Yapay zekanın röntgenden ırk tahmini yapabilmesi doktorları endişelendirdi

Bilgisayarın bunu nasıl yapabildiği bilinmiyor

Bilim insanları konu hakkındaki çalışmalarına devam edeceklerini açıkladı (Reuters)
Bilim insanları konu hakkındaki çalışmalarına devam edeceklerini açıkladı (Reuters)
TT

Yapay zekanın röntgenden ırk tahmini yapabilmesi doktorları endişelendirdi

Bilim insanları konu hakkındaki çalışmalarına devam edeceklerini açıkladı (Reuters)
Bilim insanları konu hakkındaki çalışmalarına devam edeceklerini açıkladı (Reuters)

Tıbbi amaçlı kullanılan yapay zekanın röntgen ve tomografi görüntülerle insanların ırklarını tahmin edebilmesi doktorları endişelendirdi.
Zira bilim insanları, bilgisayarın bunu nasıl yapabildiğini bilmiyor.
11 Mayıs'ta Lancet Digital Health'te yayımlanan çalışmada mamografi görüntüsü, göğüs röntgeni ve tomografi gibi görüntüleri kullanan makine öğrenim modelleri analiz edildi.
Araştırma ekibi ilk olarak yapa zeka sistemini söz konusu görüntülerle eğitti. Bunlarda hastaların ırkları da yazıyordu.
Daha sonra ırkların belirtilmediği görüntü kümeleri gösterildi.
Modellerin çoğunda yapay zeka sistemi, insanların ırkını yüzde 95 ile yüzde 99 arasında doğru tahmin etti.
Radyologlar aynı şekilde ırkı yüzde 50 doğrulukla belirleyebiliyor.
Uzmanlar, yapay zekanın bunu nasıl yapabildiğini bilmiyor. Ten rengini belirleyen pigment olan melaninle ilgisi olmasından şüpheleniliyor.
Araştırmacılar, sistemin daha koyu renklerin daha yüksek seviyede melanin içerdiğini tespit ettiğini ve bu bilgiyi ırk tahmin etmede kullanabileceğini söylüyor.
Vice haber sitesi bulguların “son derece endişe verici” olduğunu yazdı. Haberde, tıbbi algoritmaların farklı ırklardan hastalar için farklı sonuçlar verdiği önceki çalışmalar hatırlatıldı.
Örneğin Aralık 2021'de yayımlanan bir çalışma, siyah ve kadın hastaların, doğru tanı alan ihtimalinin daha düşük olduğunu ortaya koymuştu.
Araştırmacılar da ırkı doğru tahmin edip buna dayalı olarak farklı sonuçlar veren algoritmaların ortaya çıkmasından endişeleniyor.
Makalede şu ifadelere yer verildi:
"Tıbbi görüntü analizine dahil olan tüm geliştiricilerin, düzenleyicilerin ve kullanıcıların derin öğrenme modellerinin kullanımını son derece dikkatli bir şekilde düşünmelerini şiddetle tavsiye ediyoruz. Çünkü bu tür bilgiler tıbbi uygulamada var olan ırksal eşitsizlikleri sürdürmek veya daha da kötüleştirmek için kullanılabilir."
Araştırma ekibinden Marzyeh Ghassemi "Öğrencilerim bana bu makaledeki bazı sonuçları gösterdiğinde, aslında bunun bir hata olması gerektiğini düşündüm" diye konuştu.
Independent Türkçe, Vice, WTVR, Boston Globe



Dubai çikolatasının popülaritesi dünya çapında fıstık kıtlığına neden oluyor

Üstüne altın yaprak konulmuş Dubai çikolatası (Arşiv - AFP)
Üstüne altın yaprak konulmuş Dubai çikolatası (Arşiv - AFP)
TT

Dubai çikolatasının popülaritesi dünya çapında fıstık kıtlığına neden oluyor

Üstüne altın yaprak konulmuş Dubai çikolatası (Arşiv - AFP)
Üstüne altın yaprak konulmuş Dubai çikolatası (Arşiv - AFP)

Dubai çikolatasının popülaritesi, Antep fıstığı arzında küresel bir krize yol açarak dünya çapında fıstık kıtlığını şiddetlendirdi ve fiyatların hızla yükselmesine neden oldu.

