Mars'ta şimdiye kadarki en büyük deprem tespit edildi

Uzmanlar "büyük depremi" bekliyordu

InSight uzay aracı 800 milyon dolar değerinde (NASA)
InSight uzay aracı 800 milyon dolar değerinde (NASA)
TT

Mars'ta şimdiye kadarki en büyük deprem tespit edildi

InSight uzay aracı 800 milyon dolar değerinde (NASA)
InSight uzay aracı 800 milyon dolar değerinde (NASA)

Bilim insanları, Mars'ta uzun süredir bekledikleri tespiti yaptı. NASA'nın InSight aracı, Kızıl Gezegen'de bugüne kadar kayıtlara geçen en büyük depremi yakaladı.
4 Mayıs'taki depremin 5 büyüklüğünde olduğu açıklandı.
Mars'taki sismik verilere ulaşmak isteyen NASA, InSight'ı 2018'de Kızıl Gezegen'e göndermişti. Ekvatorun yakınlarına iniş yapan uzay aracı, Mars depremlerini dinlemeye başlamıştı.
Uzay aracındaki sensörler bugüne kadar 1300'den fazla deprem tespit etti.
Uzmanlar Mars kabuğunu ve çekirdeğini daha iyi anlamak için Kızıl Gezegen'deki gizemli sarsıntıları dinliyor. Gezegen, Dünya gibi tektonik plakalara sahip değil. Ancak sarsıntılara neden olabilecek, aktif volkanik bölgeler mevcut.
Ayrıca Mars'ın tek bir dev plakla olarak düşünebilecek kabuğu, soğudukça küçülmeye devam ediyor ve böylece içinde çatlaklar oluşuyor. Böylece depremler meydana geliyor.
4 Mayıs'a kadarki en büyük deprem, 25 Ağustos 2021'de 4,2 büyüklüğünde kaydedilmişti.
Bilim insanları, deprem sayesinde Kızıl Gezegen hakkında önemli bilgiler elde edebileceklerini düşünüyor.
"Sismografımızı Aralık 2018'de kurduğumuzdan beri 'büyük depremi' bekliyorduk" diyen InSight görevinin baş araştırmacısı Bruce Banerdt, şöyle konuştu:
"Araştırmacılar, gelecek yıllarda Mars hakkında yeni bilgiler öğrenmek için bu verileri analiz edecek."
Öte yandan deprem hakkında çok az bilgi mevcut. Sarsıntının yeri ve kaynağını belirlemek için verilerin incelenmesi gerekiyor.
Mars havaya daha fazla tozun karıştığı kış mevsimine girdiği için InSight uzay aracının başı dertte. Çünkü bu yüzden Insight, kendisine enerji için gereken Güneş ışığından yeterince faydalanamıyor.
Uzay aracı enerji tüketiminin azaltılması kapsamında 7 Mayıs'ta güvenli moda geçti ve temel işlevler dışında bütün çalışmalarını durdurdu.
Independent Türkçe, CNN International, Space.com



Venüs'ün devasa kraterleri göz önünde saklanıyor olabilir

Kütle, yapı ve boyut olarak benzerliklerinden dolayı Venüs, Dünya'nın "kötü ikizi" diye anılıyor (NASA)
Kütle, yapı ve boyut olarak benzerliklerinden dolayı Venüs, Dünya'nın "kötü ikizi" diye anılıyor (NASA)
TT

Venüs'ün devasa kraterleri göz önünde saklanıyor olabilir

Kütle, yapı ve boyut olarak benzerliklerinden dolayı Venüs, Dünya'nın "kötü ikizi" diye anılıyor (NASA)
Kütle, yapı ve boyut olarak benzerliklerinden dolayı Venüs, Dünya'nın "kötü ikizi" diye anılıyor (NASA)

Bilim insanları Venüs'ün uzun zamandır aranan devasa kraterlerinin göz önünde olabileceğini öne sürdü. 

Güneş Sistemi'nin ilk oluşum döneminde Dünya da dahil iç kısımdaki karasal gezegenler asteroit bombardımanına maruz kalıyordu.

Dünya'da bu yolla oluşan çarpma kraterleri rüzgar ve levha hareketleri gibi süreçlerle silinirken, Merkür, Ay ve Mars'ta devasa kraterler hâlâ mevcut.

Venüs'teyse bugüne kadar bin civarında krater keşfedildi. Ancak bunların genişliği 300 kilometreyi geçmediği için bilim insanları büyük çarpma kraterlerinin nereye gittiğini anlamaya çalışıyor. 

Journal of Geophysical Research: Planets adlı hakemli dergide 28 Ekim'de yayımlanan makaleye göre hiçbir yere gitmemiş olabilirler. 

Bilim insanları Venüs yüzeyinde Haasttse-baad Tessera adı verilen bir bölgeye odaklandı. Tessera adı verilen yüzey şekilleri büyük ölçüde bozunmuş, buruşukluklar ve oluklar taşıyan alanları ifade ediyor.

Bilim insanları 1500 kilometre genişliğindeki Haasttse-baad Tessera'nın haritalarını kullanarak nasıl oluştuğunu anlamak için bilgisayar modellerine başvurdu.

Venüs'ün bugün 112 kilometre kalınlığa sahip kabuğu milyarlarca yıl önce sadece 10 kilometreydi. 

Yeni çalışmadaki modele göre bu ince kabuk nedeniyle gezegene çarpan büyük bir asteroidin ardında krater yerine tesserayı bırakması muhtemel.

Kabuğu delip altındaki mantoya ulaşan asteroit, buradaki lavların yukarı çıkmasına ve yeni oluşan kratere dolmasına yol açmış olabilir. Daha sonra yüzeyde soğuyan lavların altında meydana gelen plato, manto hareketleri sonucu silinip gitmiş ve lav tabakasının tekrar yüzey seviyesine inmesine yol açmış olabilir.

ABD'nin Arizona eyaletindeki Gezegen Bilimleri Enstitüsü'nden, çalışmanın ortak yazarı Vicki Hansen, bu süreci "bezelye çorbasının üstünde tabaka oluşmasına" benzetiyor.

Aratırmacılar ayrıca Haasttse-baad Tessera'nın eşmerkezli halkalar içerdiğini de kaydetti. Jüpiter'in bazı uydularında da görülen bu halkalar, altında daha yumuşak bir katman olan sert bir kabuğa bir cismin çarpması sonucu oluşuyor.

Bilim insanları, Venüs'teki bu halkaların peş peşe iki ayrı asteroidin çarpması sonucu meydana geldiğini öne sürüyor. Modele göre ikinci asteroit 70 kilometre civarında bir çapa sahipti.

Bilim insanları bu dev çarpma kraterlerinin 1,5 milyar ila 4 milyar yıl önce oluştuğunu düşünüyor. Ancak bulguların doğrulanması için daha fazla veriye ihtiyaç var.

Hansen çalışmayı şu şekilde değerlendiriyor:

Eğer bu gerçekten çarpma sonucu oluştuysa, Venüs'ün en eski ve en büyük çarpma krateri olacak ve bize Venüs'ün geçmişine dair nadir bir bakış açısı sunarak gezegenin erken dönem süreçleri hakkında bilgi verecek.

Independent Türkçe, Space.com, EarthSky, Journal of Geophysical Research: Planets