عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

BM’den İran'a İsveçli akademisyen Celali'ye verilen idam cezasını durdurma çağrısı

İran-İsveç çifte vatandaşı akademisyen Ahmed Rıza Celali 2014’te Barselona’da çekilen bir fotoğrafı. (AP)
İran-İsveç çifte vatandaşı akademisyen Ahmed Rıza Celali 2014’te Barselona’da çekilen bir fotoğrafı. (AP)
TT
TT

BM’den İran'a İsveçli akademisyen Celali'ye verilen idam cezasını durdurma çağrısı

İran-İsveç çifte vatandaşı akademisyen Ahmed Rıza Celali 2014’te Barselona’da çekilen bir fotoğrafı. (AP)
İran-İsveç çifte vatandaşı akademisyen Ahmed Rıza Celali 2014’te Barselona’da çekilen bir fotoğrafı. (AP)

Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği (OHCHR) dün, İran-İsveç çifte vatandaşı akademisyen Ahmed Rıza Celali’nin mayıs ayında infaz edilmesi planlanan idam cezasının durdurulması, aleyhinde verilen karardan dönülmesi çağrısında bulundu.
OHCHR Sözcüsü Liz Throssell, Cenevre'de düzenlediği basın toplantısında şu açıklamada bulundu:
“Doktor ve akademisyen Ahmed Rıza Celali'nin İran İslam Cumhuriyeti'nde yakında infaz edilecek olmasından derin endişe duyuyoruz. İranlı yetkilileri infazı askıya almaya ve idam cezasından dönmeye çağırıyoruz.”
Yarı resmi İranlı Öğrenciler Haber Ajansı’nın (ISNA) 4 Mayıs’ta yayınlanan haberinde, Ahmed Rıza Celali’nin İsrail adına casusluk yaptığı iddiasıyla 21 Mayıs’a kadar idam edileceği öne sürüldü.
İran Yargı Erki Sözcüsü Zabihullah Hudaiyan geçen hafta yaptığı açıklamada Tahran'ın idam cezasını uygulamaya kararlı olduğunu söyledi. “Celali çeşitli suçlamalardan idam cezasına çarptırıldı ve karar kesin” ifadelerine başvuran Hudaiyan, infaz kararı için bir tarih belirtmedi. İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Said Hatibzade de İran'ın infazı erteleyebileceğini ancak kararın kesin olduğunu vurguladı.
İsveç’teki tıp üniversitesi Karolinska Enstitüsü’nde çalışan Celali, Nisan 2016'daki Tahran ziyareti sırasında bir İran üniversitesinin iddiasıyla tutuklanmıştı. 2017'de ise İsrail adına casusluk yapmak ve İranlı iki nükleer bilimci hakkında İsrail gizli servisi MOSSAD’a bilgi sağlamak suçundan idama mahkum edilmişti. İsveç ise Celali Şubat 2018'de gözaltındayken kendisine vatandaşlık vermişti.
AFP’nin haberine göre Throssell şu açıklamada bulundu:
“Casuslukla suçlanan Celali, uluslararası standartlara uymayan bir yargılama sonucunda, işkence altında kendisinden alınan itiraflar üzerine mahkum edildi. Mevcut koşullar altında infaz, yaşamdan keyfi olarak yoksun bırakma anlamına geliyor. Casusluk suçlamalarında verilen idam cezası, uluslararası insan hakları ile bağdaşmıyor.”
İdam cezasını kaldırmayan ülkelerin bu karara ancak cinayet gibi ‘en ciddi suçlarda’ başvurması gerektiğini de sözlerine ekledi.
İsveç'in İranlı eski yetkili Hamid Nuri'yi tutuklaması ve İran devrimi lideri Humeyni'nin fetvası ardından 1980'lerde İran’da bir hapishanede siyasi mahkumlara yönelik toplu infaz ve işkencelerin sorumlularından olduğu gerekçesiyle yargılanması sonrasında İsveç ile İran arasında bir gerilim kaydedilmeye başlamıştı.
Nuri'nin İran’ın kınadığı davası 4 Mayıs'ta sona ermişti. Aleyhindeki kararın temmuz ayında verilmesi beklenen Nuri, İsveç'te ömür boyu hapis cezasına çarptırılabilir.
İran yargısı, başta Celali ve Nuri olmak üzere Tahran ile Stockholm arasında herhangi bir mahkum takas anlaşmasına uzak bakıyor.
Nuri'nin yargılanması, ilk kez bir İranlı yetkilinin bir infaz davasında yer alması nedeniyle büyük önem taşıyor. İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, infazlardan sorumlu en önemli isim sayılıyor.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
TT
TT

Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)

Eski Başbakan Haydar el-İbadi Irak'ta ‘seçim sisteminin reforme edilmesi’ çağrısında bulunurken, Koordinasyon Çerçevesi’nin Mukteda es-Sadr'ın Kasım 2025'te yapılması planlanan seçimleri boykot etme kararına karşı tavır alması bekleniyor.

