عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
EL-AVSAT ÖZEL Analiz

Analiz haber: Libya’nın güneyi Ulusal Birlik ve İstikrar hükümetleri arasındaki mücadelede nasıl baskı kartına dönüştü?

Dibeybe ve Başağa, yeni destekçi kesimlerini çekmek için bölgeyi ziyaret etti

Başağa, Libya'nın güneyindeki Gat kentini ziyaret etti (İstikrar Hükümeti Basın Ofisi)
Başağa, Libya'nın güneyindeki Gat kentini ziyaret etti (İstikrar Hükümeti Basın Ofisi)
TT
TT

Analiz haber: Libya’nın güneyi Ulusal Birlik ve İstikrar hükümetleri arasındaki mücadelede nasıl baskı kartına dönüştü?

Başağa, Libya'nın güneyindeki Gat kentini ziyaret etti (İstikrar Hükümeti Basın Ofisi)
Başağa, Libya'nın güneyindeki Gat kentini ziyaret etti (İstikrar Hükümeti Basın Ofisi)

Libya'da Abdulhamid ed-Dibeybe liderliğindeki Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) ile Temsilciler Meclisi'nin (TM) de desteklediği Fethi Başağa liderliğindeki İstikrar Hükümeti arasındaki iktidar mücadelesi yoğunlaştı. Her iki taraf, özellikle ülkenin güneyindeki şehirlerde kendi kontrollerini empoze etmeye ve yeni destekçiler çekmeye çalışmak gibi çeşitli yolları takip ediyorlar.
Ancak Libya’nın güney şehirlerinin sakinlerinin çoğu, Muammer Kaddafi rejiminin devrilmesinden bu yana ülkeyi yönetmek üzere peş peşe göreve gelen yetkililer tarafından yetersiz devlet hizmetleri, yakıt eksikliği ve iş imkanlarının yokluğuyla kasıtlı olarak ‘ayrımcılığa ve marjinalleşmeye’ maruz kaldıklarını düşünüyorlar.
Güney şehirlerinin kontrolü, UBH ve Mareşal Halife Hafter liderliğindeki Libya Ulusal Ordusu (LUO) arasında paylaşılmış durumda. Ancak İstikrar Hükümeti, TM’den güvenoyu alır almaz devreye girdi. İstikrar Hükümeti Başbakanı Başağa, Sebha kenti dahil olmak üzere güneydeki bazı şehirlere yaptığı ziyaretlerden birinde, rakibi UBH Başbakanı Dibeybe’ye atıfta bulunarak, “Bu bölgelerin sorunlarına uzaktan değinmek mümkün değil, yerinde gözlem yapılmalı ve vatandaşların yanında olarak onların acılarını paylaşmalıyız” ifadelerini kullandı. Bunun üzere iktidara ve parlamento seçimlerine sımsıkı sarılan Dibeybe hızlı davranarak ertesi gün Sebha Belediye Başkan ve belediye meclisi üyeleriyle Trablus'taki Başbakanlık binasında bir araya geldi ve onlarla kentin yaşadığı sorunları ele aldı.
Bu bağlamda ve siyasi rekabetler bağlamında yaşanan gelişmelerden biri de (ülkenin güneybatısındaki) Gat Belediye Meclisi’nin Başağa’nın geçtiğimiz hafta ortalarında kente yaptığı ziyareti reddettiğini açıkladı. Başağa, resmi bir açıklama yaparak bunda UBH’nin parmağı olduğunu vurguladı.
Başağa, hükümetindeki bazı bakanlarla birlikte Gat’ı ziyaret ederek kentteki güvenlik ve hizmet koşullarını teftiş etmişti. İstikrar Hükümeti Basın Ofisi tarafından yapılan açıklamada ziyaret sırasında Libya ile Cezayir arsındaki İseyyin Sınır Kapısı’nı da denetleyen Başağa’nın kentteki resmi kurumların başkanları ve toplumun önde gelen isimleri tarafından karşılandığı belirtildi.
Başağa, hükümetinin ‘başta sağlık tesisleri olmak üzere birçok resmi kurumu geliştirerek kentin daha fazla ilgiye ihtiyacı olduğunun gayet iyi farkında olduğunu’ söyledi. Ancak Gat Belediye Meclisi, Başağa'nın ‘Belediye Meclisini temsil etmeyen’ bir grubun daveti üzerine kenti ziyaret ettiğini açıkladı. Başağa’nın ziyaretini reddeden Belediye Meclisi, kendisinin bölgedeki en yüksek yerel otorite ve Dibeybe’nin liderliğindeki UBH'ye bağlı olduğunu vurguladı.
Libya Başkanlık Konseyi başkanı Muhammed el-Menfi, 2021 yılının mart ayı başlarında görevi devraldıktan hemen sonra, iki yardımcısı Musa el-Kuni ve Abdullah el-Lafi ile birlikte Gat’ı ziyaret etmiş, Dibeybe ise Libya'nın güneyini sağlık ve altyapı alanlarında ihya etmenin hükümetinin öncelikleri arasında yer alacağına söz vermişti.
Güney sakinleri, yetkililerin göreve başladıkları ilk günlerde yaptıkları açıklamaları ‘güney halkıyla sadece flört etmek’ olarak görmeye başlasalar da halen güvenliğin tesisi, sınırların kontrol edilmesi, güneyi ve kuzeyi birbirine bağlayan yolun güvenliğinin sağlanması ve yakıt, elektrik ve likidite gibi genel hizmetlerin sunulması için çalışılmasını umuyorlar.
İki hükümet arasındaki çekişme, ülkedeki emniyet müdürlüklerine kadar uzandı. Dibeybe emniyet güçleri için gerekli tesisleri kurma ve kapatılan polis karakollarını yeniden açma sözü verirken Başağa, emniyet müdürlüklerine lojistik ve mali imkanlar sağlanmasının ve güney bölgelerinde polisin rolünün etkinleştirilmesinin gerektiğini vurguladı.
Öte yandan İstikrar Hükümeti Başbakan Yardımcısı Salim Matuk ez-Zelime, Sirte şehrinde, İçişleri Bakanlığı İsam Ebu Zeriyye, Sağlık Bakanı Osman Abdulcelil ve Sirte Emniyet Müdürü ile güney bölgesinde güvenliğin tesis edilmesi konusunu görüşmek üzere bir araya geldi.
Diğer taraftan Libya’nın batısındaki ve doğusundaki güçler arasındaki kazanım yarışı daha geniş bir çatışmaya kapı aralıyor. LUO’dan yapılan açıklamada, LUO güçlerinin, sivillere karşı terörist faaliyetlerde bulunan DEAŞ’ın geriye kalan üyelerinin temizlemek için güney çölünü taramaya devam ettiği belirtilirken Dibeybe, suç çeteleriyle mücadele etmek ve güneyde güvenliği sağlamak için bölgeye asker gönderdiğini duyurdu.
Libya, uluslararası taraflarca halen desteklenen başkent Trablus’taki Dibeybe hükümeti ile başkente iki kez denemesine rağmen giremeyip Sirte'ye yerleşen rakibi Başağa hükümeti arasında yaşanan iktidar mücadelesine tanıklık etmeye devam ediyor.