Antep fıstığı kreması, kadayıf ve sütlü çikolatanın birleşiminden oluşan Dubai çikolatası, 2021 yılında Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) merkezli çikolata şirketi Fix tarafından piyasaya sürülmesinin ardından büyük ilgi gördü ve bir TikTok videosu viral oldu. Aralık 2023'te yayınlanan video 120 milyondan fazla izlendi ve fıstıklı çikolataya karşı küresel bir tutku uyandırarak birçok benzer ürünün ortaya çıkmasına neden oldu.

Kuruyemiş perakendecisi CG Hacking'den Giles Hacking, bu tutku nedeniyle Antep fıstığı fiyatlarının bir yıl önce pound (ağırlık ölçüsü birimi) başına 7,65 dolardan şu anda pound başına yaklaşık 10,30 dolara yükseldiğini söyledi. Hacking, “Şu anda Antep fıstığı piyasasında arz sıkıntısı yaşanıyor” dedi.

Şarku’l Avsat’ın Financial Times'tan aktardığı habere göre, tüketiciler o kadar heyecanlı ki, Birleşik Krallık gibi ülkelerde bazı mağazalar her müşterinin alabileceği çikolata sayısını sınırlıyor.

vfdghty
Berlin'deki bir tatlı dükkanında Dubai çikolataları hazırlanıyor. (Arşiv - AFP)

Antep fıstığının ana ihracatçısı olan ABD'de geçen yıl hayal kırıklığı yaratan hasadın ardından Antep fıstığı stokları zaten azalmaktaydı. Hacking, ABD mahsulünün normalden daha kaliteli olduğunu ve bunun da genellikle çikolata ve diğer gıdalar için malzeme olarak satılan ucuz, kabuksuz Antep fıstığı içlerinin arzını azalttığını söyledi. Hacking, “Çok fazla arz yoktu. Bu yüzden Dubai çikolatası geldiğinde ve çikolatacılar ellerine geçen tüm ürünleri satın aldıklarında, dünyanın geri kalanında bir kıtlık yaşandı” ifadelerini kullandı.

BAE'ye Antep fıstığı ihracatı

İran gümrük idaresine göre, dünyanın en büyük ikinci antepfıstığı üreticisi olan İran, Mart 2025'te sona eren altı aylık dönemde BAE'ye bir önceki 12 aya kıyasla yüzde 40 daha fazla antepfıstığı ihraç etti.

İran Antep Fıstığı Derneği yönetim kurulu üyesi Behruz Ağa, kıtlığın, küresel fıstık arzının talebi aştığı ve fiyatların düşmesine neden olduğu 2023'ten keskin bir geri dönüşü temsil ettiğini söyledi.

Yetiştiricilikte dönüşüm

Kaliforniya'da bazı çiftçiler badem fiyatlarının düşmesi nedeniyle son yıllarda bademden Antep fıstığına geçiş yaptı. Ancak bu ağaçlar eylül ayındaki bir sonraki hasada kadar üretime başlamayacak.

Diğer yandan çikolata üreticileri yeterince krema dolgulu çikolata üretemediklerini söylüyor.

Financial Times’a göre çikolata severler zaten kakao arzında yaşanan sıkıntıdan mustaripti ve bu durum 2024 yılında sert hava koşulları ve hastalıkların mahsulü etkilemesiyle fiyatların neredeyse üç katına çıkmasına neden oldu. Üreticiler, kakao kullanımını en aza indiren yeni tariflerle daha küçük barlar satmaya başladı.

Fix, başkalarının kendi markasını müşterileri yanıltmak için kullandığına dair endişelerini dile getirdi. Şirket ürünlerini BAE dışında satmıyor ve günde sadece iki saat satışa sunuyor.

İsviçreli çikolata üreticisi Laderach'ın CEO'su Johannes Laderach, “Dubai çikolatasına olan talep bizi çok şaşırttı. Birkaç ay önce piyasaya sürdük ve talep katlanarak artmaya devam ediyor” ifadelerini kullandı.