak daha fazla yetki elde edebileceğini öngörüyor. Bunlar arasında, haksız ticaret uygulamalarına misilleme yapılmasını sağlayan Madde 301 ve ulusal güvenlik gerekçesiyle tarifelere izin veren Madde 232 öne çıkıyor. Bu yasalar çerçevesinde gelecekteki tarifeler ‘daha dar kapsamlı’ ve belirli sektörler ya da ülkelere yönelik olacak.

Mahkemenin kararını ne zaman açıklayacağı belirsizliğini koruyor, ancak sonuçları geniş çaplı etkiler yaratabilir. Tarifelerin iptali, ticaret politikasında belirsizliği artırabilir; ticaret ortakları misillemeye gidebilir veya ikili anlaşmalardan geri çekilebilir, bu da mevcut ticaret düzeninin parçalanmasına yol açabilir.

DÜNYA

Axios: Witkoff, New York'ta Mossad başkanı ile Katarlı yetkili arasındaki toplantıya ev sahipliği yaptı

ABD Özel Temsilcisi Steve Wittkoff (AP)
ABD Özel Temsilcisi Steve Wittkoff (AP)
TT
TT

Axios: Witkoff, New York'ta Mossad başkanı ile Katarlı yetkili arasındaki toplantıya ev sahipliği yaptı

ABD Özel Temsilcisi Steve Wittkoff (AP)
ABD Özel Temsilcisi Steve Wittkoff (AP)

Axios iki kaynağa dayandırdığı habere göre New York, İsrail'in Doha'da bulunan Hamas liderlerini hedef alan saldırısının ardından taraflar arasındaki ilişkilerin yeniden yapılandırılması amacıyla ABD, İsrail ve Katar arasında üçlü bir toplantıya ev sahipliği yaptı.

İnternet sitesi, bu toplantının, Katar'ın arabuluculukta önemli rol oynadığı Gazze'deki savaşı sona erdirme anlaşmasına varılmasından bu yana üç ülke arasında gerçekleşen en üst düzey toplantı olduğunu doğruladı. Toplantı ayrıca, Başkan Donald Trump yönetiminin anlaşmanın ikinci aşamasına geçişini duyurmaya hazırlandığı bir dönemde gerçekleşiyor.

İki kaynak, ABD'nin özel temsilcisi Steve Witkoff'un toplantıya ev sahipliği yaptığını doğruladı. Toplantıya İsrail istihbarat teşkilatı Mossad başkanı ve Katar'dan üst düzey bir yetkilinin katıldı.

İsrail, geçtiğimiz eylül ayında Doha'da Filistin Hamas hareketine ait bir yerleşim yerini hedef alarak hareketin birkaç üyesini ve bir Katarlı güvenlik görevlisini öldürmüştü.

vdfg
İsrail'in Doha'daki Hamas liderlerine yönelik saldırısında hasar gören bina (Reuters)

Başkan Trump'ın Gazze'de iki yıldır devam eden çatışmayı sona erdirme planının bir sonraki aşamasına yönelik görüşmeler devam ediyor.

Plan, Gazze Şeridi'nde uluslararası "barış konseyi" tarafından denetlenecek ve çokuluslu güvenlik gücü tarafından desteklenecek, geçici bir Filistin teknokrat yönetimi kurulmasını öngörüyor. Bu gücün kurulması ve yetkilendirilmesi konusundaki müzakereler zorlu geçti.