Daha fazlasını oku

 
 
DÜNYA

İsrail'in Filistin'e yönelik planlarına ciddi şekilde karşı çıkmak

Filistin davasını tamamen ortadan kaldırmak, İsrail'in ateşkesin ikinci aşamasını uygulamaktan vazgeçmesinin ardındaki gerçek ve temel amaçtır (AFP)
Filistin davasını tamamen ortadan kaldırmak, İsrail'in ateşkesin ikinci aşamasını uygulamaktan vazgeçmesinin ardındaki gerçek ve temel amaçtır (AFP)
TT
TT

İsrail'in Filistin'e yönelik planlarına ciddi şekilde karşı çıkmak

Filistin davasını tamamen ortadan kaldırmak, İsrail'in ateşkesin ikinci aşamasını uygulamaktan vazgeçmesinin ardındaki gerçek ve temel amaçtır (AFP)
Filistin davasını tamamen ortadan kaldırmak, İsrail'in ateşkesin ikinci aşamasını uygulamaktan vazgeçmesinin ardındaki gerçek ve temel amaçtır (AFP)

Nebil Fehmi

Geçtiğimiz günlerde büyük bir uluslararası toplantıya ilk gününde düzenlenen önemli bir genel oturumun ana konuşmacısı olarak katıldım. Diğer konuşmacı Irak ve Afganistan'da önemli bir rol oynamış, tanınmış ve önemli eski bir Amerikan askeri figürdü. Kendisi İsrail'in Hamas'ı ortadan kaldırma hedefine ulaşmak için sağlam askeri planlar benimsememesi karşısında duyduğu şaşkınlığı ve eleştirisini dile getirdi. Açıkça Philadelphia Koridoru dahil olmak üzere İsrail'in daha fazla bölgeyi kontrol etmesi çağrısında bulundu.

