WHO’dan ülkelere ruh sağlığı alanındaki yatırımları artırmaları çağrısı

WHO Genel Direktörü Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus (Arşiv-Reuters)
WHO Genel Direktörü Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus (Arşiv-Reuters)
TT

WHO’dan ülkelere ruh sağlığı alanındaki yatırımları artırmaları çağrısı

WHO Genel Direktörü Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus (Arşiv-Reuters)
WHO Genel Direktörü Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus (Arşiv-Reuters)

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) bugün, tüm ülkelere, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını ile daha da artan ruh sağlığı alanındaki yatırımlarını artırmaları çağrısında bulundu.
AFP’nin haberine göre, Birleşmiş Milletler (BM) ajansının dünya çapında ruh sağlığı üzerine hazırladığı ve hazırlanması 20 yıl süren en büyük araştırmasında duyurduğuna göre, pandemiden önce de dünya üzerinde yaklaşık bir milyar insan zihinsel sorunlardn mustaripti.
Pandeminin ilk yılında depresyon ve anksiyete oranları dörtte bir oranında arttı.
WHO raporuna göre, ulusal sağlık bütçelerinin yalnızca yüzde 2'si ve sağlık sektörüne yapılan toplam uluslararası yardımın yüzde 1'inden azı ruh sağlığına ayrıldığından, bu sorunun üstesinden gelmek oldukça zor.
WHO Ruh Sağlığı Departmanından Mark van Ommeren düzenlediği basın toplantısında, "Bütün bu rakamlar çok düşük" ifadesini kullanırken, bu raporun dünyadaki ‘muazzam ıstırabın’ boyutunu yansıttığına dikkati çekti.
Raporda, dünyadaki her sekiz kişiden birinin zihinsel bozukluktan mustarip olduğuna dikkat çekildi.
Bu durum, her beş kişiden birinin zihinsel sağlık sorunu yaşadığı tahmin edilen çatışma bölgelerinde yaşayan insanlar için daha da kötü.
Van Ommeren’a göre, gençler, kadınlar ve halihazırda zihinsel sağlık sorunları olan kişiler pandeminin sonuçlarından ve kısıtlamalarından çok fazla etkileniyor.
‘Ruh Sağlığına İlişkin Küresel Rapor’ ayrıca ruh sağlığı açısından ihtiyaç duyulan tıbbi bakıma erişim açısından ülkeler arasındaki büyük farklılıkların altını çizdi. Ommeren, psikozu olan kişilerin yüzde 70'inden fazlasının yüksek gelirli ülkelerde tedavi gördüğünü, düşük gelirli ülkelerde ise sadece yüzde 12'sinin tedavi gördüğüne dikkati çekti.
WHO yetkilisi, dünyada 20 ülkede intihar girişimlerinin hala suç sayıldığını belirterek, psikolojik sorunları olan kişilere olumsuz yaklaşıma son verilmesi çağrısında bulundu.
Van Ommeren, her 20 intihar girişiminden birinin ölümle sonuçlandığını hatırlatarak, dünyadaki ölümlerin yüzde 1'inden fazlasının intihar olduğunu aktardı.
WHO Genel Direktörü Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus açıklamasında, “Ruh sağlığına yapılan yatırım, herkes için daha iyi bir yaşam ve geleceğe yapılan bir yatırım” ifadelerini kullandı.



Bilinç, beynin neresinde? Öne çıkan iki teori de sınavı geçemedi

Araştırmacılar bilincin, beynin zekadan ziyade duyularla ilişkili bölümünde oluştuğunu düşünüyor (Pixabay)
Araştırmacılar bilincin, beynin zekadan ziyade duyularla ilişkili bölümünde oluştuğunu düşünüyor (Pixabay)
TT

Bilinç, beynin neresinde? Öne çıkan iki teori de sınavı geçemedi

Araştırmacılar bilincin, beynin zekadan ziyade duyularla ilişkili bölümünde oluştuğunu düşünüyor (Pixabay)
Araştırmacılar bilincin, beynin zekadan ziyade duyularla ilişkili bölümünde oluştuğunu düşünüyor (Pixabay)

Bilincin beynin hangi bölümünde olduğunu araştıran bilim insanları ilginç sonuçlara ulaştı. 