El-İbadi liderliğindeki Zafer Koalisyonu, seçim sisteminin ‘yolsuzluk’ suçu işleyen kişilerin seçime katılmasını engellemesi gerektiğini bildirdi. Koalisyon tarafından bugün yapılan basın açıklamasında, “Ülkenin karşı karşıya olduğu zorluklar, özellikle de bu tarihi anda, sistemin siyasi tabanını genişletmeyi, herkesi dahil etmeyi ve seçim sürecini yolsuzluğa bulaşmış kişilerden ve manipülatörlerden korumayı gerektiriyor” denildi.

Koalisyon, ‘herhangi bir devletin çöküşünün üstesinden gelmenin, halkın çıkarlarını ve devletin varlığını koruyarak iç siyasi ve sosyal birlikle başarılabileceğini’ vurguladı. Açıklamada, “Ulusal bir reform vizyonu temelinde aday olmamak, çıkarlar nedeniyle başkalarının seçimlere katılmasına izin vermemekten temelde farklıdır” ifadesi yer aldı.

Koordinasyon Çerçevesi’nin ana bileşenlerinden biri olan el-İbadi'nin koalisyonu, Sadr'ın benzer bir açıklama yapmasından bir gün sonra seçimleri boykot ettiğini duyurdu.

Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)

Koordinasyon Çerçevesi'nin pozisyonu

Koordinasyon Çerçevesi, Sadr ve el-İbadi'nin kararları ve bunların bir sonraki parlamentoda Şii temsiliyeti üzerindeki etkileri konusunda hemen bir görüş bildirmedi. Bilgi sahibi kaynaklar, “Sadr ve el-İbadi'nin kararlarını ele alma konusunda Şii meclisi içinde anlaşmazlıklar var” dedi.

Şarku’l Avsat'a konuşan kaynaklar şu ifadeleri kullandı: “Bedir Örgütü lideri Hadi el-Amiri ve Hikmet Hareketi lideri Ammar el-Hekim'in başını çektiği bazı Şii liderlerin durumu kontrol altına alma çabaları var. Yaşananlara uyum sağlamak için uzlaşmacı bir çözüm arayışının yanı sıra Sadr'a seçimlere katılması ve boykotu tersine çevirmesi için davette bulunma ve Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu'nu birkaç günlüğüne adaylık kapısını yeniden açmaya davet etme olasılığı da var… Koordinasyon Çerçevesi içinde farklı görüşler var, ancak Kanun Devleti Koalisyonu lideri Nuri el-Maliki'nin tutumunun Sadr'ı boykotu kırmaya ve seçimlere katılacağını açıklamaya davet etme eğiliminde olduğu dikkat çekiyor.”

Sadr, Kasım ayında yapılması planlanan parlamento seçimlerini boykot etme kararından dönmek için zorlu koşullar öne sürdü.

Sadr X platformundaki hesabı üzerinden yaptığı paylaşımda, “Yolsuzluk var olduğu sürece hiçbir seçime katılmayacağım. Doğruluk ancak kontrolsüz silahların teslim edilmesi, milislerin dağıtılması ve ordunun güçlendirilmesiyle tesis edilecektir” ifadelerini kullandı.

Yerel platformlarda, Sadr Hareketi liderleri ile aralarında Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin de bulunduğu Şii liderler arasında seçimlere katılma amacıyla temaslar kurulduğuna dair sızıntılar dolaşıyor.

Şarku’l Avsat'a konuşan siyasi bir kaynak, ‘Sadr Hareketi ile geri dönme olasılıkları konusunda şu ana kadar görüşmelerin durmadığını’ söyledi.

Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)

Seçimlerin meşruiyeti

Son dönemde izlenen çeşitli göstergelere göre seçimlerin meşruiyetine ilişkin endişeler bulunuyor. Boykotun kırılgan bir bölgesel ve uluslararası ortamda diğer kesimler tarafından da tekrarlanması, özellikle silah taşıyan ya da geçmişte silah taşımış olanlar başta olmak üzere pek çok Şii gücün, İran'ın hedef alınmasının ardından ABD ve İsrail tarafından hedef alınabilecekleri korkusunu taşımaya devam ettikleri bir dönemde, siyasi sistemin meşruiyetini etkileyebilir.

Aynı bağlamda araştırmacı Seyf es-Saadi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte şu ifadeleri kullandı: “Irak'taki siyasi sınıf, boykot eden çoğunluğun seçimlere katılma güvenini yeniden tesis edecek olgun bir seçim sistemi sunamadı. Bunun nedeni, seçim yasasının her seçim döneminde, oy veren halkın gerekçeleri dikkate alınmaksızın, büyük geleneksel partilerin ölçülerine uyacak şekilde değiştirilmesidir… Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr ve iki eski başbakan Haydar el-İbadi ve Mustafa el-Kazımi'nin boykotu, seçimlere giden sürecin ciddiyetinin bir göstergesidir.”

Ancak es-Saadi, ‘seçim bölgesi sistemi, Sainte Lague sistemi ve benimsenen yüzde ile her seçimde sorunlara neden olan sonuç hızlandırma cihazlarına ilişkin doğru istatistiklere dayanan olgun bir yasanın çıkarılması yoluyla Irak'taki seçim sisteminde reform yapılabileceğini’ düşünüyor.