Konuşmacıyla meselenin askeri yönlerini tartışmadım, bunun yerine askeri operasyonun siyasi bir hedefe ulaşmak için bir araç olduğunu, tam tersi yani siyasi hedefin askeri operasyonun bir aracı olmadığını kendisine ilettim. Ayrıca ABD'nin Irak ve Afganistan'daki deneyiminin umulduğu gibi başarılı olmadığını da belirttim. Filistinliler arasındaki büyük can kayıplarını, İsrail hükümetinin aşırılıkçı pozisyonlarını, açıklamalarını ve askeri planlarını göz ardı ederek, Hamas'ın ortadan kaldırılmasına odaklanmasına şaşırdığımı ifade ettim. Zira bu planlar İsrail’in gerçek amacının Filistin davasını tamamen ortadan kaldırmak, Filistinlilere baskı yapmak için onları Gazze Şeridi'nin belirli bölgelerinde toplamak, hem orada hem de Batı Şeria'da yerleşim birimlerini genişletmek dahil olmak üzere çeşitli yollarla zorla göç ettirmek olduğunu yansıtıyor.

Nitekim İsrail Dışişleri Bakanı yakın zamanda ülkesinin bir Filistin devleti kurulması fikrini prensip olarak tamamen reddettiğini açıkça beyan etmekten çekinmedi. İsrailli Bakan Ben-Gvir, Gazze'deki durumun çözümünün müzakereler değil kan dökmek olduğunu deklare ederek, ABD Özel Temsilcisi Witkoff'un çabalarını eleştirdi. Fransa Cumhurbaşkanı’na Fransa Filistin devletini tanımak istiyorsa, kendi topraklarında ona bir yer ayırsın dediğinde de ne yazık ki, ABD'nin İsrail büyükelçisi onu desteklemişti.

Filistin davasının tamamen ortadan kaldırılması, aylar önce Mısır, Katar ve Amerikan çabalarıyla ulaşılan ateşkesin ikinci aşamasını uygulamaktan İsrail'in geri çekilmesinin ardındaki gerçek ve temel hedeftir. Savaşın bu hedef yönünde devam etmesi, Başbakan Netanyahu için hükümet koalisyonu içindeki aşırı sağcı eğilimin devamını da sağlayacak güvenli limandır.

Uluslararası kamuoyunun İsrail'e karşı derin bir öfke duyduğu ve insanlık dışı politikalarını ve uygulamalarını reddettiği bir sır değil. Filistinlileri yerinden etmeye yönelik Amerikan önerisi ve İsrail'in çabaları geniş çaplı bir küresel öfke uyandırdı. Batı Şeria’da işgal altındaki Filistin topraklarında 750 bin İsrailli olduğu için iki devletli çözüm çağrısının pratiğe geçirilmesinin zor olduğuna işaret edildiği bir zamanda, iki milyon Filistinliyi topraklarından zorla göç ettirmenin mantığı, uygunluğu ve gerçekçiliği yaygın bir şekilde kınanıyor.

Tüm bunların ortasında, Filistinliler arasında açlığın yayıldığını ve derinleştiğini, Filistinli kurbanların sayısının arttığını ve çoğaldığını, İsrail'in ise buna tamamen kayıtsız kaldığını görüyoruz. Acil soru şu; uluslararası toplumun güvenlik ve emniyet için çabalayan, hakka bağlı kalan, haksızlığı reddeden devletler olarak hepimizin insanlığımızı ve güvenilirliğimizi kaybetmemize neden olan bu acı gerçekle başa çıkıp değiştirmesi için ne gerekiyor? Bu soru ısrarla soruluyor ve tekrarlanıyor, işleri ilerletecek, acıları hafifletecek, tüm halklar, bölge ve dünya için güvenlik ve istikrar sağlayacak şekilde çatışmayı çözüm ve uzlaşı yoluna sokacak önlemlere ulaşılmaya çalışılıyor. Savaşı ve dökülen kanı durduracak belirli ve somut önlemlere ulaşılmak isteniyor, zira koşullar artık sadece kınama ve suçlama ile yetinmeye olanak tanımıyor.

İki paralel süreçte net ve belirli önlemler almazsak durumun değişmeyeceğini, aksine daha da kötüleşeceğini söylemek abartı olmaz. Birincisi, Filistin halkının hayallerinin anlaşıldığını ve desteklendiğini hissetmesi için 1967 sınırlarına dayanan, işgal altındaki topraklarda bir Filistin devletinin daha geniş bir şekilde tanınması. Böylelikle İsrail arenası kibirle diretmesinin ve şiddete başvurmasının ters bir etki ve iki devletli çözüm için daha geniş bir siyasi destek yarattığını hissedebilir.