Kişinin kendisini, etrafını, deneyimlerini, duygularını anlamasını sağlayan bilinç, insan varlığının temel bileşenlerinden biri. 

Bilim insanları uzun zamandır bilincin beynin hangi bölümünde, nasıl meydana geldiğini anlamaya çalışıyor. Pek çok fikir ortaya atılırken halihazırda 30'a yakın teori olduğu tahmin ediliyor. 

Bunlar arasında en çok öne çıkan ikisiyse Küresel Çalışma Alanı Teorisi (GWT) ve Bütünleşik Bilgi Teorisi (IIT). Bunlardan ilki bilincin, beynin ön kısmında olduğunu ve buradaki kilit bölgeler duyusal bilgileri tüm beyne yaydığında bilinçli deneyimin ortaya çıktığını savunuyor. 

IIT ise beyindeki bilginin son derece entegre ve bütünleşik olduğunu ve bu şekilde bilinçli bir deneyimin mümkün olduğunu öne sürüyor.

Önde gelen hakemli dergi Nature'da 1 Mayıs Perşembe günü yayımlanan çalışmada bilim insanları, bu iki teoriyi test ederek hangisinin geçerli olduğunu bulmaya çalıştı. Bulgular, ikisinin de yetersiz olduğuna işaret ediyor. 

Max Planck Enstitüsü'nden Dr. Lucia Melloni ve ekip arkadaşları, ABD, Avrupa ve Çin'deki 12 laboratuvarda 256 kişiye çeşitli görüntüleri izleterek beyinlerindeki elektrik ve manyetik aktiviteyi ve kan akışını ölçtü. 

Katılımcıların bilinçli farkındalığını ölçmek için onlara çeşitli yüzler, nesneler ve semboller gösterildi. Katılımcılar ekranda belirli görüntüler belirdiğinde bir düğmeye bastı. Ekip katılımcıların beynini üç farklı yöntem kullanarak izledi.

Bulgular bilincin, beynin düşünmeyle ilişkili ön kısmından ziyade, görme ve işitmeyle bağlantılı duyusal bölgeleri içeren arka kortekste ortaya çıktığına işaret ediyor. 

Çalışma, beynin arka kısmındaki nöronlarla öndeki bölgeler arasındaki önemli bağlantılar saptasa da bilincin ana merkezinin arka kortekste olduğu fikrini destekliyor.

Araştırmada ayrıca IIT'nin öne sürdüğü gibi bilincin, beynin çeşitli bölümlerinin etkileşimi ve işbirliğiyle oluştuğunu destekleyen güçlü kanıtlar da bulunmadı. 

Makalenin başyazarlarından Christof Koch, "Burada kanıtlar kesinlikle arka korteks lehine. Bilinçli deneyimle ilgili bilgiler ön loblarda ya yoktu ya da arka kortekse kıyasla çok daha zayıftı" diyerek ekliyor: 

Bu durum, ön lobların zeka, yargılama, muhakemede kritik önem taşımasına karşın görme, bilinçli görsel algılama gibi konularda kritik bir rol oynamadığı fikrini destekliyor.

Araştırmacılar yeni çalışmanın komadaki veya bitkisel hayattaki hastalar açısından da önem taşıdığını ifade ediyor.  

Bu durumdaki hastalar birkaç gün boyunca yanıt vermediği zaman genellikle bilinçlerini kaybettikleri varsayılarak yaşam destek ünitesiyle bağları kesiliyor. Ancak geçen yıl yayımlanan bir çalışmada tepkisiz hastaların yaklaşık 4'te birinin bilinci olabileceği tespit edilmişti.

Bu araştırmaya gönderme yapan Koch "Bilincin beyindeki temelini bilmek, sinyal vermeden 'orada olmanın' bu gizli biçimini daha iyi saptamamızı sağlar" diyor. 

Independent Türkçe, Reuters, New York Times, SciTechDaily, Nature