Rusya'nın 'gaz ruleti' oyunu ne zamana kadar sürecek?

Rusya'nın Ukrayna'yı işgali saldırılarının başlamasından bu yana 12 Avrupa ülkesinin gaz arzı ya tamamen ya da kısmen kesildi

Avrupa Birliği Komisyonu Başkanı, üye ülkelerin tüm ulusal acil durum planlarının gözden geçirildiğini açıkladı (AFP)

İtalya Başbakanı Mario Draghi, Avrupa Birliği (AB) Liderler Zirvesi’nin kapanışında, şu anda önceliğin bir ‘Avrupa Enerji Birliği’ inşa etmek olduğunu söylerken yanılmıyordu. Zira Avrupa ekonomi sahnesinin semâları, rakamlar ve verilerden oluşan kara bulutlar ile kaplı. Bu, 1970’lerin başında Avrupa'yı silip süpüren fırtınayı akıllara getiren bir kasırganın habercisi. Enerji fiyatlarındaki artış ile gıda fiyatlarındaki kesintisiz artış iç içe geçmiş durumda. Rusya'nın AB ülkelerine ihraç ettiği gaz damarlarını kurutma tehditleri ile birlikte tedarik kesintileri yaşanıyor.
AB Komisyonu’nun verilerine göre Rusya'nın Ukrayna işgalinin başından bu yana, 12 Avrupa ülkesinin gaz arzı ya tamamen ya da kısmen kesildi. Önümüzdeki aylarda ‘Rus ruleti’ oyununun devam etme riski artıyor. Bunun için hızlı ve ortak bir tepki gösterilip Avrupa tüketiminin zirve yaptığı kış mevsimi başlamadan tedarikleri güvence altına almak için bir plan yapılması gerekiyor. AB Liderler Zirvesi’nin sonuç bildirgesinde “Rusya'nın gazı savaşta bir silah olarak kullanmaya devam etmesi karşısında Konsey, Komisyon'a uygun fiyattan enerji tedariki sağlamak için çabalarını sürdürüp yoğunlaştırması ve üye ülkeler arasında enerji politikalarını koordine etmek için gerekli önlemleri alması yönünde talimat vermeye karar verdi” ifadeleri kullanıldı. Ayrıca ithal gaz fiyatına bir çıta konularak enerji fiyatlarındaki artışın durdurulması istendi.
AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, zirvenin bitiminden sonra düzenlediği basın toplantısında, üye ülkelerin Rus gazı akışının kesilmesine karşı hazır olduklarından emin olmak için tüm ulusal acil durum planlarının gözden geçirildiğini belirtti.
Von der Leyen, "Komisyon organlarının, sanayi sektörü ve üye devletlerin hükümetleriyle iş birliği içinde, enerji ve türevlerine olan talebi azaltmak amacıyla ortak bir Avrupa planı geliştirmek için haftalardır canla başla çalıştığını ve bu planın önümüzdeki ay yapılacak olağanüstü zirvede sunulmasını beklediğini" söyledi. Von der Leyen, “Kovid-19 salgınından bir ders çıkardık: AB’nin gücü, üyelerinin birliği ve aralarındaki koordinasyonda gizli” dedi.
Komisyon'un AB’nin sözlüğünde yasaklı kelimeler arasında bulunan ‘tayınlama’ terimini kullanması dikkati çekti. Komisyon, ortak gaz satın alma planının üye ülkeler için zorunlu olması konusunda ısrarcı. AB Komisyonu böylece sanayi sektörlerinin alınan tedbirlerin etkilerine maruz kalmasını önlemek için hükümetlerin tedbirler almasını istiyor. 
Von der Leyen ‘evlerde ve kurumlarda sıcaklığın iki derece düşürülmesinin Rusya'yı Baltık Denizi üzerinden Almanya'ya bağlayan ‘Kuzey Akım 1’ hattının tüm sevkiyatını tazmin edeceğini’ söyleyerek tasarruf önlemlerinin ve tayınlamanın önemine dair bir örnek verdi.
Tahminlerin çoğu bu yıl ve gelecek yıl Avrupa ekonomisinin büyüyeceğine işaret etse de, enflasyon oranının daha yıl ortasına ulaşmadan yüzde 9'a dayandığı göz önüne alındığında Komisyon, Rusya'nın gaz arzını tamamen kesmeye karar vermesi halinde ciddi bir çöküş olabileceği ihtimali üzerinde duruyor. AB Komisyonu bu sebeple üye ülkeleri en kötüsüne karşı hazırlıklı olmaya çağırıyor.
Avrupa Yatırım Bankası'nın aylık çıkardığı raporların sonuncusunda, Almanya ve İtalya gibi ciddi derecede Rus gazına bağımlı olan büyük sanayi ülkelerine Rus gazının akışının kesilmesinin bu ülkelerin ekonomilerinin hızla daralmasına yol açacağı ve diğer üye ülkelerin de bundan nasibini alacağı konusunda uyarıda bulunuldu.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, hızla artan enflasyonun yansımaları konusunda uyarıda bulunan Von der Leyen'e katılarak “Bu sahne bizi enerji alanında hızlı ve zor kararlar almaya itiyor” dedi.
Avrupa'daki enerji zirvesi tartışmaları, Almanya Ekonomi Bakanı Robert Habeck'in zirve arifesinde yaptığı açıklamaların yarattığı ‘şok’un etkisi altında yapıldı. Habeck, Rusya’nın Kuzey Akım boru hattından yolladığı doğalgazın yüzde 60’ını kesmesinin ardından ülkesinin alarm seviyesini yükselttiğini ve Almanya'nın Rus arzının tamamen kesilmesi durumunda tayınlamaya başvurmaya hazırlandığını söyleyerek ‘gaz piyasasının çöküşü ve bunun enerji sistemi üzerindeki yansımalarına’ ilişkin endişelerini dile getirdi.
Şuna da dikkati çekmek gerekir ki, Avrupa Komisyonu'nun enerji kriziyle mücadele etmek için hazırladığı strateji, zirvede tartışılan tedbirlerle sınırlı değil. Aynı zamanda Rusya'dan fosil yakıt ithal etme bağımlılığını aşama aşama terk etmeyi, yenilenebilir enerji kaynaklarının gelişimini hızlandırmayı ve evlerdeki ısıtıcıları ısı pompalarıyla değiştirmeyi amaçlayan bir dizi önlemi de kapsıyor.
AB Komisyonu Rus gazından vazgeçme kararını daha hızlı uygulamak için haftalardır ABD, Norveç, Azerbaycan ve son zamanlarda Mısır ve İsrail ile gaz ithalatı anlaşmaları imzalamak için çalışıyor.
Komisyondaki bazı yetkililer, fiyatlarda süren artıştan faydalandığı için Moskova'nın arzı tamamen kesme kararını şimdilik bekleteceğini düşünüyorlar. Başka yetkililer ise, Moskova’nın bu adımı yakında atacağını düşünüyorlar ve geçen yılın sonbaharında Kovid-19 salgını sırasında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Ukrayna'nın işgalinden sonra durdurulan Kuzey Akım 2 hattının onaylanmasını hızlandırmak için baskı yapmak amacıyla Avrupa'yı gaz arzını kesmekle tehdit ederken tereddüt etmediğini hatırlatıyorlar.