 Eşit derecede önemli, hatta daha önemli olan diğer süreç, hem kişisel hem de kurumsal olarak genel uluslararası ve insani hukuku ihlal edenlerden hesap sormak için bir dizi önlem üzerinde anlaşmaktır. Yani insanlığa karşı suçlar için cezalandırıcı önlemler uygulanmalı, lider ve kurumlar bu önlemleri almanın sorumluluğunu yüklenmeli. Buna, ateşkesi reddetmeye ve zorla göç ettirmede diretmeye, soykırım uygulamaya devam ettiği sürece İsrail’e silah ihracatını ve onunla iş birliği anlaşmalarını durdurmak da dahil. Bunun için uygun mekanizmalar sunan birçok ulusal ve uluslararası yasa bulunuyor. Buradaki amaç, İsrail toplumunun bir bütün olarak uluslararası toplum tarafından kabul edilemez ve yasak olan politikalara ve uygulamalara devam etmenin sonuçları olduğunu hissetmesini sağlamaktır. Aynı durum, Batı Şeria veya Golan Tepeleri'ni ilhak etme gibi İsrail ihlalleri için de geçerli olmalıdır.

İçinde bulunduğumuz Haziran ayı içinde New York'ta iki devletli çözüm hedefini uygulama yolları ile ilgili Suudi Arabistan ve Fransa tarafından koordine edilen bir konferans düzenlenecek. Konferans için kapsamlı hazırlıklar devam ediyor ve çeşitli alanlarda uzman komiteler, hazırlıkları tamamlamak, prosedürler ve düzenlemeler üzerinde anlaşmak için toplanıyor. Bu, kendi başına, Gazze'deki suçlara ve iki devletli çözüme yönelik çabalara daha fazla siyasi ivme kazandırma fırsatı sunan iyi bir adım.

Konferansın öncesinde ve sonrasında Filistin devletinin daha fazla tanınmasına yönelik bir dizi adım atılması gerektiğine inanıyorum, çünkü çatışmanın barışçıl çözümüne destek, yalnızca ulusal, bölgesel ve uluslararası düzeylerde meşru Filistin haklarına yönelik açık bir desteğin toplanmasıyla elde edilebilir.

Konferans ayrıca, İsraillileri ihlallerinden sorumlu tutmak için bir dizi önlem ve tavsiye yayınlamalı ki eylemlerinin hesapsız kalmayacağı, uluslararası toplumun uluslararası normlara aykırı ihlaller karşısında eli kolu bağlı kalmayacağı yönünde net ve kararlı bir mesaj verilsin.

Ülkeler uygun pozisyonlar alır ve konferansta destekleyici kararlar, hesap sormaya dönük icraatlar açıklanırsa, İsrail'in Filistin davasını ortadan kaldırmaya yönelik mevcut politikalarının başarısızlıkla sonuçlanacağının, insanlık dışı güvenlik uygulamalarının kendisi için sonuçlarının kötü olacağının farkına varacağına inanıyorum. Bu görüş kanıtlanırsa, üç yıl içinde uygulanacak Mısır-Arap önerisine uygun olarak Gazze'deki durumu içeren kapsamlı bir plan önerilebilir. Buna ek olarak, beş ila sekiz yıl içinde 1967 sınırlarına dayalı bir Filistin devleti kurulması için bir yol haritası belirlenebilir. O zaman ve işgalin sona ermesi, başkalarının topraklarını işgal etmeyen devletler arasında bölgesel bir güvenlik kurumu ve sistemi kurulmasıyla İsrail ile Arap devletleri arasında normal ilişkiler kurulabileceği vurgulanabilir. Bu, anlaşmanın bölgesel ve BM Güvenlik Konseyi de dahil olmak üzere uluslararası olarak onaylanması, böylece hedefler konusunda önceden ve kapsamlı bir taahhütte bulunulması, ayrıntıların ve prosedürlerin müzakereye bırakılmaması anlamına geliyor

Mazlum halka destek olmadan, uluslararası ve insani hukukun bütün kurallarını ihlal eden  insanlık dışı işgalci devletten hesap sormadan, siyaset arenasını etkileme ve değiştirme fırsatı olmadığını bir kez daha vurguluyorum.

Bu makale Şarku’l Avsat tarafından Independent Arabia’dan çevrilmiştir.