Dünya'dan görülebilen uzay patlaması

En hızlı yıldız patlaması (Shutterstock)
En hızlı yıldız patlaması (Shutterstock)
TT

Dünya'dan görülebilen uzay patlaması

En hızlı yıldız patlaması (Shutterstock)
En hızlı yıldız patlaması (Shutterstock)

Londra merkezli Metro’nun haberine göre, gökbilimciler kayıtlardaki en hızlı yıldız patlamasını yakaladılar. Gözlemciler şimdiye kadar görülen en büyük patlamalardan birini tetikleyen, beyaz cücenin yakındaki bir kırmızı devin gazını çalmasını izlediler.
Güçlü bir yıldız patlaması olan Nova, dürbün kullanılarak dünyanın dört bir yanından görülebilecek kadar parlaktı. Bir gün içinde biten patlama bugüne kadarki diğer tüm yıldız patlamalarından üç kat daha hızlıydı.
Milyonlarca mil hızla uzaya fırlatılan parçalar, görünür ışık olarak gözlemlenebildi. V1674 Herkül olarak adlandırılan bu patlama, 24 saatten  fazla bir sürede çıplak gözle görülebildi ve sonra söndü.
Yıldız, Dünya'dan 100 ışık yılı uzaklıkta ve dürbün kullanılarak dünyanın her yerinden görülebiliyordu. Olay geçen yıl 12 Haziran'da gerçekleşti.
ABD'deki Arizona Eyalet Üniversitesi'nden baş yazar Profesör Sumner Starrfield şunları söyledi: "Birisi bir el fenerini açıp kapatıyor gibiydi."
Novalar süpernovalardan farklıdır. Yerçekimi ile ısıtılan ve sıkıştırılan hidrojen, bir termonükleer bomba gibi birleşir ve patlar.
Bu bağlamda Profesör Starrfield şu ifadeleri kullandı: “Her şey sadece bir günde oldu. İncelediğimiz en hızlı süpernova 1991'de, iki ya da üç gün içinde ortadan kaybolan V838 Herculis'ti.”
Çalışma, güneş sistemimizin kimyasına, yıldızların ölümüne ve evrenin evrimine yeni bir ışık tutuyor.
Patlamanın tek sıra dışı özelliği hızı değildi. Gönderilen ışık ve enerji de yankılanan bir çanın sesi gibi titreşir.
Her 501 saniyede bir salınım meydana gelir ve görünür ve X-ışını ışık dalgalarında tespit edilebilir.
Güney Arizona'daki Graham Dağı'ndaki Teleskop Gözlemevi'nin baş bilim sorumlusu Mark Wagner, "En olağandışı şey, bu salınımın patlamadan önce görülmüş olması" dedi.



Şempanzeler bilim insanlarını şoke etti: Robotlar esneme bulaştırdı

(Reuters)
(Reuters)
TT

Şempanzeler bilim insanlarını şoke etti: Robotlar esneme bulaştırdı

(Reuters)
(Reuters)

Vishwam Sankaran Bilim ve Teknoloji Muhabiri 

Şempanzelerin insan yüz ifadelerini taklit eden bir android robottan esneme "kapabildiğini" öne süren yeni araştırma, bu davranışın evrimsel kökenleri hakkında daha fazla soru işareti yaratıyor.

Esnemenin dikkat değişiklikleri, vücut ısısının düzenlenmesi ve dinlenmeyle uyarılma arasındaki geçişle ilişkili olduğu biliniyor.

Bulaşıcı esnemeyse, bir hayvanın başka birinin aynı davranışı sergilediğini gördükten sonra esnediği tuhaf bir davranış.

Bu davranışın bulaşıcı yönü, empati ve taklit gibi bazı sosyal etkileşim unsurlarıyla ilişkilendiriliyor.

Bugüne kadar memelilerde ve bazı balıklarda gözlemlenen bulaşıcı esnemenin evrimsel kökenleri hâlâ bilinmiyor.

Bilim insanları bu davranışın insanlarda, şempanzelerde ve köpeklerde yavaş yavaş ortaya çıktığını, insanlarda yaklaşık 4 ve şempanzelerde 5 yaşında, köpeklerdeyse yaklaşık 7 ayda belirginleştiğini söylüyor.

Görsel kaldırıldı.
Şempanzelerin esneme ve uzanma davranışları sergiledikleri örnekler (RMJM/Aline Sardin-Damasso/Mona)


Perşembe günü hakemli dergi Nature'da yayımlanan yeni bir araştırma, şempanzelerin bir android robotun esnemesine tepki olarak hem esneme hem de uzanma davranışı sergilediğini ortaya koydu.

Bulgular, başka bir bireyin esnemesini gözlemlemenin şempanzelerde otomatik bir tepkiyi tetiklemekten ziyade, dinlenme işareti işlevi görebileceğini düşündürüyor.

Bilim insanları çalışmada yüz ifadelerini taklit edebilen bir android kafa kullanarak 10 ila 33 yaşındaki 14 yetişkin şempanzenin tepkilerini test etti.

Android kafada esneme gibi yüz ifadelerini oluşturan kas görevi gören 33 adet dönme motoru vardı ve her ifade 10 saniye sürüyordu.

Çalışmadaki şempanzeler, androidin esneme, ağzını açma ve nötr yüz ifadeleri sergilediği 15 dakikalık 4 seansa sokuldu.

Bilim insanları bu seansları kamerayla kaydetti ve her şempanzenin tepki verme derecesiyle uzanarak geçirdiği süre puanlandı.
 

Görsel kaldırıldı.Android kafa ağzını açma ve esneme davranışı sergiliyor (Aline Sardin-Damasso/Mona)


14 şempanzeden 8'inin, androidin "esneme" ifadesine tepki olarak esnediği saptandı.

Araştırmacılar şöyle yazıyor: 

Sonuçlar, yetişkin şempanzelerin bireyler arası esneme bulaşıcılığını değişen derecelerde sergilediğini gösterdi: En yüksek bulaşıcılık, android ağzını tamamen açtığında meydana geldi, ağzı kısmen açık olduğunda tepki azaldı ve androidin ağzı kapalıyken bulaşma görülmedi.

8 şempanze de esneme karşısında uzandı ve bazıları uzanmadan önce yatak malzemesi topladı.

Bilim insanları, "Şempanzeler, androidin esnemesini izlerken yatak malzemesi toplamak, yuva yapmak ve uzanmak gibi uyku haliyle ilişkili davranışlar sergiledi" diye yazıyor.

Araştırmacılara göre bulgular, cansız bir model kaynaklı bulaşıcı esnemenin ilk örneğini sunuyor gibi görünüyor.

Bilim insanları bu sonuçların, primatların bulaşıcı davranışlara yatkınlığına daha fazla ışık tuttuğunu söylese de burada tam olarak hangi biyolojik mekanizmaların rol oynadığının belirsizliğini koruduğunu ekliyor.

Araştırmacılar, gelecekteki çalışmaların robotların gerçekleştirdiği diğer eylemlerin de hayvanlar için bulaşıcı olup olmadığını ortaya çıkarmasını umuyor.


 Independent Türkçe, independent.co.uk/news